Τρίτη 23 Δεκεμβρίου 2008

Έτσι θα είναι η ζωή μας στο μέλλον

Πέντε τεχνολογίες που θα αλλάξουν δραματικά τον κόσμο, όπως τον ξέρουμε σήμερα, έρχονται στην επόμενη πενταετία. Προετοιμαστείτε...

Το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον

  • Μια από τις μεγαλύτερες επιθυμίες του ανθρώπου διαχρονικά ήταν η δυνατότητα να προβλέψει το μέλλον. Στην ανάγκη αυτή βασίστηκαν οι θρησκείες, διάφοροι απατεώνες με... κληρονομικό χάρισμα, οι αστρολόγοι, τα μέντιουμ, συγγραφείς, όπως ο Τζωρτζ Όργουελ, αλλά και καλλιτέχνες, όπως ο David Bowie. Με λιγότερο κατανοητά κίνητρα από όλους τους προηγούμενους, λίγο πριν το τέλος του χρόνου, η IBM, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας διεθνώς, έδωσε στη δημοσιότητα μία λίστα με πέντε καινοτόμες εφευρέσεις που θα αλλάξουν τον τρόπο ζωής μας, όπως τον γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Η λίστα παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον για τους techno - freaks, προκαλεί απορία στον πολύ κόσμο και δίνει λαβές για σενάρια στους συνωμοσιολογους.

  • Πρώτη στη λίστα είναι η ευρεία διάδοση της φωτοβολταϊκής τεχνολογίας. Φθηνά πάνελς θα τυπώνονται οπουδήποτε. Από στέγες, παράθυρα, κινητά τηλέφωνα, αυτοκίνητα και ρούχα, μέχρι τα χρώματα, την άσφαλτο και τα πεζοδρόμια. Θα δώσει τη δυνατότητα ενεργειακής επάρκειας σε όλο τον κόσμο (ή τουλάχιστον σε όσους μπορούν να έχουν πρόσβαση στη νέα και φθηνή τεχνολογία), θα μειώσει τις εκπομπές CO2 και θα μειώσει την εξάρτηση των οικονομιών μας από τις γνωστές μορφές ενέργειας.

  • Η δεύτερη στη λίστα τεχνολογία είναι πιο "εξωτική". Κάθε άνθρωπος θα έχει μια γενετική "κρυστάλλινη σφαίρα", που θα βασίζεται στο DNA του και θα δίνει τη δυνατότητα να προβλέπει την εξέλιξη της υγείας του. Θα είναι επίσης φθηνή και θα δίνει τη δυνατότητα πρόληψης για αποφυγή γνωστών ασθενειών, αυξάνοντας πιθανόν το προσδόκιμο ζωής και δημιουργώντας νέα ερωτήματα σχετικά με τον υπερπληθυσμό.

  • Πιο κατανοητή είναι η τρίτη στη σειρά τεχνολογία που θα επιτρέπει στους χρήστες του διαδικτύου να "σερφάρουν" χρησιμοποιώντας τη φωνή τους, για να δίνουν εντολές στους υπολογιστές. Πρόκειται για μια τεχνολογία υπαρκτή ακόμη και σήμερα, που απλά αναμένεται να βελτιωθεί, μειώνοντας το κόστος εξοπλισμού για Η/Υ και δίνοντας πρόσβαση σε πολύ περισσότερο κόσμο που δε γνωρίζει να γράφει και δυστυχώς αποτελεί πλειοψηφία σε αρκετά μέρη του πλανήτη.

Βγαλμένη από low budget ταινία science fiction είναι η επόμενη τεχνολογία που αφορά τους προσωπικούς βοηθούς για τα ψώνια. Το όνομα ξεγελώ, αλλά πρόκειται για ηλεκτρονικούς πωλητές, που θα δίνουν τη δυνατότητα στους πελάτες να ψωνίζουν, χωρίς να χρειάζεται να δοκιμάσουν όλα τα ρούχα ή να αμφιβάλουν για το αν τους ταιριάζουν, καθώς θα μπορούν να βλέπουν ψηφιακές αναπαραστάσεις του εαυτού τους. Οι χιλιάδες χαμένες θέσεις εργασίας είναι ένα από τα πιο προφανή συμπεράσματα.

Η τελευταία αλλά ενδεχομένως και πιο αμφιλεγόμενη τεχνολογία αφορά την επέκταση "φυσικής μνήμης" του ανθρώπου. Φορητές συσκευές θα αποθηκεύουν δεδομένα που μας είναι χρήσιμα και έτσι δε θα ξεχνάμε τίποτα. Μικρόφωνα, κάμερες και scanners θα καταγράφουν κάθε μας κίνηση, απλοποιώντας (όπως λέει η IBM) την καθημερινότητά μας. Ο αντίλογος είναι προφανής.
http://www.capital.gr/articles.asp?showlist=0&catid=14&id=643930&expand=1

Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου 2008

Έχει τον έλεγχο του... ΑΙDS


«Οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει ήρωας», πιστεύει η Μέμορι Φίρι. Κι έχει δίκιο. Ζωντανό παράδειγμα, άλλωστε, αποτελεί η ίδια.

Μικροσκοπική με πελώρια μάτια μοιάζει με μαθήτρια, καθώς κάθεται σε μια αίθουσα του «Royal Αlbert Ηall» για να μιλήσει στην «Ιντιπέντεντ». Κατάγεται από τη Ζάμπια, όπoυ έπεσε θύμα βιασμού σε ηλικία εννέα ετών. Και σήμερα, στα είκοσί της, είναι από τις μαχητικότερες ακτιβίστριες κατά του ΑΙDS. Με την ιδιότητα αυτή, μίλησε την περασμένη εβδομάδα ενώπιον 4.000 ανθρώπων στο Λονδίνο.

Πριν από έντεκα χρόνια, η Μέμορι και η 14χρονη αδελφή της δέχθηκαν την πρόταση ενός οδηγού φορτηγού να τις οδηγήσει στο σπίτι τους, ύστερα από επίσκεψη σε νοσοκομείο της Ζάμπιας. Αφού άφησε την αδελφή της στο σπίτι, ο οδηγός βίασε την εννιάχρονη Μέμορι. Την ίδια χρονιά πέθανε η μητέρα της, ενώ ο πατέρας της είχε πεθάνει δύο χρόνια νωρίτερα. Τα αγόρια πήγαν να ζήσουν με τη γιαγιά και εκείνη την έστειλαν σε μια θεία. Όταν ήταν 13 χρόνων, η θεία της την έστειλε σε ένα ορφανοτροφείο έξω από την πρωτεύουσα. Κάθε κορίτσι που φτάνει στο ορφανοτροφείο υποβάλλεται σε ιατρικό έλεγχο. Κι έτσι οι καλόγριες που το διευθύνουν διαπίστωσαν ότι η Μέμορι ήταν φορέας του ΑΙDS. Οι καλόγριες κλείστηκαν σε ένα δωμάτιο. Αλλά μια άλλη κοπέλα άκουσε τη συζήτηση. Και σύντομα γράφτηκε το πρώτο σύνθημα στους τοίχους: «Η Μέμορι Φίρι έχει ΑΙDS».

  • Τα άλλα κορίτσια αρνήθηκαν να ξαναπαίξουν μαζί της. Δεν ήθελαν ούτε να τρώνε στο ίδιο δωμάτιο. «Πήγα να δω την επικεφαλής, μια Ιταλίδα που λεγόταν Αδελφή Μαρία, η οποία με έστειλε να δω έναν σύμβουλο. Εκείνος άρχισε να μου δίνει πληροφορίες για το ΑΙDS. Στην αρχή δεν καταλάβαινα... Ήταν η χειρότερη στιγμή της ζωής μου».

  • Η Μέμορι, μαζί με την Αδελφή Μαρία, αποφάσισαν τότε να καλέσουν τα άλλα κορίτσια και να τους πούν την αλήθεια. Εκείνα άκουγαν και έκλαιγαν. «Μέχρι τότε νόμιζαν ότι για να προσβληθείς από τον ιό πρέπει να είσαι πόρνη. Η ατμόσφαιρα άλλαξε. Όλοι έγιναν καλοί μαζί μου».

  • Οι σύμβουλοι του ορφανοτροφείου εντυπωσιάστηκαν από τον τρόπο που χειρίστηκε την κατάσταση και φρόντισαν να περάσει από εκπαίδευση, ώστε να γίνει κι εκείνη σύμβουλος για το ΑΙDS. Παράλληλα άρχισε να παίρνει φάρμακα και η κατάστασή της να βελτιώνεται.

«Άμα λες “θα πεθάνω σύντομα”, τότε θα πεθάνεις. Αν όμως λες “θα γνωρίσω τα παιδιά των παιδιών μου”, τότε έχεις τον έλεγχο», λέει η 20χρονη Μέμορι.

Σήμερα στη χώρα της θεωρείται ηρωίδα. Έχει γίνει αφίσα σε σχολεία, κλινικές, νοσοκομεία και έχει μιλήσει σε διεθνή συνέδρια στη Νότια Αφρική, το Μαλάουι, τη Νιγηρία και τη Νέα Υόρκη. «Αισθάνομαι υπερήφανη», τονίζει. «Όταν πεθάνω, θα ξέρω πως έκανα ό,τι μπορούσα».
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4493408&ct=2

Τρίτη 16 Δεκεμβρίου 2008

...το φάντασμα της νεολαίας...

(από τον Καλαϊτζή)
Του Ρούσσου Βρανά
Ένα φάντασμα...
... πλανιέται πάνω από την Ευρώπη: το φάντασμα της νεολαίας. Όμως σε άλλες χώρες αυτό το φάντασμα ξυπνάει απειλητικό και σε άλλες παραμένει κοιμισμένο. Τι είναι αυτό που το ξυπνάει; Οι κοινωνικές ανισότητες, λένε συγγραφείς και κοινωνιολόγοι που ασχολήθηκαν με αυτό.

Η αυτονομία...
... που διεκδικούν σήμερα οι νέοι φαίνεται πως έχει να κάνει με ένα χάσμα που βαθαίνει ολοένα και περισσότερο ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες. «Στις χώρες του Βορρά, αυτή η αυτονομία στηρίζεται σε αποτελεσματικές δημόσιες πολιτικές», λέει ο κοινωνιολόγος Ολιβιέ Γκαλάν.
  • «Στη Δανία, οι φοιτητές έχουν το δικαίωμα υποτροφίας άνευ όρων από τα 18 τους χρόνια.
  • Στην Ιταλία, όπου οι κοινωνικές ενισχύσεις προς τη νεολαία είναι μηδαμινές, δεν είναι καθόλου σπάνιο τριαντάχρονοι νέοι να εξακολουθούν να ζουν με τους γονείς τους».
  • Στη Γαλλία, τα τελευταία χρόνια οι νέοι αισθάνονται στο πετσί τους τις συνέπειες από την ευελιξία της εργασίας, πολύ περισσότερο από τους ενηλίκους. Την ίδια άποψη εκφράζει και ο Γκρεγκουάρ Τιρό, που το βιβλίο του «Πώς η γαλλική κοινωνία εκμεταλλεύεται τη νεολαία της» είχε προκαλέσει εντύπωση την περασμένη άνοιξη. Ο Γάλλος συγγραφέας πιστεύει πως ο αγώνας που κάνει σήμερα η ελληνική νεολαία είναι κοινός με τον αγώνα των νέων του ευρωπαϊκού Νότου.

Τα ποσοστά ανεργίας των νέων ήταν σύμφωνα με την Εurostat το 2007 18% στην Ισπανία, 19,4% στη Γαλλία, 20% στην Ιταλία και 23% στην Ελλάδα, που αναδείχθηκε σε αυτόν τον τομέα μια θλιβερή πρωταθλήτρια. Η ψυχρή γλώσσα των αριθμών είναι σε αυτήν την περίπτωση η γλώσσα της αλήθειας. Γιατί, την ίδια περίοδο, η ανεργία των νέων δεν ξεπερνούσε το 14% στη Βρετανία, το 11% στη Γερμανία και το 6% στην Ολλανδία- όλες τους χώρες όπου δεν έχει ξεσηκωθεί η νεολαία όπως ξεσηκώθηκε στον φτωχότερο ευρωπαϊκό Νότο.

Η ανεργία...
... των νέων στις νότιες χώρες έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ και έχει φτάσει να είναι δυόμισι φορές υψηλότερη από την ανεργία των ενηλίκων. Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, οι κυβερνήσεις αντιδρούν εντελώς μηχανικά και προσπαθούν «να διατηρούν τους νέους όσο γίνεται μεγαλύτερο διάστημα στο εκπαιδευτικό σύστημα». Κι όσο η οικονομική κατάσταση σβήνει κάθε επαγγελματική προοπτική από τον ορίζοντα των νέων, τόσο μεγαλώνει ο κίνδυνος να ξεφύγει η απόγνωσή τους από κάθε έλεγχο και να βάλουν φωτιά στα σχολειά και στα πανεπιστήμια.

Το σύστημα...
... που μεταχειρίζεται τους νέους σαν να μην είναι παρά ένα εξάρτημα της αγοράς εργασίας, έχει μετατρέψει τη νεολαία, δηλαδή αυτό που φυσιολογικά δεν είναι παρά μια ηλικία της ζωής, σε μια κοινωνική τάξη που φορτώνεται στις πλάτες της τα βάρη της υπόλοιπης κοινωνίας.
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4492458&ct=2

Πέμπτη 11 Δεκεμβρίου 2008

Οι καλύτερες επιδόσεις στα μαθηματικά και την φυσική από Ασιάτες μαθητές

AP

Μαθητές από ασιατικές χώρες συνεχίζουν να έχουν καλύτερες επιδόσεις από άλλους μαθητές σε ολόκληρο τον κόσμο, όπως φανερώνει μια μελέτη τεσσάρων ετών σχετικά με τις δυνατότητες των νέων στα μαθηματικά και την φυσική.

Η Διεθνής Έρευνα για τα Μαθηματικά και την Επιστήμη (TIMSS) για το έτος 2007, δημοσιεύθηκε αυτήν την εβδομάδα και παρουσιάζει πολύ υψηλές επιδόσεις πέντε ασιατικών κρατών - της Σιγκαπούρης, της Ταιβάν, της Ιαπωνίας, της Ν. Κορέας και του Χονγκ Κονγκ - στα μαθηματικά.

"Οι ασιατικές χώρες είναι πολύ πιο μπροστά από τα ανεπτυγμένα κράτη», όπως εξηγεί η Ίνα Μούλις, ερευνήτρια στην συγκεκριμένη μελέτη. Επίσης, πρόσθεσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μέσα στις πρώτες χώρες αναλόγως το μάθημα και την τάξη. Το τεστ διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια από το 1995.

Τα παιδιά των Ηνωμένων Πολιτειών τα πήγαν ελαφρώς καλύτερα στην φυσική από ό, τι στα μαθηματικά και μάλιστα με αποτελέσματα αρκετά πάνω από τον μέσο όρο, ωστόσο οι επιδόσεις τους παραμένουν στάσιμες από το 1995 σε αντίθεση με τις περιπτώσεις της Σιγκαπούρης και του Χονγκ Κονγκ όπου τα παιδιά έχουν κάνει μεγάλα βήματα προόδου και ξεπέρασαν τις ΗΠΑ.

Τα αποτελέσματα της TIMSS χρησιμοποιούνται ευρύτατα προκειμένου να υπολογίσουν τις γνώσεις και τις επιδεξιότητες των μαθητών του δημοτικού και του γυμνασίου σε ολόκληρο τον κόσμο. Το 2007, συμμετείχαν στα τεστ 48 κράτη και 425.000 μαθητές.

Ένα ακόμα στοιχείο που προκύπτει από την μελέτη είναι ότι στις ΗΠΑ, οι επιδόσεις των Ισπανόφωνων και μαύρων μαθητών ήταν χαμηλότερες από τους λευκούς μαθητές, ωστόσο το χάσμα ολοένα και περιορίζεται από το 1995. Τέλος, είανι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι κορίτσια και αγόρια από ολόκληρο τον κόσμο δεν σημειώνουν ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις στις επιδόσεις τους.

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_10/12/2008_259833

Η έκθεση: Click εδώ

Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2008

Αλλάζει η τεχνολογία τα εγκεφαλικά μας κυκλώματα;

Πώς φαίνεται η απεικόνιση ενός εγκεφάλου την ώρα που ασχολείται με το Διαδίκτυο; Πόσο επηρεάζουν την εγκεφαλική μας λειτουργία οι ώρες που περνούμε online; Μπορεί ένα παιδί να κατανοεί καλύτερα ένα emoticon από μια ανθρώπινη έκφραση;

Ίσως τα παραπάνω να ακούγονται σαν ανησυχίες γονέων, είναι ωστόσο προβληματισμοί επιστημόνων. Ενώ τα βίαια βιντεοπαιχνίδια έχουν απασχολήσει επανειλημμένα την κοινή γνώμη, νέα ερωτήματα πηγαίνουν ακόμη πιο πέρα. Κάποιο επιστήμονες θεωρούν ότι ο δικτυωμένος σημερινός κόσμος μπορεί να αλλάζει τον τρόπο που διαβάζουμε, μαθαίνουμε και αντιδρούμε στα εξωτερικά ερεθίσματα.

Ακόμη δεν υπάρχουν αποκρυσταλλωμένες απαντήσεις. Ωστόσο, ο Δρ. Γκάρι Σμολ, ψυχίατρος στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, υποστηρίζιε ότι η ημερήσια έκθεση σε ψηφιακές τεχνολογίες όπως το Ίντερνετ και τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα μπορεί να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου.

  • Όταν ο ανθρώπινος εγκέφαλος περνά πολύ χρόνο απασχολούμενο με υψηλή τεχνολογία και λιγότερο με ανθρώπους, παρασύρεται μακριά από θεμελιώδεις κοινωνικές ιδιότητες, όπως η ανάγνωση εκφράσεων προσώπου κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης, θεωρεί ο Σμολ.
  • Έτσι, τα εγκεφαλικά κυκλώματα που σχετίζονται με την διαπροσωπική επικοινωνία, αδυνατίζουν.
  • Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την αδυναμία ερμηνείας μη λεκτικών μηνυμάτων, την απομόνωση και την απώλεια ενδιαφέροντος για την παραδοσιακή μάθηση σε μια αίθουσα.

Ο Σμολ αναφέρει ότι η επίδραση φαίνεται μεγαλύτερη στους «ψηφιακούς αυτόχθονες», τους εφήβους και τους νέους που είναι «ψηφιακά δικτυωμένοι από μικρές ηλικίες». Θεωρεί σημαντική τη βοήθεια προς αυτά τα άτομα ώστε να βελτιώσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες αλλά και τους μεγαλύτερους σε ηλικία - τους «ψηφιακούς μετανάστες» - να βελτιώσουν τις αντίστοιχες τεχνολογικές.

Την άποψη του Σμολ, έρχεται να αντικρούσει στην πράξη ένας 19χρονος από την Πασαντίνα της Καλιφόρνια. Ο Τζον Ρόου, περνά έξι με δώδεκα ώρες την ημέρα στο Διαδίκτυο, κοιτάζοντας ιστοσελίδες, παίζοντας παιχνίδια ή μιλώντας με φίλους. Θεωρεί ότι η κοινωνικότητα του είναι απόλυτα φυσιολογική, αν και δίνει δίκιο στον Σμολ στις περιπτώσεις κάποιων ανθρώπων που ξέρει. «Δεν μπορείς απλά να παρατήσεις τους φίλους που βλέπεις σε καθημερινή βάση».

  • Πριν από περισσότερα από 2.000 χρόνια, ο Σωκράτης προειδοποιούσε για μια άλλη μορφή επανάστασης της πληροφορίας, το γραπτό λόγο, ένα πιο επιφανειακό τρόπο μάθησης σε σχέση με την προφορική παράδοση. Πιο πρόσφατα, η τηλεόραση θεωρήθηκε μέσο εκδήλωσης βίας στα μικρά παιδιά, παθητικότητας ή παρεμπόδισης της εκπαίδευσης τους.

Ο Σμολ, που περιγράφει τις ανησυχίες της σύγχρονης εποχής στο νέο του βιβλίο «iBrain: Επιβιώνοντας στην τεχνολογική μετάλλαξη του σύγχρονου μυαλού», αναγνωρίζει ότι η υπόθεση του ότι η ψηφιακή τεχνολογία αλλάζει τον εγκεφαλικό τρόπο σκέψης δεν είναι οριστική. Ωστόσο, το επιχείρημα του είναι «ενδιαφέρον και σίγουρα προκλητικό», αν και δύσκολο να αποδειχθεί, σύμφωνα με την Τρέισι Σορς, καθηγήτρια του πανεπιστημίου Ράτγκερς στις ΗΠΑ.

  • Κάποιοι άλλοι είναι περισσότερο σκεπτικοί. Ο Ρόμπερτ Κούρζμπαν, ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, ανέφερε ότι οι επιστήμονες έχουν πολλά ακόμη να μάθουν για τον τρόπο που οι ανθρώπινες εμπειρίες επηρεάζουν τα εγκεφαλικά κυκλώματα που ασχολούνται με την κοινωνική διάδραση.
  • Η ζωή στην εποχή του Google μπορεί να αλλάξει μέχρι και τον τρόπο που διαβάζουμε. Φυσιολογικά, καθώς ένα παιδί μαθαίνει να διαβάζει, ο εγκέφαλός του χτίζει μονοπάτια που σταδιακά επιτρέπουν πιο περίπλοκες αναλύσεις και σκέψεις, σύμφωνα με την Μάριαν Γουλφ, του πανεπιστημίου Ταφτς της Βοστόνης.
  • Αποκαλεί αυτή τη διαδικασία «βαθιά ανάγνωση», η οποία απαιτεί χρόνο, σε αντίθεση με τον σημερινό κόσμο που κινείται και εξελίσσεται με μεγάλη ταχύτητα, συγκεντρώνοντας γρήγορα μεγάλο όγκο πληροφορίας.

Ο Γουλφ αναρωτιέται τι θα συμβεί καθώς τα μικρά παιδιά διαβάζουν όλο και περισσότερα κείμενα μπροστά σε μια οθόνη, στο Διαδίκτυο. Θα αντιδράσουν οι εγκέφαλοι τους με τον τρόπο που περιγράφει η ίδια, και που απαιτούν χρόνο; Και πόσο αυτή η εξέλιξη θα επηρεάσει την ικανότητα τους να αντιλαμβάνονται και να αναλύουν όσα διαβάζουν;

Αυτά είναι ερωτήματα άξια έρευνας, υποστηρίζει η Γουλφ. Θεωρεί ότι τα παιδιά χρειάζονται καθοδήγηση στην απόκτηση αναγνωστικής κατανόησης στη σημερινή ψηφιακή εποχή. Μεγάλη μελέτη του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, καταλήγει ότι η παρέα με φίλους μέσω Ίντερνετ παρέχει στους έφηβους τα απαραίτητα εφόδια για εργασία και κοινωνικοποίηση στην ψηφιακή εποχή. Αυτό περιλαμβάνει μαθήματα σχετικά με την ιδιωτικότητα στο Διαδίκτυο και τους κατάλληλους τρόπους επικοινωνίας.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες Associated Press

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_04/12/2008_258946

Σάββατο 29 Νοεμβρίου 2008

Ημιμαθείς, μορφωμένοι ή… παραμορφωμένοι;

Εντονος προβληματισμός για τα εκπαιδευτικά συστήματα, καθώς κρίνονται ανεπαρκή για τους πολίτες του 21ου αιώνα


Tης Θαλειας Kαρταλη
Αλλεπάλληλες προβλέψεις για το τέλος της αμερικανικής κυριαρχίας εμφανίζονται τελευταία στο προσκήνιο, με αφορμή κυρίως την κρίση που έχει πλήξει την οικονομία των ΗΠΑ και ολόκληρου του δυτικού κόσμου. Και ενώ οι αναλυτές προβλέπουν το τέλος της αμερικανικής ηγεμονίας στη διεθνή πολιτική σκηνή, στις Ηνωμένες Πολιτείες, και όχι μόνον, πληθαίνουν οι φωνές εκείνων που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση των σημερινών εφήβων, που θα αποτελέσουν τους ενεργούς πολίτες του 21ου αιώνα.




  • Σε ένα μεγάλο μέρος των χωρών της Δύσης επικρατεί έντονος προβληματισμός ως προς τα υπάρχοντα εκπαιδευτικά συστήματα, τα οποία κρίνονται εν πολλοίς ανεπαρκή να ανταποκριθούν στις προκλήσεις του νέου αιώνα.



  • Ανθρωποι φωτισμένοι, όπως ο Λέον Μπότστιν, πρόεδρος του πανεπιστημίου Μπαρντ στις ΗΠΑ, οι οποίοι έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην παιδεία, κάνουν λόγο για την ανάγκη άμεσης μεταρρύθμισης του συστήματος με σκοπό τον εκσυγχρονισμό του, ούτως ώστε οι σημερινοί έφηβοι να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες ενός πολύ πιο σύνθετου και πολύπλοκου κόσμου από αυτόν που έζησαν οι προηγούμενες γενιές.
Το ζήτημα αποτέλεσε κεντρικό θέμα πρόσφατης ομιλίας του μεγιστάνα των ΜΜΕ, Ρόμπερτ Μέρντοχ, Αμερικανού πολίτη πλέον αλλά γεννημένου στην Αυστραλία, ο οποίος υπογράμμισε μεταξύ άλλων ότι το εκπαιδευτικό σύστημα τόσο στην Αυστραλία όσο και τις ΗΠΑ και στη Βρετανία αποτελεί ντροπή, τονίζοντας ότι υπάρχουν χώρες όπως η Φινλανδία, η Κορέα και η Σιγκαπούρη που βρίσκονται πολύ μπροστά. Ο κ. Μέρντοχ επισήμανε χαρακτηριστικά στην ομιλία του ότι, αν και τα κονδύλια που διατίθενται για τη δημόσια παιδεία αυξάνονται, τα σημερινά παιδιά φαίνεται να μαθαίνουν όλο και λιγότερα.
  • Μια ματιά στις λίστες των φοιτητών που συρρέουν στα αμερικανικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και αποφοιτούν με διακρίσεις αποδεικνύει ότι ο δυτικός κόσμος έχει εδώ και αρκετά χρόνια απολέσει τα πρωτεία, παραχωρώντας την πρώτη θέση σε χώρες κυρίως της Ασίας.
  • Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνεται και το Ιράν, το οποίο διαθέτει σήμερα ένα από τα πιο προηγμένα τεχνολογικά ιδρύματα, το Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας Σαρίφ, και όχι μόνον. Φοιτητές του Πανεπιστημίου της Τεχεράνης και του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Ισφαχάν διαπρέπουν στις Ολυμπιάδες Επιστημών κατακτώντας πολύ συχνά τις πρώτες θέσεις στους διεθνείς διαγωνισμούς φυσικής, μαθηματικών, χημείας και ρομποτικής.
  • Κι ενώ σε χώρες όπως η Βρετανία η δημόσια συζήτηση επικεντρώνεται γύρω από τον αριθμό των μαθητών στις αίθουσες και στο πόσες ώρες πρέπει ο μαθητής να επενδύει στο διάβασμα στο σπίτι, στις χώρες της Ασίας, οι μαθητές λαμβάνουν μια παιδεία που δύσκολα μπορεί να συγκριθεί με εκείνη πολλών ευρωπαϊκών χωρών και η οποία πάντως μοιάζει να ανταποκρίνεται πολύ περισσότερο στις ανάγκες του αυριανού κόσμου.

Ομως, στις χώρες αυτές ο κίνδυνος δημιουργίας νευρωτικών ανθρώπων, που από πολύ νωρίς χάνουν κάθε επαφή με την ανεμελιά της παιδικής ηλικίας, είναι πλέον πολύ μεγάλος.


http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_2_29/11/2008_294113

Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2008

Ο κύκλος των χαμένων μαθητών

Το «Ανάμεσα στους τοίχους» και το «Κύμα» είναι δύο ταινίες που έχουν επίκεντρο το σημερινό σχολείο

Του Δημητρη Μπουρα

Μια λεπτή γραμμή χωρίζει τους μαθητές από τους δασκάλους σε ένα δημόσιο σχολείο των εργατικών προαστίων του Παρισιού. Η ίδια γραμμή είναι σαν ένα σύνορο ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και στη μυθοπλασία για τον σκηνοθέτη τού «Ανάμεσα στους τοίχους» Λοράν Καντέ. Στεγνός από δράση και συγκίνηση, πραγματεύεται με αφοπλιστική ειλικρίνεια το ζήτημα του σημερινού σχολείου. Προσεγγίζει διαλεκτικά και με αντικειμενικότητα τη δύσκολη εφηβική ηλικία και εξετάζει το εξίσου δύσκολο λειτούργημα του εκπαιδευτικού. Το «Ανάμεσα στους τοίχους» είναι μια διεισδυτική ματιά, που αναλύει βαθιά τον θεσμό από τον οποίο εξαρτάται σε μέγιστο βαθμό η ποιότητα της αυριανής κοινωνίας: το σχολείο.

Ο Γάλλος Καντέ μοιάζει με υπομονετικό ψυχαναλυτή. Ο Γερμανός συναδελφός του Ντένις Γκάνζελ, αντιθέτως, είναι σαν ένας ριψοκίνδυνος σέρφερ πάνω στο «Κύμα», μια επίσης καινούργια ταινία ευρωπαϊκής παραγωγής με αφετηρία τη σχέση δασκάλου - μαθητή. Ο Γκάνζελ χρησιμοποιεί τη σχολική αίθουσα σαν ένα δοκιμαστικό σωλήνα για να μελετήσει το μεγάλο γερμανικό τραύμα του 20ού αιώνα. Στο τέλος, συμπεραίνει πως ο αποτελεσματικότερος καταλύτης για τη χημεία του ναζισμού είναι η παροιμιώδης γερμανική πειθαρχία. Το «Κύμα» εκτυλίσσεται σαν ένα πείραμα, μέρος μιας σύγχρονης εκπαιδευτικής διαδικασίας, και καταλήγει σε ένα φαινόμενο σαν κι αυτό του Κόλουμπαϊν.

Ο διάλογος

Στον χολυγουντιανό «Κύκλο των χαμένων ποιητών», που σημάδεψε εμπορικά και καλλιτεχνικά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80, ένας ιδεαλιστής καθηγητής Λογοτεχνίας αποτρέπει πρόσκαιρα ένα προμελετημένο «έγκλημα» και γίνεται ήρωας. Εμπνέει τους μαθητές του να «αδράξουν τη μέρα» και ανοίγει ένα παράθυρο για να μπει φως σε ένα συντηρητικό κολέγιο - τάφο, όπου το ένστικτο καταπιέζεται και η ελεύθερη σκέψη ευνουχίζεται. Η γνώση χωρίς τη χαρά της ζωής είναι μια θηλιά σαν αγχόνη για τον σημερινό έφηβο και τον αυριανό ελεύθερο πολίτη.

Το «Ανάμεσα στους τοίχους» βρίσκεται στον αντίποδα. Είναι μια αποδραματοποιημένη ταινία με κεντρικό πρόσωπο έναν ευσυνείδητο και κοινωνικά ανήσυχο φιλόλογο, που όμως δεν αναδεικνύεται σε πνευματικό ηγέτη μιας τάξης νεαρών «αγριμιών» (ο ρατσισμός αναπαράγεται ποικιλοτρόπως μέσα στην αίθουσα, κυρίως από τους μαθητές).

Ερωτήματα

Ο Καντέ παρακάμπτει τη σύγκρουση του ατόμου με το «σύστημα». Εστιάζεται στο σχολείο ως ένας θεσμός δημοκρατικός και στη συνέχεια μας βομβαρδίζει με δεκάδες ερωτήματα: Ο διάλογος και οι συμμετοχικές διαδικασίες μπορούν να είναι βασικοί άξονες της παιδαγωγικής διαδικασίας, ακόμη και σε μια πολυσυλλεκτική κοινωνία που επιδιώκει την αφομοίωση του διαφορετικού σε έναν ενιαίο κορμό; Πόσο ανεκτικός πρέπει να είναι ο καθηγητής; Ποιος είναι ο ρόλος του σε ένα σχολείο, όπου φαινομενικά έχουν πέσει τα παλιά τείχη ανάμεσα σε αυτόν και στην τάξη που έχει απεναντί του; Εχει λόγο ύπαρξης ένα παιδαγωγικό σύστημα - θεμέλιο κοινωνίας «ευτυχισμένων ανθρώπων», σε συνθήκες άγριου ανταγωνισμού και κοινωνικού αποκλεισμού; Η ιδέα για ένα δημοκρατικό σχολείο χρεοκόπησε επειδή ο μαθητής στερείται ωριμότητας και ο δάσκαλος βολεύεται πίσω από γραφειοκρατία; Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, μήπως θα ’πρεπε να επανεκτιμήσουμε τη σχολική αίθουσα με τα θρανία παρατεταγμένα σε σειρά; Η επιστροφή στην εποχή του μαυροπίνακα είναι οπισθοδρόμηση. Οπισθοδρόμηση είναι κι όταν το σύστημα αμφισβητεί το αυτονόητο: ο δάσκαλος είναι αυτός που έχει την εξουσία, γιατί αυτός αναλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης μέσα στην τάξη. Αυτά κι άλλα πολλά τέτοια ερωτήματα απασχολούν τον Καντέ.

Το «Ανάμεσα στους τοίχους» αρχίζει μελαγχολικά σαν το φθινόπωρο, στους χώρους όπου συνεδριάζουν οι καθηγητές και κλιμακώνεται σαν συνεδρία ομαδικής ψυχοθεραπείας μέσα σε μια τάξη. Κλείνει, μετά μια μονομαχία που είχε μόνον ηττημένους στο προαύλιο του σχολείου με τον καθηγητή να προσπαθεί να ξαναχτίσει τη σχέση εμπιστοσύνης με τους μαθητές του. Σαν ένας σύγχρονος Σίσυφος, που κοιτάζει ξανά προς την κορυφή του λόφου. Ο Καντέ αφήνεται στους νεαρούς ερασιτέχνες ηθοποιούς του να τον οδηγήσουν μέχρι τις απαρχές της γαλλικής νουβέλ βαγκ: τον θεωρητικό Αντρέ Μπαζέν, που εννοούσε το σινεμά ως ένα παράθυρο στον κόσμο και τον Φρανσουά Τριφό, τον πιο τρυφερό και πολυεπίπεδο εκπρόσωπό της.

Η πειθαρχία

Το «Κύμα», που είναι το πιο πρωτότυπο μάθημα νεότερης γερμανικής Ιστορίας, φέρνει στο νου τον τρόπο με τον οποίο εξετάζει τη βία στις ταινίες του ο Αυστριακός Μίκαελ Χάνεκε, θεωρώντας την ένα καρκινικό κύτταρο της ανεπτυγμένης και ψυχρής κεντροευρωπαϊκής κοινωνίας. Στη «Δασκάλα του πιάνου» σχολιάζονται η απόλυτη ακρίβεια και η πειθαρχία ως βασικά στοιχεία της δομής και της αρμονίας ενός πολιτισμού που κρύβει στον πυρήνα του τον καταναγκασμό και τη διαστροφή. Στο «Κύμα», που κυλάει με το ρυθμό και την ένταση ενός ρέιβ πάρτι, η ακύρωση της ατομικότητας στο όνομα του ομαδικού πνεύματος, μέσω της θέσπισης κανόνων και της αυστηρής πειθαρχίας, είναι μια διαδικασία εκφασισμού της κοινωνίας.

Ο Γκάνζελ, με τον τρόπο που σκιαγραφεί τον κεντρικό ήρωά του, μας υπενθυμίζει έμμεσα πως ο Χίτλερ δεν πήρε την εξουσία με πραξικόπημα, αλλά με εκλογές. Ενας αντικομφορμιστής καθηγητής, πρώην αναρχικός, αναλαμβάνει ένα «πείραμα» που άπτεται του μαθήματος της πολιτικής επιστήμης, στο πλαίσιο μιας εκπαιδευτικής εβδομάδας. Ξεκινώντας από την έννοια της αυτοκράτειας (σύμφωνα με το λεξικό, η απόλυτη εξουσία, η απεριόριστη ελευθερία, αλλά και η αυτοκυριαρχία) επιχειρεί να διερευνήσει στην πράξη τις έννοιες της δημοκρατίας και της δικτατορίας. Οι μαθητές του τον εκλέγουν αρχηγό και αρχίζουν να αποδέχονται νέους κανόνες συμπεριφοράς. Σηκώνονται όρθιοι όταν παίρνουν το λόγο. Ντύνονται όλοι το ίδιο στο όνομα της ισότητας και στη συνέχεια σκέφτονται όλοι το ίδιο. Προς τα μέσα της εβδομάδας, έχοντας ήδη αισθανθεί μια πρωτόγνωρη αίσθηση ασφάλειας και αυτοπεποίθησης, φτιάχνουν ένα σύμβολο για την ομάδα τους και χαιρετιούνται μεταξύ τους με ένα δικό τους στρατιωτικό χαιρετισμό. Στο τέλος της εβδομάδας, ο καθηγητής χάνει τον έλεγχο της ομάδας, που έχει πλέον πάρει τα χαρακτηριστικά μιας ναζιστικής συμμορίας.

Αξίζει να δείτε

Ανάμεσα σε τοίχους (2008) του Λοράν Καντέ

Ο τελευταίος Χρυσός Φοίνικας των Καννών. Ενα εξαιρετικά ισορροπημένο φιλμ μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, που θέτει σοβαρά ζητήματα γύρω από το σημερινό δημόσιο σχολείο. Βασίζεται στο ομότιτλο αυτοβιογραφικό βιβλίο του καθηγητή και συγγραφέα Φρανσουά Μπεγκοντό (εκδόσεις Μεταίχμιο) που πρωταγωνιστεί στην ταινία. (Προβάλλεται από την περασμένη Πέμπτη)

Το κύμα (2008) του Ντένις Γκάνζελ

Ο ναζισμός του... σωλήνα. Σε ενα γερμανικό λύκειο, μια τάξη μετατρέπεται σε «δοκιμαστικό σωλήνα» για ένα πείραμα στο πλαίσιο μιας εκπαιδευτικής εβδομάδας. Αντικείμενο μελέτης είναι η έννοια της αυτοκράτειας, πάνω στην οποία βασίζονται οι δικτατορίες. Η ενεργός συμμετοχή του υπεύθυνου καθηγητή και των μαθητών - εθελοντών στο πείραμα μετατρέπει την τάξη σε ναζιστικό κέντρο νεοσυλλέκτων. (Θα κάνει πρεμιέρα στις 13 Νοεμβρίου)

Ο κύκλος των χαμένων ποιητών (1989) του Πίτερ Γουίαρ

Ενας φιλόλογος διδάσκει τους μαθητές του να αγαπούν την ποίηση και να αμφισβητούν. Γεγονός που θα δημιουργήσει προβλήματα σε ένα αυστηρά πειθαρχημένο κολέγιο, όπου η ελεύθερη σκέψη θεωρείται επίκινδυνη. (Σε dvd από την Audio Visual)

Τα παιδιά της χορωδίας (2004) του Κριστόφ Μπαρατιέ

Η διαφορά του δασκάλου από τον θηριοδαμαστή σε μια τρυφερή γαλλική ταινία, που διαδραματίζεται σε ένα αναμορφωτήριο εν έτει 1948. Ενας άνεργος καθηγητής Μουσικής έρχεται σε αντιπαράθεση με τον αυταρχικό διευθυντή του «σχολείου». (Σε dvd από τη Rosebub)

Ενα αγρίμι στην πόλη (1970) του Φρανσουά Τριφό

To 1806 ένας γιατρός, αφιερωμένος στην εκπαίδευση κωφάλαλων παιδιών, προσπαθεί να εντάξει στην κοινωνία ένα δωδεκάχρονο αγόρι που βρέθηκε σε άγρια κατάσταση στο δάσος της Αβερόν. Το «αγρίμι» αιχμαλωτίζεται από τους κατοίκους του χωριού και κατόπιν «υιοθετείται» από τον ουμανιστή γιατρό, που αρχίζει τη μάχη για να αποσπάσει το «ζώο» από τη «φυσική κατάσταση» και να το εξανθρωπίσει εφαρμόζοντας τις απόψεις του περί παιδαγωγικής. (Σε dvd από την Odeon)

Εάν (1968) του Λίντσεϊ Αντερσον

Η πιο βαθιά κινηματογραφική τομή στο αυταρχικό σχολείο, από τον πρωτεργάτη του αγγλικού φρι σίνεμα Λίντσεϊ Αντερσον, γίνεται σε ένα ακριβό ιδιωτικό κολέγιο και εντάσσεται στο κύμα της αμφισβήτησης του ’60. (Εάν η αγγλική γλώσσα δεν αποτελεί εμπόδιο, αναζητήστε την ταινία σε dvd, με τον πρωτότυπο τίτλο «If», στο www.amazon.com. H συλλεκτική έκδοση της Criterion είναι η καλύτερη.)

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_26/10/2008_289427

Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2008

Η εμπιστοσύνη κάνει τους Δανούς τους πιο ευτυχισμένους ανθρώπους στον κόσμο.

Η εμπιστοσύνη συνδέεται πέρα από την οικονομία και με την καλύτερη λειτουργία του δικαστικής εξουσίας και την εύρυθμη εκπαίδευση.

Σε καιρούς όπως οι σημερινοί, κανείς δεν είναι απρόσβλητος από τη νόσο της κατάθλιψης. Ωστόσο, έρευνες του δείχνουν ότι οι Δανοί είναι οι ευτυχέστεροι άνθρωποι στον κόσμο και αυτό χάρη σε έναν βασικό παράγοντα - την εμπιστοσύνη.

Μάλιστα, τα τελευταία 20 χρόνια τα 5,5 εκατ. Δανών βρίσκονται πάντα στην κορυφή της ευτυχίας, σύμφωνα με τον Δείκτη Αυτοπροσδιορισμού Ικανοποίησης Ζωής αλλά και βάσει ερευνών του Πανεπιστημίου του Michigan.

Ο συγκεκριμένος λαός - που συγκαταλέγεται επίσης μεταξύ των πιο ευκατάστατων - διατηρεί μια παράδοση στην ισότητα και την εμπιστοσύνη, με τέτοιο τρόπο που δεν συνηθίζεται.

Η ωφέλειας που προκύπτει από αυτήν την εμπιστοσύνη καθρεφτίζεται στο Χρηματιστήριο της Δανίας. Αυτό δε σημαίνει ότι έχει ξεφύγει από το «μακελειό» των παγκόσμιων αγορών, αλλά πάνω από πέντε χρόνια βρίσκεται στις μεγαλύτερες χρηματιστηριακές αγορές. Άλλωστε, μέσα στην θύελλα της οικονομικής κρίσης, ήταν μία από τις πρώτες χώρες που εγγυήθηκαν απεριόριστη εγγύηση στις καταθέσεις.

Ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (OECD) εξηγεί την ευτυχία των Δανών στο γεγονός ότι καταναλώνουν ένα σχετικά ίσο μερίδιο του πλούτου τον οποίο παράγουν αλλά και στο γεγονός ότι εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον.

"Η Δανία είναι μία από τις χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης μεταξύ των κατοίκων της. Σε άλλα κράτη, οι άνθρωποι είναι πιο κυνικοί απέναντι στις κυβερνήσεις, τις δουλειές και τους συνανθρώπους τους», δήλωσε στο BBC, η Ιουστίνη Φίσερ, οικονομολόγος του OECD.

Ο νεοσύλλεκτος Σορέν Κρίστιανσεν, 32 ετών, χαλαρώνει με την κοπέλα του στο διαμέρισμα που νοικιάζουν στην Κοπεγχάγη. Ο ίδιος δηλώνει ότι η εμπιστοσύνη του προσφέρει ασφαλέστερη καθημερινή ζωή. «Με κάνει χαρούμενο να ζω σε μία χώρα, όπου μπορείς να περπατάς ανέμελα και να μην έχεις τίποτε να φοβηθείς», εξηγεί.

Το πρόβλημα στην κυβέρνηση της Δανίας είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στο εξωτερικό δεν γνωρίζουν πόσο ευτυχισμένοι είναι οι Δανοί ή το γιατί. Έτσι λοιπόν, η κυβέρνηση δαπανά 75 εκατ. δολάρια, προκειμένου να βελτιώσει την εικόνα της.

Ο Δανός διπλωμάτης Κλάβς Χολμ ισχυρίζεται ότι ο κόσμος έχει συνδιάσει την χώρα του με τον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, την Μικρή Γοργόνα και το Τίβολι Γκάρντεν. «Αυτό που δεν βλέπουν είναι ότι η χώρα αυτή έχει μοναδικές αξίες», τονίζει και προσθέτει: «Οι Δανοί είναι οι Ευτυχισμένοι Άνθρωποι. Γιατί;». Εξηγεί επίσης ότι ο λαός αυτός βρίσκει μικρές απολαύσεις σε απλά πράγματα, όπως το κολύμπι στο λιμάνι μια καλοκαιρινή ημέρα, το οποίο οπουδήποτε αλλού θα έμοιαζε επικίνδυνο.

Μια γυναίκα που κάνει ποδήλατο στους δρόμους της Κοπεγχάγης δείχνει ότι σημαίνει πολλά για αυτήν η ασφάλεια και η εμπιστοσύνη στον συνάνθρωπο.

Το Σάμσο, νησί της Δανίας, του οποίου οι ντόπιοι κάτοικοι έχουν αναπτύξει μια αυτάρκεια στις ανανεώσιμες πηγές, αποτελεί ένα παράδειγμα του αισθήματος της εμπιστοσύνης.

Δεν είναι απόλυτα σαφές πώς οι Δανοί κατάφεραν να εμπιστεύονται σε τέτοιο βαθμό ο ένας τον άλλον, πιθανόν έχει κληρονομηθεί από γενιά σε γενιά, δηλώνει ο Κρίστιαν Μπγιόρνσκοβ, καθηγητής Πανεπιστημίου.

"Πιστεύουμε ότι η καταγωγή του συναισθήματος αυτού εντοπίζεται πολύ πίσω στον χρόνο. Ίσως ακόμα και στην εποχή των Βίκινγκς», ισχυρίζεται ο καθηγητής συμπληρώνοντας βέβαια ότι πρόκειται για εικασίες.

Ως ένδειξη, δήλωσε ότι οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι απόγονοι αυτών των Σκανδιναβών που μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες τον 19ο αιώνα είναι γενικά οι πιο πιστοί Αμερικανοί του σήμερα.

Ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη σημειώνει ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της εμπιστοσύνης και της οικονομικής ανάπτυξης. «Αν εμπιστεύεσαι κάποιον στις συναλλαγές; των αγορών, τότε έχεις χαμηλότερες απώλειες και κόστη. Δεν χρειάζεται καν να κάνεις συμβόλαια, αν βασίζεσαι στην εμπιστοσύνη του λόγου».

Ο καθηγητής Κρίστιαν Μπγιόρνσκοβ συνδέει την εμπιστοσύνη πέρα από την οικονομία και με την καλύτερη λειτουργία του δικαστικής εξουσίας και την εύρυθμη εκπαίδευση.

Ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη επεξεργάζεται από το 2007 την συνεργασία με άλλους διεθνείς οργανισμούς ώστε να προωθήσουν την ανάπτυξη στατιστικών δεδομένων πέρα από τις συμβατικές οικονομικές μετρήσεις.

www.kathimerini.gr
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_16/10/2008_252506

Δευτέρα 13 Οκτωβρίου 2008

Aποτυπωματα

Κάψτε επιτέλους και τα Μουσεία...

... το αξίζουμε

Από τον Αλέξανδρο Πιστοφίδη

«Στο επιστημονικής φαντασίας διήγημα «Fahrenheit 451» του Bradbury (1953), το οποίο ο Φ. Τριφό γύρισε σε φιλμ, η ιστορία διαδραματίζεται σε έναν μελλοντικό κόσμο, όπου η κατοχή και η ανάγνωση βιβλίων αποτελεί έγκλημα.

Οι πολίτες κρατούνται σε μια κατάσταση τεχνητής ψυχικής ευφορίας (αποβλάκωσης), με ναρκωτικά και τεράστιες οθόνες τηλεόρασης ολόγυρά τους, ώστε να αποσπάται η προσοχή τους από σημαντικά θέματα που αφορούν άμεσα στη ζωή τους. Τεράστια «πάρκα αναψυχής» ενισχύουν ακόμη περισσότερο την αδιαφορία για αυτά που τους αφορούν άμεσα. Ανθρωποι που σκέπτονται ελεύθερα και ανεξάρτητα θεωρούνται επικίνδυνοι για τη διατήρηση του συστήματος και τα βιβλία θεωρούνται η κύρια αιτία αυτής της «αντικοινωνικής δράσης». Η πυροσβεστική υπηρεσία είναι υπεύθυνη για την ανακάλυψη και καταστροφή των βιβλίων.

Ένα μηχανικό σκυλί την βοηθάει να ανιχνεύσει τα κρυμμένα βιβλία και να τα κάψει, συλλαμβάνοντας τους κατόχους των. Ο αριθμός 451 που φέρουν τα κράνη των πυροσβεστών είναι ο βαθμός της κλίμακας Φαρενάϊτ στον οποίο καίγεται το χαρτί. Το πιο τρομαχτικό όμως είναι, πως αυτή η κοινωνική οργάνωση δεν έχει επιβληθεί από έναν δικτάτορα αλλά δημιουργήθηκε σιγά-σιγά και ανεπαίσθητα μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες. Οι άνθρωποι πείσθηκαν δημοκρατικά να επιλέξουν αυτόν τον τρόπο αυτοοργάνωσης, αφού είχαν ήδη προετοιμαστεί ψυχολογικά μέσα από τη διαφήμιση της τηλεόρασης και την καταναλωτική υστερία του shopping therapy.

Αν αυτή η ιστορία σας φαίνεται πολύ φανταστική για να γίνει κάποτε πραγματικότητα, σας υπενθυμίζω πως το ίδιο λέγανε και για το «1984» του Οργουελ. Σήμερα, ζούμε ήδη μέρος του φανταστικού κόσμου του, μόνο που οι περισσότεροι το αγνοούν. Αν η ιστορία σας φαίνεται πολύ φανταστική, ρίξτε μια ματιά γύρω σας και θα δείτε πόσοι ζουν ήδη στον φανταστικό κόσμο του Bradbury και πόσοι άλλοι θα προτιμούσαν μια ξέγνοιαστη ζωή με χαπάκια «ευτυχίας» (μαστουρωμένοι) καθηλωμένοι μονίμως μπροστά στην τηλεόραση. Δεν είναι τυχαίο, πως σύμφωνα με έρευνα του ΟΟΣΑ, που έγινε σε 33 χώρες, οι 15χρονοι μαθητές μας βγήκαν τελευταίοι στην ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων και οι 15χρονες μαθήτριές μας προ-τελευταίες.

  • Δεν είναι τυχαίο, που οι μοναδικοί μαθητές στον κόσμο, που στο τέλος της χρονιάς καίνε τα βιβλία τους επιδεικτικά, είναι οι έλληνες και αυτό γιατί αντί να μαθαίνουν πράγματα διασκεδάζοντας, υποχρεούνται να παπαγαλίζουν και να αποστηθίζουν βασανιστικά, ανοησίες, 15 ώρες το 24ωρο, τρέχοντας από το σχολείο στο φροντιστήριο.
  • Δεν είναι τυχαία η άνεση, με την οποία ακόμη και διευθυντές ελληνικών εφημερίδων μιλούν σήμερα δημοσίως και υποτιμητικά για τους λεγόμενους «κουλτουριάρηδες», υπονοώντας ότι είναι κάποιοι επικίνδυνοι αντικομφορμιστές βιβλιοφάγοι που στοχάζονται αντί να διαβάζουν μόνο τις αθλητικές και κοσμικές στήλες των φυλλάδων τους».( τα παραπάνω είναι από άρθρο μου που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Metro πριν 2 χρόνια)

  • Αν κρίνει κανείς από τους ελάχιστους έλληνες επισκέπτες των δανειστικών βιβλιοθηκών μας και των μουσείων μας και από τα πλήθη των νέων που συρρέουν στο Athens Mall και στο Golden Hall, τότε, αν είναι ειλικρινής, θα πρέπει να παραδεχτεί ότι, η δήθεν αγανάκτηση για την πυρκαγιά στην Εθνική Βιβλιοθήκη είναι υποκριτική. Όπως υποκριτική είναι και η πανελλήνια απαίτηση για επιστροφή των μαρμάρων από τους μισούς αθηναίους, που δεν πάτησαν ποτέ το πόδι τους στην Ακρόπολη και από τους άλλους μισούς, δυνάμει, αρχαιοκάπηλους. Ακόμη και τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας έλληνες την πρωτοέκαψαν και μάλιστα χριστιανοί και όχι άραβες, όπως ψευδώς μαθαίνουμε στα άχρηστα σχολεία μας. Ας κάψουμε επιτέλους και τα μουσεία μας και ας επιστρέψουμε στις πραγματικές-αρχέγονες ρίζες μας, κάπου εκεί στις σαβάνες της Αιθιοπίας.

Λέμε ότι είμαστε κληρονόμοι των αρχαίων ελλήνων, δίχως διαθήκη όμως. Διότι αν οι Πλάτων, Αριστοτέλης κ.α. είχαν αυτήν τη δυνατότητα, θα μας είχαν αποκληρώσει, ως ανάξιους απογόνους. Ετσι όπως καταντήσαμε σαν λαός, δεν χρειαζόμαστε ούτε βιβλιοθήκες ούτε μουσεία. Ένα ισχυρό σοκ χρειαζόμαστε για να ξυπνήσουμε.

http://press-gr.blogspot.com/2008/12/blog-post_35.html

=====================================

Tης Mαριαννας Tζιαντζη

Τον Οκτώβριο του 2003, ο γνωστός και στους Ελληνες αναγνώστες οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν έγραφε στους «Νιου Γιορκ Τάιμς» ότι θα σημειωθεί οικονομική κρίση στις ΗΠΑ, αλλά αυτή δεν θα ξεσπάσει αμέσως: «Θα κρατήσει μερικά χρόνια η αυταπάτη. Αλλά κάποτε θα έρθει η στιγμή του κογιότ. Οπως στα καρτούν Road Runners, το κογιότ έχει τη συνήθεια, εκεί που τρέχει σε ένα λόφο, να κάνει αρκετά βήματα στον αέρα προτού αντιληφθεί ότι δεν υπάρχει τίποτα κάτω από τα πόδια του. Και μόνο τότε κάνει μια απότομη κατακόρυφη βουτιά».

Κανείς δεν αγαπά τις Κασσάνδρες που μιλούν για κρίση ή για το σύνδρομο του Τιτανικού, ιδίως όταν όλοι μας προτρέπουν «να περνάς καλά» και «σκέψου θετικά» (και κατανάλωσε υπερβολικά ακόμα και με δανεικά ή μάλλον κυρίως με δανεικά). Μόνο εκ των υστέρων αναλογιζόμαστε ότι κάπου υπάρχει λάθος και ότι η «θετική σκέψη» συχνά μεταφράζεται σε απουσία σκέψης ή σε αποδοχή των κυρίαρχων δογμάτων.

Αγωνιώδεις προσπάθειες καταβάλλονται, στην Αμερική και στην Ευρώπη, όχι για να αποφευχθεί η βουτιά αλλά για να πέσουμε, όσο γίνεται, στα μαλακά ή μάλλον για να οργανωθούν οι πτώσεις πρώτης και δεύτερης ταχύτητας.

Mετά τη Μαύρη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου, όταν χρεοκόπησε η Lehman, ήρθε η πρώτη οκτωβριανή Μαύρη Δευτέρα της Ευρώπης. Τώρα πια δεν ζούμε από μέρα σε μέρα, αλλά από Δευτέρα σε Δευτέρα και αν σήμερα η Μαύρη Δευτέρα δεν μας τρομάζει είναι γιατί δεν είμαστε σίγουροι ότι δεν θα ξημερώσει μια Ακόμα Πιο Μαύρη. Αντί για carpe diem (άδραξε τη μέρα), έρχεται μια Δευτέρα που μας αδράχνει και μας καταποντίζει.

Είναι η Ελλάδα ένας βράχος σταθερότητας μέσα στο αφηνιασμένο πέλαγος του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος; Η φωνή της λογικής, ο θρίαμβος της χρηστής διαχείρισης μέσα στο παγκόσμιο κουβάρι του κερδοσκοπικού παραλογισμού; Μα τι παράγουμε, τι δημιουργούμε για να μας αξίζει μια τέτοια θέση ζηλευτή; Εισάγουμε λεμόνια από την Αίγυπτο, σταφύλια από τη Χιλή, ηλεκτρικές συσκευές από τη Σλοβενία και την Τουρκία, σχολικά τετράδια, ρούχα και παιχνίδια από την Κίνα, παπούτσια από την Ταϊβάν, καρύδια και κολέγια από την Καλιφόρνια, ιδέες και σκέψεις από το Google, ενώ ακόμα και τα σενάρια στα δημοφιλή ελληνικά σίριαλ είναι ισπανικής προέλευσης. Παίρνουμε δάνεια για τις διακοπές, για τις σπουδές στο πανεπιστήμιο, για το καινούργιο αυτοκίνητο, για μια πλάκα μπετόν αρμέ πάνω από το κεφάλι μας και μια θέση γκαράζ στο υπόγειο, για γάμους, βαφτίσια και κηδείες, χτίζουμε παλάτια στην κυμαινόμενη άμμο των επιτοκίων.

Οταν οι ευρωπαϊκές στατιστικές δείχνουν ότι μεγαλώνει και στην Ελλάδα το ποσοστό των 15χρονων μαθητών που δυσκολεύονται στην ανάγνωση, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι κάνουμε βήματα στον αέρα, παρ’ όλο που τα ίδια παιδιά μπορεί να δίνουν μάχες στον αέρα του Διαδικτύου ή της κινητής τηλεφωνίας εντυπωσιάζοντάς μας με την ταχύτητα με την οποία κινούνται τα δάχτυλά τους πάνω στα πλήκτρα. Στον αέρα οι θρίαμβοι και οι ήττες τους, στον αέρα το μέλλον τους, σε μια φούσκα μέσα η ζωή τους.

Τρέχουν τα μικρά κογιότ, όπως εξακολουθούν να τρέχουν και τα μεγάλα. Μόνο που τα μεγάλα έχουν αλεξίπτωτο που θα ανακόψει την πτώση, ενώ τα δικά μας φτερά είναι κολλημένα με δανεικό κερί.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_12/10/2008_287726

Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου 2008

Το επικίνδυνο σχολείο διώχνει τους μαθητές του

Οι Αμερικανοί υιοθετούν τη διδασκαλία κατ' οίκον

Δάσκαλοι σε άμυνα

Του JULIEN BRYGO*

«Φθινοπωρινό», ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΑΓΚΑΛΟΣ.
«Ποτέ δεν επέτρεψα στη φοίτησή μου στο σχολείο να βλάψει την παιδεία μου». Μαρκ Τουέιν

Για τα προβλήματα του αμερικανικού δημόσιου σχολείου, τα οποία οφείλονται στις δημοσιονομικές περικοπές, στην έλλειψη καθηγητών και στα αλλεπάλληλα κρούσματα βίας, έχουν προταθεί κατά καιρούς αρκετές «λύσεις»: από την προσφυγή στις χορηγίες ή στην ιδιωτική εκπαίδευση, μέχρι και την κατ' οίκον εκπαίδευση των μαθητών από τους ίδιους τους γονείς. Η τελευταία, μάλιστα, δεν αφορά, πια, μονάχα τις θρησκευόμενες οικογένειες οι οποίες επιδιώκουν να προστατεύσουν τα παιδιά τους από τις «κακές» επιρροές.

Στο Οχάιο, μια πολιτεία που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές, χτυπάει η καρδιά της «βαθιάς» Αμερικής που υποφέρει από την οικονομική κρίση και βλέπει τη συντηρητική ιδεολογία να εξαπλώνεται σε κοινωνικά στρώματα και χώρους που εύκολα θα μπορούσε να φανταστεί κανείς ότι κλίνουν προς τα αριστερά(1).

Χαμηλά σε μια κοιλάδα, που παλιότερα ήταν γεμάτη ορυχεία, κυλάει ο ποταμός Χόκινγκ. Παντού αντηχεί το κελάηδημα των κοκκινολαίμηδων. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον κατοικεί η οικογένεια Τόμπκινς. Το σπίτι τους παρουσιάζει δύο ιδιαιτερότητες: τον τεχνητό καταρράκτη και το σαλόνι, το οποίο έχει μετατραπεί σε βιβλιοθήκη: οι τοίχοι καλύπτονται από ράφια με εκατοντάδες βιβλία κάθε είδους.

Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ο πίνακας που είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό των σχολικών τάξεων, το σαλόνι των Τόμπκινς είναι μία από τις εκατοντάδες χιλιάδες ιδιωτικές αίθουσες διδασκαλίας όπου οι γονείς επιδίδονται στο «homeschooling» (στην κατ' οίκον διδασκαλία). Υπάρχουν επίσης στο σαλόνι και δύο υπολογιστές με σύνδεση υψηλής ταχύτητας στο Ιντερνετ.

«Μία από τις αρχές της κατ' οίκον διδασκαλίας είναι η εξής: όταν δεν γνωρίζετε κάτι, πιθανότατα κάποιος άλλος το ξέρει. Μπορεί να πρόκειται για κάποιο χρήστη του Ιντερνετ, για γονιό από τις ομάδες της κατ' οίκον εκπαίδευσης ή για τον συγγραφέα ενός βιβλίου», εξηγεί η Τζέιν Τόμπκινς, πρώην καθηγήτρια ιστορίας της τέχνης στο πανεπιστήμιο του Αθενς, που έχει αναλάβει να διδάξει τα δύο παιδιά της, τον δωδεκάχρονο Γουίλ και τη δεκαπεντάχρονη Μπέκι.

Κάθε πρωί, αντί για τον όρκο υπακοής στο Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών που δίνουν οι μαθητές των αμερικανικών σχολείων, ο Γουίλ και η Μπέκι προσεύχονται και διαβάζουν εδάφια της Βίβλου.

Σε αυτό το σπιτικό των αμερικάνων «homeschoolers» δεν εφαρμόζεται καμία επαναστατική εκπαιδευτική πρακτική: στην «τάξη» τα παιδιά είναι καθισμένα μπροστά στο τραπέζι και ακούνε τον «καθηγητή» να κάνει το μάθημά του.

Η μόνη ορατή διαφορά με το συμβατικό αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι ότι ο Γουίλ, η Μπέκι και τα δύο παιδιά ενός προτεστάντη γείτονα δεν βαθμολογούνται. Δουλεύουν ακολουθώντας τους δικούς τους ρυθμούς και μπορούν να διακόψουν το μάθημα ανά πάσα στιγμή. Το πρόγραμμά τους εμπνέεται σε μεγάλο βαθμό από τα επίσημα προγράμματα και διαμορφώθηκε κυρίως από τις δυνατότητες της μητέρας τους, αλλά και από τις δικές τους προτιμήσεις: πιάνο, ιστορία, φυσικές επιστήμες, δακτυλογράφηση... Εκ πρώτης όψεως, η περιέργειά τους είναι ανεξάντλητη.

Διακομματική επιλογή

Είτε δεξιοί, είτε αριστεροί -γιατί υπάρχει και αυτή η κατηγορία- οι οπαδοί του «homeschooling» υποστηρίζουν ότι το κυριότερο πλεονέκτημα αυτής της πρακτικής συνίσταται στην κατάργηση των στεγανών ανάμεσα στη μόρφωση και στην εκμάθηση. Η εκπαίδευση βρίσκεται παντού, όλες τις ώρες, από το πρωί ώς το βράδυ, ακόμα και κατά τη διάρκεια των Σαββατοκύριακων ή των διακοπών των παιδιών.

Οι «homeschoolers» εξαπλώνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αγοράζουν τα σχολικά εγχειρίδια διά αλληλογραφίας ή μέσω του Ιντερνετ, οργανώνονται σε αυτοδιαχειριζόμενους συνεταιρισμούς οικογενειών με παρόμοιες απόψεις και φιλοδοξίες, εγγράφονται στους καταλόγους αλληλογραφίας ορισμένων μπλογκ, εξειδικευμένων ιστοσελίδων ή ομάδων προβληματισμού. Ομως το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, τη Νέα Ζηλανδία, την Αυστραλία, τον Καναδά και σε άλλες χώρες(2) του πλανήτη.

Η κυρία Τόμπκινς αποφάσισε να αποσύρει τα παιδιά της από το δημόσιο σχολείο εξαιτίας της «κακής επιρροής» του - το κυριότερο επιχείρημα της κατ' οίκον εκπαίδευσης. Η φοίτηση στο σχολείο, ακόμα και σε ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, θωρείται όχι μόνο αντιπαραγωγική, αλλά και επιζήμια, δεδομένου ότι μεταδίδει αξίες τις οποίες οι γονείς θεωρούν εξαιρετικά επικίνδυνες.

Τα «προοδευτικά δόγματα», οι αξίες της ανάμειξης των διάφορων κοινωνικών στρωμάτων, η έλλειψη αυστηρής πειθαρχίας, το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής και οι απόψεις που δεν συμμερίζονται την απαγόρευση των εκτρώσεων, χαρακτηρίζονται από τους γονείς αυτούς ως εμπόδια για την αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητας των μικρών χριστιανόπουλων.

Οι πολύνεκρες επιθέσεις και οι συλλήψεις ομήρων που πραγματοποιήθηκαν σε πολλά λύκεια και πανεπιστημιουπόλεις έκαναν ακόμα πιο έντονη την άποψη ότι το σχολείο είναι επικίνδυνο, ακόμα και για τη σωματική ακεραιότητα των μαθητών. Εξάλλου, οι γονείς προτιμούν να διαχειρίζονται τα πάντα οι ίδιοι, φοβούμενοι μήπως χάσουν τον έλεγχο των παιδιών τους.

Από την άλλη πλευρά, ο αριστεροί «homeschoolers», αυτοί που η κυρία Τόμπκινς αποκαλεί «χίπηδες», δεν συμμερίζονται τους ίδιους φόβους. Αντίθετα, εκείνο που φοβούνται είναι ότι τα σχολεία θα κατασκευάσουν πειθήνιους εγκεφάλους, αφοσιωμένους στο σύστημα, καθώς και ότι θα μεταδώσουν τα πατριωτικά και τα γραφειοκρατικά δόγματα και τις αξίες του καταναλωτισμού. Ετσι, αντίθετες αιτίες οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα: οι γονείς αποφασίζουν να αποσύρουν τα παιδιά τους από τα συστήματα συλλογικής διδασκαλίας.

Το 1994, έναν χρόνο μετά τη νομιμοποίηση της κατ' οίκον εκπαίδευσης σε πενήντα πολιτείες των ΗΠΑ, η μεγαλύτερη κόρη των Τόμπκινς επέστρεψε από το σχολείο σοκαρισμένη και διηγήθηκε στη μητέρα της τις βρισιές που είχε ακούσει στην αυλή του σχολείου της.

Η φωνή του Κυρίου

Μερικές ημέρες πριν, η κυρία Τόμπκινς είχε ακούσει το κήρυγμα του Τζέιμς Ντόμπσον, του διάσημου ευαγγελιστή παρουσιαστή της εκπομπής «Focus on the family» που μεταδίδεται σε ολόκληρη τη χώρα(3). «Εκείνη την εποχή, πίστευα πως όλα αυτά αφορούσαν μονάχα τους χίπηδες. Ομως ο παρουσιαστής εξήγησε ότι ήταν δυνατόν να αναλάβει κανείς την εκπαίδευση των παιδιών του με τη βοήθεια σχολικών εγχειριδίων και οικογενειακών συνεταιρισμών». Ακολούθησε τις συμβουλές του κι απέσυρε αμέσως την κόρη της από το καθολικό σχολείο.

Κι όμως, η κομητεία του Αθενς είναι μία από τις πλέον ήσυχες της χώρας. Τα δημόσια σχολεία δεν μοιάζουν καθόλου με τους «τόπους απωλείας» τους οποίους περιγράφουν διαρκώς τα μέσα ενημέρωσης που διψάνε για ιστορίες του αστυνομικού δελτίου με πρωταγωνιστές παιδιά. Το γεγονός αυτό δεν εμποδίζει την εξάπλωση των μύθων για τα φρικτά πράγματα που συμβαίνουν στις αυλές των σχολείων. Παράλληλα ωθεί κάθε χρόνο εκατοντάδες χριστιανικές οικογένειες να παίρνουν τα παιδιά τους από τα «σχολεία της κυβέρνησης» και το «ασταθές περιβάλλον τους», το οποίο είναι μολυσμένο από την «κρατική ιδεολογία».

Στο 3% των μαθητών της κομητείας, η εκπαίδευση παρέχεται από τους γονείς. Δεν πρόκειται ακόμα για πλημμυρίδα, ωστόσο τα πρώτα κυματάκια έχουν κάνει την εμφάνισή τους: ενώ το 1999 ο αριθμός των οικογενειών των «homeschoolers» έφτανε τις 850.000, το 2006 είχε σχεδόν τριπλασιαστεί, ξεπερνώντας τα 2.000.000(4).

Ο δεκαπεντάχρονος Τζον Κόλβιν, του οποίου η μητέρα διευθύνει εδώ και δέκα χρόνια έναν συνεταιρισμό πέντε οικογενειών, δεν έχει πατήσει ποτέ του σε σχολείο. Αυτό δεν τον εμποδίζει να έχει άποψη για τον θεσμό: «Κατά τη γνώμη μου, η κατ' οίκον εκπαίδευση αποτελεί μια σωστή λύση, δεδομένου ότι ο Μάο και οι ναζί χρησιμοποίησαν το δημόσιο σχολείο για να διαδώσουν την προπαγάνδα τους», αναλύει το θέμα ξαπλωμένος στον καναπέ.

Για τον νεαρότερο αδελφό του, Μπεν, το «homeschooling» επιτρέπει κυρίως «την καλύτερη οργάνωση του προγράμματος του μαθητή και την εξασφάλιση της θρησκευτικής εκπαίδευσης». Ομως η Σάρον Κόλβιν, η μητέρα τους, δηλώνει ότι τα θρησκευτικά δεν ήταν ο μοναδικός λόγος που έκαναν αυτή την επιλογή. Και συνοψίζει: «Αρνούμαστε στο κράτος το δικαίωμα να επηρεάζει την ιδεολογία των παιδιών μας». Η πρώην φοιτήτρια του πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας επιθυμεί την κατάργηση του υπουργείου Παιδείας.

Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα που πραγματοποίησε το υπουργείο Παιδείας για την κατ' οίκον εκπαίδευση, το 31% των γονέων που αποφασίζουν να μην εμπιστευθούν τα παιδιά τους στο σχολείο ανησυχεί για «το κλίμα και το περιβάλλον που κυριαρχεί εκεί»(5). Το 30% επιθυμεί «να δώσει στο παιδί του ηθική και θρησκευτική παιδεία», ενώ το 16,5% έχει απογοητευτεί από την «πνευματική εκπαίδευση που προσφέρουν τα σχολεία». Επίσης, προβάλλονται ορισμένες ιδιαίτερες ανάγκες του παιδιού (7%) ή προβλήματα υγείας, σωματικής και ψυχικής (7%).

Η αμφισβήτηση του σχολείου αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Στο βιβλίο τους «Better Late Than Early» («Καλύτερα αργά παρά νωρίς»), οι αμερικανοί παιδαγωγοί Ρέιμοντ και Ντόροθι Μουρ, οι οποίοι προέρχονταν από τη θρησκευόμενη δεξιά, παρουσίασαν τα αποτελέσματα των ερευνών τους: η φοίτηση των παιδιών στο σχολείο άρχιζε υπερβολικά νωρίς, ενώ αποδεικνυόταν επιζήμια, τόσο από σωματική, ηθική και διανοητική άποψη, όσο και από την πλευρά της κοινωνικοποίησης. Κατά τη γνώμη τους, έπρεπε να αρχίζει μετά την ηλικία των 8-10 ετών, αν όχι των 12.

Την ίδια εποχή, άρχισε να εξαπλώνεται και στους κόλπους της αριστεράς η κριτική στον θεσμό του σχολείου ο οποίος αποσκοπούσε στη διαιώνιση των κοινωνικών ανισοτήτων. Με λίγα λόγια, η ισότητα των ευκαιριών στο σχολείο ήταν ένας μύθος, όπως εξάλλου και η ταξική ουδετερότητά του.

Το κίνημα οδήγησε πολύ σύντομα στην καταγγελία της αυθαιρεσίας των πολιτισμικών στοιχείων του εκπαιδευτικού προγράμματος, της παραδοσιακής παιδαγωγικής, καθώς επίσης και στην ανάπτυξη προβληματισμού για το τι είναι γνώση και για τη σχέση ανάμεσα στον δάσκαλο και τον μαθητή. Σιγά σιγά, η κριτική του σχολείου μετατράπηκε σε κριτική των ίδιων των αρχών στις οποίες στηρίζεται το εκπαιδευτικό σύστημα, της αποστολής του και των μέσων που διαθέτει, ενώ κατέληξε στη ριζική αμφισβήτηση ακόμα και του λόγου ύπαρξης του σχολείου.

Κίνημα αμφισβήτησης

Ο Ιβάν Ιλιτς (1926-2002), στο έργο του «Μια κοινωνία χωρίς σχολείο»(6), προτείνει, στηριζόμενος σε παρόμοιες αναλύσεις, την «απο-σχολειοποίηση» της κοινωνίας: το σχολείο θα μπορούσε να αντικατασταθεί από την προσφορά εκπαιδευτικών αγαθών μέσα από δίκτυα που θα επέτρεπαν την ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων. Σύμφωνα με τον Ιβάν Ιλιτς, το υποχρεωτικό σχολείο, η παρατεταμένη φοίτηση και ο ανταγωνισμός για τα διπλώματα αποτελούν «ψευδοπρόοδο που συνίσταται στην παραγωγή πειθήνιων μαθητών, προετοιμασμένων να καταναλώσουν έτοιμα προγράμματα που συνέταξαν οι "αρχές" και να υπακούουν στους θεσμούς».

Η συγκεκριμένη θεματολογία εισήχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες από τον επιτυχημένο δοκιμιογράφο Τζον Κάλντγουελ Χολτ (1923-1985), ο οποίος εξέδωσε, το 1977, το διμηνιαίο περιοδικό «Growning Without Schooling», σημείο αναφοράς στην ανταλλαγή εμπειριών για τις μεθόδους της κατ' οίκον εκπαίδευσης.

Ο ίδιος ο Χολτ κι ένα τμήμα της αριστεράς -ρομαντική, ελευθεριακή ή ριζοσπαστική- υιοθέτησαν αυτό που αργότερα ονομάστηκε «unschooling» (εγκατάλειψη του σχολείου, δηλαδή).

Πολλοί οπαδοί της μεθόδου έρχονται, τρεις ή τέσσερις φορές το μήνα, στη δημοτική βιβλιοθήκη της πόλης Αθενς για να παραδώσουν συλλογικά μαθήματα στα παιδιά τους. Ακόμα και η Εϊμι Κινγκ, συντονίστρια των δημοτικών υπηρεσιών της πόλης για ζητήματα νεολαίας, αποφάσισε, το 2001, να βγάλει την κόρη της από το δημόσιο σχολείο της περιοχής.

Εκείνη τη χρονιά, με πρωτοβουλία του προέδρου Τζορτζ Μπους, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι, μεταξύ των οποίων και ο σημερινός υποψήφιος για την προεδρία Μπάρακ Ομπάμα, υιοθέτησαν με συντριπτική πλειοψηφία τον νόμο «Νο Child Left Behind» («Κανένα παιδί δεν θα εγκαταλειφθεί στη μοίρα του»), ο οποίος θεσπίζει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, διευκολύνει την πρόσβαση στα ιδιωτικά σχολεία και δημιουργεί μια πραγματική «αγορά της εκπαίδευσης» που τροφοδοτείται από τα «εκπαιδευτικά κουπόνια» (7).

Για την κυρία Κινγκ, η τυποποίηση των προγραμμάτων που προέκυψε από αυτόν τον «καταστροφικό» νόμο, «έκανε το σχολείο περισσότερο άκαμπτο, τις ανισότητες ανάμεσα στους μαθητές πιο έντονες και θέσπισε ως μοναδικό εκπαιδευτικό κριτήριο την ταχύτητα με την οποία μαθαίνουν την ύλη οι μαθητές».

Στο βάθος της αίθουσας, ο τριαντατριάχρονος Σκοτ Γκράντι, μουσικός, βιοκαλλιεργητής και «πατέρας και οικογενειάρχης πλήρους απασχόλησης» όπως λέει, κάνει τους λογαριασμούς του καθισμένος σε έναν καναπέ, ενώ οι δύο του κόρες, Τζόρα και Σορέλ, εκτελούν χρέη εθελοντή βιβλιοθηκάριου:

«Αν σκεφτεί κανείς ότι το σχολείο αναγκάζει τα παιδιά να μένουν καθισμένα έξι ώρες τη μέρα, ο θεσμός είναι αρκετά σκληρός. Θέλω οι κόρες μου να ζουν μέσα σε ένα περιβάλλον το οποίο θα τις αφήνει ελεύθερες να μαθαίνουν αυτό που θέλουν, σε όποια ηλικία το θέλουν», εξηγεί ο οικογενειάρχης του οποίου τα εισοδήματα δεν ξεπερνούν τα 20.000 δολάρια τον χρόνο (λίγο λιγότερο από 1.000 ευρώ το μήνα).

«Στο σπίτι υπάρχουν πάντοτε βιβλία πάνω στο τραπέζι και κάθε μέρα καθόμαστε για να δουλέψουμε, άλλοτε μαθηματικά, άλλοτε γραφή, άλλοτε ανάγνωση, μουσική ή καλλιτεχνικά... Μαθαίνουμε επίσης να φτιάχνουμε ψωμί, να κατασκευάζουμε μικρά σπίτια, και τους παραδίδουμε μαθήματα κριτικής σκέψης».

Συλλογικά μαθήματα

Η επτάχρονη Σορέλ εξηγεί πόσο ελεύθερη αισθάνεται: «Μου αρέσει στ' αλήθεια να με διδάσκουν οι γονείς μου, γιατί μπορώ να μάθω αυτό που θέλω στην ηλικία που εγώ θέλω. Αν ήμουν στο σχολείο, έπρεπε να ακολουθώ ένα πρόγραμμα, χωρίς να μπορώ να μάθω αυτά που μαθαίνει κανείς ένα, δύο ή και τρία χρόνια αργότερα, αν και θα το ήθελα πολύ. Επιπλέον, έχω πολλές φίλες που μαθαίνουν όπως κι εγώ, στο σπίτι, κι έτσι είμαι ευχαριστημένη».

Οι γονείς της συμμετέχουν σε μια ομάδα που συγκεντρώνεται μία φορά την εβδομάδα -την αποκαλούν ομάδα και όχι συνεταιρισμό. Παρ' όλο που η ονομασία διαφέρει, η λογική παραμένει ίδια: το ζητούμενο είναι να διαπιστωθούν οι γνώσεις των γονέων και να οργανωθούν συλλογικά μαθήματα για τα παιδιά.

Οκτώ οικογένειες συμμετέχουν στην ομάδα του Γκράντι, για τον οποίο «η ηλικία δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στις κοινωνικές σχέσεις. Καθόλη τη διάρκεια της ζωής μας, όλοι μας μαθαίνουμε, τόσο οι νεότεροι, όσο και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Στην ομάδα μας, οι μαθητές είναι μάλλον απείθαρχοι, πράγμα που οδήγησε πρόσφατα μία από τις οικογένειες να αποσυρθεί, καθώς θεωρούσε ότι προσφέραμε υπερβολική ελευθερία στα παιδιά της. Είναι ένα από τα προβλήματα τα οποία οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε. Υπάρχει σίγουρα μια μέση οδός την οποία πρέπει να βρούμε, ανάμεσα στο να μένεις καθισμένος και σιωπηλός όλη την ημέρα και στο να κάνεις ό,τι θέλεις, όποτε το θέλεις. Ωστόσο, είναι καλό να αμφισβητείται η έννοια της εξουσίας».

Οι κριτικές που διατυπώνονται ενάντια στην κατ' οίκον εκπαίδευση επικεντρώνονται όχι μονάχα στον κίνδυνο της ελλιπούς κοινωνικοποίησης, αλλά και στην ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Καθώς οι περισσότεροι από τους «homeschoolers» δεν διαθέτουν την παραμικρή κατάρτιση σε αυτόν τον τομέα, ενδέχεται να προσφέρουν στα παιδιά τους ελλιπή μόρφωση. Κι όμως, πολλές μελέτες αποδεικνύουν ότι οι μαθητές που προέρχονται από αυτό το σύστημα εισάγονται καλά προετοιμασμένοι στα πανεπιστήμια, καθώς και ότι οι επιδόσεις τους βρίσκονται πάνω από τον μέσο όρο.

Ετσι, το 1998, ο καθηγητής Λόρενς Ράντνερ του πανεπιστημίου του Μέριλαντ έλεγξε τις γνώσεις 20.760 παιδιών που λαμβάνουν κατ' οίκον εκπαίδευση. Η βαθμολογία που συγκέντρωσαν. Σύμφωνα με τη μελέτη ήταν «εντυπωσιακά υψηλή»(8).

Παρόμοια αποτελέσματα πρέπει να σταθμιστούν από το γεγονός ότι οι οπαδοί του «homeschooling» βιώνουν την επιλογή τους ως «ιερή αποστολή» και της αφιερώνουν όλα τα διαθέσιμα μέσα τους, ακόμα κι αν χρειαστεί να σφίξουν κάμποσο το ζωνάρι. Εξάλλου, στις Ηνωμένες Πολιτείες, εδώ και αρκετές δεκαετίες, το δημόσιο σχολείο έχει θυσιαστεί στον βωμό των δημοσιονομικών περικοπών, κυρίως από τις κυβερνήσεις των Ρεπουμπλικάνων(9).

Ατομικό πρόγραμμα

Για να αναλάβει κανείς την εκπαίδευση των παιδιών του, οι διοικητικές διαδικασίες είναι εντυπωσιακά απλές. Στο Οχάιο, αρκεί να έχει ολοκληρώσει κανείς τις δευτεροβάθμιες σπουδές του. Οι οικογένειες υποβάλλουν στην αρχή του σχολικού έτους μια δήλωση στις τοπικές αρχές, στην οποία περιλαμβάνεται το πρόγραμμα που σκοπεύουν να ακολουθήσουν και η δέσμευση ότι τα παιδιά τους θα παρακολουθήσουν τουλάχιστον 900 ώρες μαθημάτων.

Η γραφή, η ανάγνωση, η γεωγραφία, η ιστορία (των Ηνωμένων Πολιτειών και του Οχάιο), τα μαθηματικά, η γνώση του δημοκρατικού πολιτεύματος, οι φυσικές επιστήμες, η αγωγή υγείας και η πρόληψη των πυρκαγιών περιλαμβάνονται στα υποχρεωτικά μαθήματα.

Οι υπάλληλοι του τοπικού «school board of education» (σχολικού συμβουλίου εκπαίδευσης) δεν κρίνουν το περιεχόμενο της διδασκαλίας: περιορίζονται στο να ελέγξουν την τήρηση του προγράμματος που παρουσίασαν οι γονείς. Ομως, δεδομένου ότι δεν προβαίνουν στον έλεγχο των γνώσεων των μαθητών, είναι πολύ εύκολο να ισχυριστεί κανείς ότι όντως δίδαξε αυτά τα μαθήματα.

Ενας γυμνασιάρχης του Αθενς, ωστόσο, σχολιάζει: «Οι γονείς μπορούν, εντελώς νομότυπα, να μην στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο, να ισχυριστούν ότι τους παρέχουν κατ' οίκον εκπαίδευση, και, στην πραγματικότητα, να μην κάνουν τίποτα καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου».

Η κατ' οίκον εκπαίδευση νομιμοποιήθηκε το 1993 σε όλη τη χώρα χάρη στη δράση του λόμπι Home School Legal Defense Association (HSLDA), μιας ευαγγελικής οργάνωσης στην οποία συμμετέχουν περισσότερες από 80.000 οικογένειες.

Το νομοθετικό πλαίσιο της κατ' οίκον εκπαίδευσης διαφέρει ανάλογα με την πολιτεία: ελάχιστα αυστηρό είναι στη Φλώριδα ή στο Τέξας όπου οι γονείς δεν χρειάζεται καν να υποβάλλουν δήλωση στις τοπικές αρχές. Αντιθέτως, είναι πολύ αυστηρό στη βόρεια Ντακότα, στην Πενσυλβάνια ή στην Καλιφόρνια(10).

Στις 8 Μαΐου του 2008, το εφετείο του δεύτερου διαμερίσματος της πολιτείας της Καλιφόρνιας απαγόρευσε στους γονείς που δεν έχουν λάβει την κατάλληλη μόρφωση να αναλαμβάνουν την εκπαίδευση των παιδιών τους(11). Ξαφνικά, 170.000 μαθητές μετατράπηκαν σε παράνομους και οι γονείς τους βρέθηκαν αντιμέτωποι με κίνδυνο ποινικής δίωξης.

Ο Μάικ Σμιθ, πρόεδρος της HSLDA, ξεκίνησε αμέσως εκστρατεία για την υπεράσπιση του «θεμελιώδους δικαιώματος κάθε ατόμου να εκπαιδεύει τα παιδιά του».

«Στις άλλες 49 πολιτείες των ΗΠΑ, οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν ως ιδιωτικά σχολεία. Η υποχρέωση να διαθέτουν μια κατάρτιση η οποία να τους επιτρέπει να διδάσκουν δεν αποτελεί περιορισμό που προβλέπεται από το Σύνταγμα. Συνεπώς, καθένας μπορεί να εκπαιδεύει τα παιδιά του».

Επικαλείται δε, μια δημοσκόπηση που πραγματοποίησε η Ellison Research του Φοίνιξ(12), σύμφωνα με την οποία το 50% των ερωτηθέντων κυρίως γονέων θεωρεί την κατ' οίκον εκπαίδευση εξίσου αποτελεσματική με αυτή στο δημόσιο σχολείο.

Κατά τη γνώμη της οργάνωσης, «οφείλεται στο γεγονός ότι τα παιδιά που εκπαιδεύονται από τους γονείς τους επιτυγχάνουν συχνά καλύτερες επιδόσεις στα τεστ για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια».

Στην πόλη Στιούαρτ του Οχάιο, ο Τζορτζ Γουντ, διευθυντής του τοπικού ομοσπονδιακού λυκείου αλλά και του Φόρουμ για τη Δημοκρατία στην Εκπαίδευση, μας παρουσιάζει το Many Children Left Behind(13), το συλλογικό έργο του οποίου υπήρξε ο συντονιστής.

Σχολείο = ζωή

Αν και ανησυχεί περισσότερο για την έλλειψη πόρων για τα σχολεία και λιγότερο για την άνθηση της κατ' οίκον διδασκαλίας, αναγνωρίζει ότι φοβάται τις μακροπρόθεσμες συνέπειες που μπορεί να έχει αυτή η πρακτική: «Μένοντας μέσα στο οικογενειακό τους περιβάλλον, οι επιρροές που δέχονται οι μελλοντικοί πολίτες δεν τους προετοιμάζουν για τον προβληματισμό και τη διαφορετικότητα των απόψεων που προϋποθέτει η δημοκρατία. Εάν οι γονείς περιορίσουν τις σχέσεις των παιδιών με άτομα από άλλες φυλές ή από άλλα κοινωνικά και μορφωτικά περιβάλλοντα, όταν θα φτάσουν σε ηλικία να συμμετέχουν στα κοινά, θα απορρίπτουν εξαρχής τις διαφορετικές απόψεις».

Η επιχειρηματολογία συμπίπτει με εκείνη που διατυπώνει το National Education Association (ΝΕΑ), το συνδικάτο των εκπαιδευτικών, το οποίο ο Ροντ Πέιτζ, ο αρχιτέκτονας του νόμου Νο Child left Behind, αποκαλεί «τρομοκρατική ομάδα»(14).

Σύμφωνα με την Τζεν Τόμσομ, δασκάλα και μέλος του ΝΕΑ, «παρ' όλα όσα θα μπορούσε κανείς να προσάψει στο σχολείο, διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο στη διαμόρφωση της κουλτούρας και στη γνώση της κοινωνίας. Τα παιδιά μαθαίνουν τη ζωή, βρίσκονται αντιμέτωπα με διάφορες γνώμες, και οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να τα απομακρύνουν από αυτό το χώρο με τη δικαιολογία ότι φοβούνται τις "κακές επιρροές"».

Η Εϊμι Χάουλεϊ, ερευνήτρια στον τομέα των επιστημών της εκπαίδευσης στο πανεπιστήμιο του Αθενς, καταλήγει σε ένα συμπέρασμα που συμμερίζονται και πάρα πολλοί άλλοι παρατηρητές: η κατ' οίκον εκπαίδευση θα φτάσει -με μηχανικό τρόπο- στα όριά της.

«Για να εκπαιδεύσουν μόνοι τους τα παιδιά τους, οι γονείς -και στη συγκεκριμένη περίπτωση κυρίως η μητέρα- πρέπει να δαπανήσουν υπερβολική ενέργεια. Ελάχιστοι είναι διατεθειμένοι να κάνουν τις θυσίες που απαιτεί ένα πλήρες πρόγραμμα εκπαίδευσης. Το φαινόμενο είναι περιθωριακό. Το παραδοσιακό σχολείο έχει μέλλον, δεδομένου ότι η πλειονότητα των γονέων αποφασίζει να του εμπιστευτεί τα παιδιά της, χωρίς να ανησυχεί ιδιαίτερα για το τι διδάσκεται σε αυτό. Επιπλέον, το δημόσιο σχολείο παραμένει η κυριότερη μπέιμπι-σίτερ για τα αμερικανόπουλα».

1. Βλέπε Thomas Frank, «Pourquoi les pauvres votent a droite. Comment les conservateurs ont gagne le coeur des Etats-Unis (et celui des autres pays riches)», Agone, Μασσαλία, 2008.

2. Η κατ' οίκον εκπαίδευση, που έχει απαγορευθεί στη Γερμανία, άρχισε να κάνει την εμφάνισή της σε Ελβετία, Μεξικό, Ιαπωνία, Ρωσία και Ν. Αφρική.

3. ΣτΕ: Βλ. http://www.focusonthefamily.com/

4. Brian D. Ray, «Research Facts on Homeschooling», National Home Education Research Institute, 10 Ιουλίου 2006, www.nheri.org.

5. Homeschooling in the United States : 2003, National Center for Education Statistics, διαθέσιμο στο http://nces.ed.gov/pubs2006/homeschool.

6. Ivan Illitch, «Une societe sans ecole», Seuil, 1971.

7. Τα «εκπαιδευτικά κουπόνια» επιστρέφουν άμεσα στους γονείς το ποσοστό των φόρων που θα προορίζονταν για τον προϋπολογισμό της εθνικής εκπαίδευσης, έτσι ώστε να μπορούν να συμπεριφέρονται ως καταναλωτές στη σχολική αγορά. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτή η λύση προτάθηκε από τον νεοφιλελεύθερο οικονομολόγο Μίλτον Φρίντμαν.

8. Lawrence Rudner, «Scholastic achievement and demographic caracteristics of home school students in 1998», Educational Policy Analysis Archives, University of Maryland, College Park, τόμος 7, nΦ8, 1999.

9. Εκτός από την Καλιφόρνια, σε άλλες 22 πολιτείες παρατηρείται έλλειμμα 39 δισ. δολαρίων για το οικονομικό έτος 2008-2009, σύμφωνα με το Center on Budget and Policy Priorities. Στην Καλιφόρνια, ο κυβερνήτης Σβαρτσενέγκερ αποφάσισε περικοπές 6 δισ. δολαρίων στον προϋπολογισμό της εκπαίδευσης, οι οποίες θα προκαλέσουν την απόλυση περισσότερων από 20.000 εκπαιδευτικών κι εργαζομένων στα σχολεία. http://wsws.org/francais/News/2008/mai08/cali-m12.shtml

10. Το HSLDA (http://www.hslda.org) βαθμολογεί τις πολιτείες με κριτήριο τον βαθμό ευκολίας της διαδικασίας στην οποία υποβάλλονται οι οικογένειες των homeschoolers: 10 πολιτείες δεν απαιτούν καμία δήλωση, σε 15 εφαρμόζεται «χαλαρό ρυθμιστικό πλαίσιο» (αρκεί μια δήλωση των γονιών), σε 20 εφαρμόζεται «μέτριο ρυθμιστικό πλαίσιο» και σε 6 «μια σκληρότερη νομοθεσία», βλ. www.heritage.org

11. Αυτή η απόφαση ακυρώθηκε στις 10/7/2008 από άλλο δικαστήριο.

12. www.ellisonresearch.com/releases/20080424.htm

13. George Wood (υπό τη διεύθυνσή του), «Many Children Left Behind : How the Νο Children Left Behind Act is Damaging Our Children and Our Schools», Forum for Education and Democracy, Beacon Press, Βοστόνη, 2004.

14. ΣτΕ: Βλ. http://www.nea.org

*Ο JULIEN BRYGO είναι δημοσιογράφος.


Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2008

ΠΡΟΣΩΠΑ Για τον «κακό» μαθητή

ΝΤΑΝΙΕΛ ΠΕΝΑΚ
ΠΡΟΣΩΠΑ Για τον «κακό» μαθητή
ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ gangel@dolnet.gr
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2008

Σε μια εποχή που κυριαρχούν «οι πρώτοι», οι μανιώδεις κυνηγοί της επιτυχίας, οι ανταγωνιστικοί και οι επίδοξες διασημότητες, ο βραβευμένος Γάλλος συγγραφέας Ντανιέλ Πενάκ γράφει για τους μαθητές του τελευταίου θρανίου, για τις μπαλαρίνες στην τελευταία σειρά του κορ-ντεμπαλέ, γι΄ αυτούς που μένουν διαρκώς τελευταίοι. Άλλωστε και ο Πενάκ στο σχολείο ήταν για καιρό μια «χαμένη υπόθεση». Ο ίδιος έχει πει πως, για να μάθει στο Δημοτικό το γράμμα «α», χρειάστηκε μια ολόκληρη χρονιά. Ο πατέρας του πάντως δεν είχε ανησυχήσει αφού, όπως είχε πει τότε, μέσα σε 26 χρόνια ο γιος του θα ήξερε τέλεια την αλφαβήτα...

Γεννημένος το 1944 στην Καζαμπλάνκα του Μαρόκου, γιος στρατιωτικού καριέρας, ο Πενάκ (το πραγματικό όνομά του είναι Ντανιέλ Πενακιόνι) πέρασε την παιδική του ηλικία και την εφηβεία στην Αφρική, την Ευρώπη και την Ασία. Έγινε δάσκαλος και συγγραφέας- παιδικών βιβλίων, μυθιστορημάτων και δοκιμίων- και από την πρώτη στιγμή μελέτησε και επέκρινε τους θεσμούς που αρνούνται την ατομικότητα. «Δεν εξαναγκάζεις την περιέργεια, την αφυπνίζεις», υπογραμμίζει στην παιδαγωγική πραγματεία του «Σαν ένα μυθιστόρημα» (στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Καστανιώτης, άλλα βιβλία του κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Πατάκης, Ψυχογιός, Σύγχρονοι Ορίζοντες, Οδυσσέας).

Τις προάλλες στην Ιταλία, προσκεκλημένος ομιλητής στο Φεστιβάλ Λογοτεχνίας της Μάντοβας, ο Πενάκ μίλησε για κάτι που αφορά τη μεγάλη πλειονότητα των παιδιών: τον πόνο που προκαλεί το να μην καταλαβαίνεις. Δημιουργεί αισθήματα αποξένωσης και οδύνης, ματαίωσης και φόβου, οργής και παράλυσης. Αισθήματα που συνυπάρχουν στον κακό μαθητή. Οι δάσκαλοι του δίνουν το στίγμα του τεμπέλη, του βλάκα, του απρόθυμου και οι γονείς βλέπουν σ΄ αυτόν την αποτυχία των προσπαθειών τους. Κι όμως, αυτός ο «κακός» μαθητής είναι η απόδειξη ενός πλούτου και μιας ανθρωπολογικής περιπλοκότητας που ο Πενάκ έχει βάλει σκοπό του να γνωρίσει.

Εξαιτίας της παγίδας των βαθμών και της διαγωγής, το σχολείο, με λίγες εξαιρέσεις, κάνει δυστυχείς τους μαθητές του. «Θα ήταν καλύτερα να προκαλεί την περιέργεια, χωρίς να μεταδίδει βεβαιότητες», είπε ο συγγραφέας στην ομιλία του.
==========================
  • Εδώ ας ανοίξουμε μια παρένθεση για να αναφερθούμε σε μια άλλη συγγενή άποψη που υπάρχει και στο link:
Mαθαίνοντας στο Internet Φυσική -www.geocities.com/gutsi1
Από το βιβλίο: " Η επιχείρηση του μέλλοντος" (ROWAN GIBSON)


…Έχουμε σχεδιάσει τα σχολεία μας με βάση την υπόρρητη παραδοχή ότι όλα τα προβλήματα στον κόσμο έχουν λυθεί και ότι ο δάσκαλος ξέρει τις απαντήσεις*. Έτσι η δουλειά του δασκάλου είναι να δώσει στους μαθητές το πρόβλημα, κατόπιν την απάντηση και, στην κυριολεξία, να τους βάλλει σε τάξη. Σύμφωνα με την δικιά μου άποψη για τον κόσμο, δηλαδή, το μελλοντικό κόσμο των συνεχών ασυνεχειών, τα προβλήματα δεν είναι δεδομένα. Πρέπει να επινοήσουμε τον κόσμο. Επομένως, η παραδοσιακή εκπαίδευση κινδυνεύει να καταστεί μη εκπαίδευση. Πολλές από τις παραδοχές που υποστήριζαν την εκπαίδευση που έλαβα εγώ στηριζόταν στην πεποίθηση ότι υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορούμε να μάθουμε στον κόσμο και ότι, αν μάθουμε αυτά τα πράγματα, θα μπορέσουμε να ζήσουμε στον κόσμο με σιγουριά. Πιστεύω ότι πολλές από αυτές τις παραδοχές πρέπει να τις ξεμάθω…
Πριν από την ανακάλυψη της τυπογραφίας, στις αρχές του δεκάτου πέμπτου αιώνα, ήμασταν υποχρεωμένοι να πιστεύουμε ότι οι θεσμοί όπως η μοναρχία και η Εκκλησία κατέχουν την γνώση. Ότι αυτοί οι θεσμοί ήταν, σε τελευταία ανάλυση, οι μόνες πηγές γνώσης και σοφίας που υπήρχαν. Στη συνέχεια, με την ανακάλυψη της τυπογραφίας, οι άνθρωποι μπορούσαν να διαβάσουν οι ίδιοι τη Βίβλο στη μητρική τους γλώσσα, στο σπίτι τους και μπορούσαν οι ίδιοι να αποφασίσουν το νόημα της ζωής, για την ηθική και κοινωνική τάξη. Ανακάλυψαν ότι πολλοί από τους παραδοσιακούς θεσμούς είχαν σαθρές βάσεις. Οι Βασιλείς και οι κληρικοί μετατράπηκαν ξαφνικά σε απλούς ανθρώπους, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν ήταν καλύτεροι από τους απλούς ανθρώπους. Η ανακάλυψη αυτή ήταν πολύ συναρπαστική και οδήγησε τους ανθρώπους να γίνουν δημιουργικοί και επιχειρηματικοί. Έχουμε λοιπόν, την Αναγέννηση και όλα τα θετικά που συνεπάγεται.
Ταυτοχρόνως οι άνθρωποι έχουν απέκτησαν μια έντονη αίσθηση ανασφάλειας, μια έντονη αίσθηση αβεβαιότητας, και επακολούθησαν διαμάχες και πόλεμοι αφού οι άνθρωποι άρχισαν να ανταγωνίζονται για την κατάληψη της εξουσίας που είχε μείνει κενή. Νομίζω ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει στις μέρες μας. Και ενώ τότε ο καταλύτης ήταν η ανακάλυψη της τυπογραφίας, σήμερα είναι οι υπολογιστές, το διαδίκτυο και τα CD-ROM.
(* σημείωση: το δυσάρεστο είναι ότι δεν είναι λίγοι οι δάσκαλοι που συμπεριφέρονται ωσάν να έχουν τις απαντήσεις για όλα…)

..κλείνει η παρένθεση...
===============================

«Άκουσα πως για τα κακά που αποδίδουμε στο σχολείο, για την κακή απόδοση των μαθητών, για την κακή διαγωγή τους, ευθύνεται το ΄68. Είναι μια παιδιάστικη χοντράδα που λένε κάποιοι γεροξεμωραμένοι. Αλλά είναι κυρίως ένας τρόπος για να αποσείσουν τις δικές τους ευθύνες. Σήμερα στη διδασκαλική έδρα δεν βρίσκεται ο Μάης του ΄68, αλλά δάσκαλοι που πρέπει να ξέρουν τι είναι το σχολείο και ποια προβλήματα θέτει». Τον Πενάκ, τον δυσκολεύει η λέξη αγάπη, είναι μια λέξη βαριά, πιστεύει όμως ότι αφορά κατ΄ εξοχήν τους εκπαιδευτικούς. Πρέπει να αγαπάς την ύλη που διδάσκεις· να αγαπάς τον τρόπο που τη μεταδίδεις και να αγαπάς, με ανθρωπολογική περιέργεια, αυτή τη φυλή των μαθητών που βρίσκεται κάθε πρωί μπροστά σου.

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=86582&ct=2

Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου 2008

Προβληματισμοί για το Internet

Τα τελευταία κείμενα που έχουν αναρτηθεί μας αναγκάζουν να σκεφτούμε τις συνέπειες της κυριαρχίας του Internet.
Οι φωνές που ακούγονται αναφέρονται σε πραγματικά προβλήματα και ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι δεν προέρχονται από τεχνοφοβικούς! Συμφωνούμε με τις ενστάσεις ή όχι ένα φαίνεται ότι είναι σίγουρο:
Η κυριαρχία του νέου μέσου(Internet) είναι αναμφισβήτητη.
H αντίδρασή μας πρέπει να είναι η αποδοχή του, αφού η ένταξή του σε όλες μας τις δραστηριότητες είναι δεδομένη. Μια αποδοχή όμως που πρέπει να συνοδεύεται από ικανή δόση σκεπτικισμού.
Απαιτούμε πραγματικές υπηρεσίες.
Χρήση – αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας εκεί που πραγματικά δίνει σοβαρά πλεονεκτήματα.

Κυριακή 31 Αυγούστου 2008

Το διαδίκτυο και η δημοκρατία «στο απόσπασμα»

Το διαδίκτυο και η δημοκρατία «στο απόσπασμα»



Οι σελίδες αυτές είναι ταγμένες στην επιστήμη και στην τεχνολογία, αλλά δεν μας επιτρέπεται να αγνοούμε τις επιπτώσεις τους στην κοινωνία. Το Διαδίκτυο ξεκίνησε ως δικτύωση επιστημόνων, έγινε ένα δικτυωμένο βήμα ιδεών, προχώρησε σε ένα παγκόσμιο παζάρι, εξελίχθηκε σε παγκόσμιο ιστό ενημέρωσης και ψυχαγωγίας και μεταλλάσσεται ταχύτατα στον πληρέστερο κοινό παρονομαστή τηλε-επαφής και μετάγγισης γνώσης όλης της ανθρωπότητας. Χτίζουμε ήδη τα σχολεία μας και του δήμους τού αύριο με την προοπτική ότι θα είναι ψηφιακοί, για να φθάνει η κοινωνική φροντίδα σε όλους εξατομικευμένη. Ζούμε ήδη τη φάση της ψηφιοποίησης κάθε πνευματικής κληρονομιάς μας, ώστε να είναι όλη σε όλους και παντού διαθέσιμη. Με τον ρυθμό που εξαπλώνεται η ευρυζωνικότητα και με τον ρυθμό που ελπίζουμε να πιάσει η παραγωγή ψηφιακού περιεχομένου, σε λίγα χρόνια δεν θα υπάρχει τίποτε που να μην είναι πρωτίστως σε ψηφιακή μορφή. Ετσι, η επόμενη γενιά ανθρώπων θα βλέπει στο Διαδίκτυο την αυτοτέλεια που η δική μας γνώρισε στη μελάνη και στο χαρτί. Θα έχει το φοβερό συγκριτικό πλεονέκτημα της αμεσότητας στην παγκόσμια πρόσβαση και επικοινωνία, τη διαφάνεια και - εν τέλει - τη δημοκρατία. Αλλά θα έχει και το τεράστιο μειονέκτημα της απόλυτης εξάρτησης από ένα μέσο μη ελεγχόμενης από τον καθέναν μας τεχνολογίας.
Το Διαδίκτυο ξεκίνησε και παραμένει σε μεγάλο βαθμό άναρχο και χαοτικό. Μεγαλώνει σαν την άγρια βλάστηση που βρίσκει νωπό χώμα. Τώρα κάποιοι θέλουν να ελέγξουν αυτή τη βλάστηση, να τη μετατρέψουν σε ελεγχόμενη καλλιέργεια, να διαλέξουν το τι θα βλασταίνει εκεί και να το πουλήσουν σε όποιον διαθέτει τους οβολούς. Ο «Κήπος της Εδέμ» που γέννησε η πληροφορική κινδυνεύει, αντί για λίκνο γνώσης και δημοκρατίας, να μετατραπεί σε «φεουδαρχικό μποστάνι» ή και τον πιο ασφυκτικό ολοκληρωτισμό που γνώρισε η ιστορία των ανθρώπων.
Τα αμέσως επόμενα χρόνια θα είναι κρίσιμα για την εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας. Ακόμη και όσοι προσβλέπουν το συμφέρον τους σε ένα ελεγχόμενο Διαδίκτυο, ας αναλογιστούν την ιστοριούλα του αργεντινού συγγραφέα Μπόρχες (Jorge Luis Borges, «Del rigor en la ciencia», 1946), όπου μια μεγάλη αυτοκρατορία δημιούργησε έναν χάρτη τόσο μεγάλο όσο και η ίδια η αυτοκρατορία (σε κλίμακα 1:1). Ο χάρτης μεγάλωνε όσο η αυτοκρατορία κατακτούσε νέα εδάφη. Αλλά κάποτε η αυτοκρατορία κατέρρευσε και το μόνο που έμεινε ήταν... ο χάρτης!

Άρθρο του Τ. ΚΑΦΑΝΤΑΡΗ, από το ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 31/8/2008

Το ΒΗΜΑ, 31/08/2008 , Σελ.: H06Κωδικός άρθρου: B15449H061

http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=15449&m=H06&aa=1

Τετάρτη 16 Ιουλίου 2008

Το Iντερνετ στο εδώλιο για «εγκλήματα» κατά της μνήμης


Το Iντερνετ στο εδώλιο για «εγκλήματα» κατά της μνήμης
The Observer


«Μήπως το Google μας κάνει… ηλίθιους;». Αυτός υπήρξε ένας από τους πιο προκλητικούς τίτλους που δημοσιεύθηκε ποτέ στα αμερικανικά ΜΜΕ. Το εν λόγω άρθρο δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση The Atlantic και πραγματικά προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Ο συντάκτης του, ο Νίκολας Καρ, είναι ένας από τους πιο γνωστούς μπλόγκερ του κυβερνοχώρου και ταυτόχρονα ένας από τους μεγαλύτερους πολέμιους του Διαδικτύου.

«Τα τελευταία χρόνια», αναφέρει στο άρθρο του, «είχα διαρκώς την άκρως δυσάρεστη αίσθηση ότι “κάτι” ή “κάποιος” “παίζει” με τον εγκέφαλό μου, ότι αναχαρτογραφεί τα νευρωνικά του κυκλώματα και επαναπρογραμματίζει τη μνήμη μου. Δεν χάνω τον νου μου -όσο τουλάχιστον μπορώ να γνωρίζω- αλλά είμαι βέβαιος ότι αλλάζει. Δεν σκέπτομαι σήμερα όπως σκεπτόμουν παλαιότερα».

Παράξενες μεταβολές

Ολες αυτές τις παράξενες μεταβολές της διανοητικής του λειτουργίας, τις νιώθει ο κ. Καρ περισσότερο όταν κάθεται για να διαβάσει κάποιο κείμενο. «Οταν παλιότερα βυθιζόμουν σ’ ένα βιβλίο ή ένα ιδιαίτερα μακρύ άρθρο, δεν αντιλαμβανόμουν κάποιο πρόβλημα. Ο νους μου, με αρκετά μεγάλη ευκολία, μπορούσε να πειθαρχήσει και να παρακολουθήσει τη συνέχεια της συγγραφικής σκέψης ή τη διήγηση. Μπορούσα να κατανοήσω κάθε επιχείρημα που προέβαλλε ο συντάκτης. Καθόμουν επί ώρες και παρακολουθούσα την πλοκή. Σήμερα, ωστόσο, η κατάσταση έχει αλλάξει. Σχεδόν αμέσως διασπάται η προσοχή μου και αδυνατώ να συγκεντρωθώ έπειτα από δύο ή το πολύ τρεις σελίδες ανάγνωσης. Νευριάζω, χάνω τον ειρμό της σκέψης του συντάκτη και αναζητώ να κάνω, να ασχοληθώ με κάτι άλλο, με οτιδήποτε άλλο. Νιώθω ότι αναγκάζομαι να πιέσω τη σκέψη για να επιστρέψει στο κείμενο. Σήμερα, η ευχάριστη ανάγνωση του παρελθόντος έχει καταλήξει μία πραγματική, πολύ κουραστική μάχη».
Ο κύριος Καρ επιχειρεί να «διαγνώσει» από τι πάσχει καθορίζοντας το πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Το παράπονό του δεν στρέφεται κατ’ ουσία εναντίον του Google, αλλά γενικότερα κατά του Διαδικτύου. «Πιστεύω ότι το Ιντερνετ κατατρώγει σιγά και σταθερά την ικανότητά μου να συγκεντρωθώ και να διαλογιστώ, να βάλω σε λειτουργία τον εγκέφαλό μου. Σήμερα, ο νους μου περιμένει να προσλάβει το πληροφοριακό υλικό που χρειάζεται ακριβώς με τον τρόπο που το σερβίρει το Ιντερνετ: σαν ένα διαρκές και γρήγορο ρεύμα μικρών σωματιδίων γνώσης. Κάποτε ήμουν δύτης στη θάλασσα των λέξεων. Σήμερα σκίζω την επιφάνεια, ακριβώς όπως κάποιος με τζετ σκι».

Αν κανείς κρίνει από τον όγκο, και μόνο, των σχολίων που έγιναν μετά τη δημοσίευση του άρθρου του Καρ, θα αντιληφθεί ότι άγγιξε ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο σημείο. Οπως ο ίδιος λέει «κατακλύστηκα από ηλεκτρονικές επιστολές και αναρτήσεις σε μπλογκ από ανθρώπους που υποστήριζαν ότι οι «μάχες» μου με την πραγματική μελέτη των κειμένων και την προσπάθεια να συλλέξω και πάλι την ικανότητα συγκέντρωσής μου αντικατοπτρίζουν δικές τους εμπειρίες».

Πολλοί από τους πιο διάσημους μπλόγκερ, όπως ο Αντριου Σάλιβαν, ο Τζον Ούντελ και ο Μπιλ Τόμσον ασχολήθηκαν με το ζήτημα και πρόσθεσαν τη δική τους άποψη και πινελιά. Επίσης διαπρεπείς αρθρογράφοι εφημερίδων, όπως ο Λέοναρντ Πιτς (της Μαϊάμι Χέραλντ) και η Μάργκαρετ Ουέντε (της Τορόντο Γκλομπ εντ Μέιλ) δημοσιοποίησαν τους δικούς τους φόβους σχετικά με τη γενικότερη εξάρτηση που έχουμε από το Διαδίκτυο, ενώ διατύπωσαν την άποψη ότι γενικά τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ δεν κάνουν άλλο από το να προκαλούν τη «σήψη» του εγκεφάλου μας. Αυτό που πρέπει να προκαλέσει τη μεγαλύτερη έκπληξη, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι πάρα πολλοί άνθρωποι υποστηρίζουν ότι δεν περίμεναν τέτοιες τοποθετήσεις. Το Διαδίκτυο σχεδιάστηκε από τον Τιμ Μπέρνερς Λι, ο οποίος θέλησε να βοηθήσει με τον τρόπο αυτό την εξαιρετικά κακή του μνήμη.

Ο συνδυασμός των μεγάλων δυνατοτήτων αναζήτησης και έρευνας με την τεράστια διευκόλυνση συσχετισμού των διαφορετικών συνδέσμων ευθύνεται για την αποσάθρωση των ικανοτήτων συγκέντρωσης του Καρ.
Το Διαδίκτυο υποδεικνύει τη φθίνουσα αξία που έχει η ικανότητα απομνημόνευσης συγκριτικά με την ικανότητα αναζήτησης των πληροφοριών με αποτελεσματικό τρόπο. Φυσικά ο Καρ δεν είναι ο πρώτος που υποδεικνύει το πρόβλημα.

Το 1994, π.χ. ο Σβεν Μπίρκερτς εξέδωσε τις «Ελεγείες Γκούτενμπεργκ», μια πραγματικά παθιασμένη άμυνα των βιβλίων και του πολιτισμού των έντυπων έργων, η οποία ταυτόχρονα ήταν μία λυσσώδης επίθεση κατά των ηλεκτρονικών μέσων, και φυσικά κατά του Ιντερνετ. «Ποια είναι η θέση του διαβάσματος και της λογικής της ανάγνωσης στον πολιτισμό μας, όπως αυτός κατάντησε στις ημέρες μας;» αναρωτιόταν. Η απάντησή του ήταν μονολεκτική: «Είναι συρρικνούμενη διαρκώς» εξαιτίας της διείσδυσης των ηλεκτρονικών μέσων σε κάθε επίπεδο και σε κάθε στιγμή της ζωής μας.

Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι αυτό ακριβώς το πρόβλημα και η ανθρώπινη αγωνία χρονολογείται από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων.

Ο Σωκράτης διηγείται πώς ο Αιγύπτιος θεός Τεούθ προσπάθησε να πουλήσει την εφεύρεσή του -τη γραφή- στον βασιλιά Θάμους ως «ένα σημαντικό επίτευγμα που θα βελτιώσει όχι μόνο την οξύνοια και τη σοφία των Αιγυπτίων, αλλά και τη μνήμη τους. «Ανακάλυψα τη σίγουρη συνταγή για το μνημονικό και τη σοφία» φέρεται να είπε. Βέβαια, σε αυτήν την τοποθέτηση, ο γέρος και παμπόνηρος βασιλιάς απάντησε ότι ο «εφευρέτης μιας τέχνης δεν είναι ο καλύτερος κριτής για το ποιο καλό ή κακό θα προκαλέσει η εφεύρεσή του σε αυτούς που θα τη δοκιμάσουν. Αυτοί που θα αποκτήσουν τη γραφή θα πάψουν να ασκούν τη μνήμη τους και θα ξεχνάνε. Αυτό που ανακάλυψες είναι η συνταγή για την ανάκληση των αναμνήσεων».

Με άλλα λόγια, η τεχνολογία είναι αυτή που μας έδωσε και η τεχνολογία είναι αυτή που μας πήρε πίσω. Τώρα, ποιος το είπε αυτό; Το ξεχνάω...
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_16/07/2008_277812

Κυριακή 13 Ιουλίου 2008

Μήπως το Ιντερνετ διαμορφώνει άβουλους πολίτες;


Μήπως το Ιντερνετ διαμορφώνει άβουλους πολίτες;


Επιφανείς «χρήστες» του Διαδικτύου εκφράζουν ανησυχία ότι επηρεάζει αρνητικά την ικανότητα συγκέντρωσης και στοχασμού
Της Αγγελικης Στουπακη

«Τα τελευταία χρόνια έχω την αίσθηση ότι κάποιος ή κάτι έχει πειράξει τον εγκέφαλό μου, αναδιατάσσοντας το νευρικό κύκλωμα, αναπρογραμματίζοντας τη μνήμη. Δεν το χάνω το μυαλό μου -απ’ όσο μπορώ να κρίνω- αλλά το αισθάνομαι να αλλάζει. Και το καταλαβαίνω περισσότερο όταν διαβάζω.

Η ικανότητα που είχα να βυθίζομαι σε μια αφήγηση ή να παρακολουθώ μια περίπλοκη επιχειρηματολογία έχει μειωθεί δραστικά. Τώρα η συγκέντρωσή μου αρχίζει να περισπάται μετά δυο - τρεις σελίδες. Γίνομαι νευρικός, χάνω τη σειρά, αρχίζω να αναζητώ κάτι άλλο να κάνω. Το βαθύ διάβασμα που πριν μου ερχόταν τόσο φυσικά, τώρα έχει γίνει αγώνας».
«Νομίζω πως ξέρω τι συμβαίνει.

Εδώ και πάνω από μια δεκαετία περνάω πολύ χρόνο στο Ιντερνετ, ψάχνοντας και σερφάροντας και ενίοτε συνεισφέροντας στις βάσεις δεδομένων. Το Διαδίκτυο υπήρξε θεόσταλτο δώρο για μένα ως συγγραφέα. Ερευνα που άλλοτε χρειαζόταν μέρες ψαξίματος σε αρχεία εφημερίδων και βιβλιοθήκες, τώρα μπορεί να γίνει μέσα σε λίγα λεπτά.

Αλλά η εύκολη πρόσβαση σε αυτήν την απίστευτα πλούσια πηγή πληροφοριών έχει το τίμημά της. Οπως επισήμανε ο θεωρητικός των μέσων επικοινωνίας Μάρσαλ Μακλούαν τη δεκαετία του ’60, τα media δεν είναι απλώς παθητικά κανάλια πληροφοριών. Προμηθεύουν το υλικό για σκέψη, αλλά επίσης διαμορφώνουν τη διαδικασία της σκέψης. Και αυτό που φαίνεται να κάνει το Διαδίκτυο είναι να ψαλιδίζει την ικανότητά μου για συγκέντρωση και στοχασμό. Το μυαλό μου τώρα περιμένει να πάρει τις πληροφορίες με τον τρόπο που το δίκτυο τις διανέμει: με μια γοργοκίνητη ροή σωματιδίων.

Κάποτε ήμουν δύτης στη θάλασσα των λέξεων. Τώρα τρέχω στην επιφάνεια σαν παιδί πάνω σε τζετ σκι».
Στο τεύχος Ιουνίου του μηνιαίου περιοδικού The Atlantic, πολιτιστικής επιθεώρησης με μεγάλη απήχηση στην προοδευτική ελίτ των ΗΠΑ, ο Νίκολας Καρ -τέως διευθυντής της Harvard Business Review- ομολογεί ότι φοβάται πως η «κουλτούρα του Διαδικτύου» επηρεάζει αρνητικά τους διανοητικούς μηχανισμούς μας: Τον τρόπο που διαβάζουμε και απομνημονεύουμε, μα κυρίως την ικανότητά μας για συγκέντρωση. Και το άρθρο του -που έγινε και το θέμα του εξωφύλλου στο τεύχος, με τον τίτλο «Is Google Making us Stupid?» («Μας αποβλακώνει το Google;»)- φαίνεται πως άγγιξε γυμνό νεύρο, γιατί βρήκε μεγάλη ανταπόκριση: «Είναι αλήθεια πως, βυθισμένοι καθώς είμαστε στο διανοητικό multitasking, μόλις καθήσουμε να διαβάσουμε ένα πολυσέλιδο ντοκουμέντο ή ένα βιβλίο, νιώθουμε δυσφορία έπειτα από μερικές παραγράφους.

Γυρίζουμε σελίδα και είμαστε έτοιμοι να πατήσουμε τα πλήκτρα για κάποιο link», συμφωνεί ο Αντριου Σάλιβαν, Βρετανός φιλελεύθερος διανοούμενος, συνεργάτης και αυτός του Atlantic.
Μικρά κείμενα
Και ο Λέοναρντ Πιτς, δημοσιογράφος της «Χέραλντ Τρίμπιουν» βραβευμένος με Πούλιτζερ, υπερθεματίζει: «Διαβάζω την Atlantic και ανακαλύπτω ότι δεν είμαι ο μόνος που χάνω τη συνήθεια της ανάγνωσης. Εχω την τάση πλέον να αφομοιώνω τα κείμενα σε μικρά κομματάκια.

Δώστε μου ένα κείμενο περισσότερων σελίδων και με πιάνει αμέσως η ακατάσχετη επιθυμία να κοιτάξω το e-mail μου. Πριν από μερικές μέρες μου έδωσαν ένα βιβλίο για να γράψω κριτική. Είχα πολύ μικρό χρονικό περιθώριο για να το διαβάσω και μου φάνηκε τρομερά κουραστικό - να υποχρεωθώ να καθήσω για ώρες σε μια πολυθρόνα. Το έκανα, αλλά είχα μια αίσθηση κενού, ενοχής επειδή έμεινα απομακρυσμένος για τόσο πολύ από τον κόσμο».
Ο Νίκολας Καρ δεν είναι κανένας εχθρός της τεχνολογίας και της προόδου. Είναι ένας ειδικός των επικοινωνιών που γράφει βιβλία για τη νέα ψηφιακή κουλτούρα -το τελευταίο, με τίτλο The Big Switch: Rewiring the World, εκδόθηκε πριν από μερικούς μήνες- ενώ είναι επίσης ένας δραστήριος «μπλόγκερ».

Απλώς εκφράζει τις αμφιβολίες και τις ανησυχίες του απέναντι σε κάτι που έχει αναδειχθεί σε σύγχρονο τοτέμ. Γνωρίζει, άλλωστε, ότι πάντα η τεχνολογική πρόοδος προκαλούσε αντιδράσεις. Αναφέρει την ανησυχία του Σωκράτη -όπως παρουσιάζεται στον «Φαίδρο» του Πλάτωνα- ότι η διάδοση της γραφής θα οδηγήσει τους ανθρώπους να μην ασκούν τη μνήμη τους και να δέχονται πληροφορίες χωρίς την κατάλληλη διδασκαλία.

Αλλά και τον 15ο αιώνα, η εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο προκάλεσε αντιδράσεις από λογίους που φοβούνταν ότι η διαθεσιμότητα των βιβλίων θα έκανε τους ανθρώπους «διανοητικά οκνηρούς» και θα είχε καταστρεπτικές συνέπειες στην κοινωνική δομή.

Σκεπτικισμός

«Πράγματι, πρέπει να είμαστε σκεπτικιστές απέναντι στον σκεπτικισμό» γράφει ο Καρ. Ωστόσο, η αίσθηση ότι η κουλτούρα του Ιντερνετ έχει ανησυχητικές παράπλευρες συνέπειες εκφράζεται όλο και πιο συχνά και ο Καρ σίγουρα δεν είναι ο πρώτος που διατυπώνει τους φόβους του.

Το Google έχει γίνει από καιρό στόχος επικρίσεων για τη φιλοδοξία του να οργανώσει «όλη τη γνώση του κόσμου» και για τη δυνατότητα μιας μηχανής αναζήτησης να απομνημονεύει όλες τις «κινήσεις» των χρηστών που έχουν γίνει στη διάρκεια των δέκα χρόνων της ύπαρξής του. Ο γίγαντας του Διαδικτύου υπόσχεται ότι θα χρησιμοποιήσει αυτά τα στοιχεία μόνο για να βελτιώσει τις υπηρεσίες του, κανένας όμως δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι αυτή θα είναι η αποκλειστική «αξιοποίησή» τους.

Οπως σημειώνει ο Καρ, οι νεαροί «συνιδρυτές» του Google, ο Σεργκέι Μπριν και ο Λάρι Πέιτζ, μιλούν συχνά για την επιθυμία τους να μετατρέψουν την μηχανή αναζήτησης που επινόησαν σε τεχνητή νοημοσύνη, ένα είδος HAL (όπως στην «Οδύσσεια του Διαστήματος» του Κιούμπρικ) που θα μπορούσε να προσαρτηθεί άμεσα στον εγκέφαλό μας. «Η τέλεια μηχανή αναζήτησης είναι έξυπνη όπως ο άνθρωπος - ή και εξυπνότερη», είπε ο Πέιτζ πριν από μερικά χρόνια. Και σε μια συνέντευξη στο «Νιούζγουικ», ο Μπιν είπε: «Σίγουρα αν είχατε όλες τις πληροφορίες του κόσμου άμεσα συνδεμένες με τον εγκέφαλό σας ή με έναν τεχνητό εγκέφαλο ευφυέστερο από τον δικό σας, θα ήταν προς όφελός σας».

Τεχνητή νοημοσύνη

Αυτή η υπόθεση ότι «είναι προς όφελός μας» να συμπληρωθεί ή και να αντικατασταθεί ο εγκέφαλός μας με μια τεχνητή νοημοσύνη, προκαλεί ανησυχία στον Καρ. «Υποδεικνύει μια πεποίθηση ότι η ευφυΐα είναι το προϊόν μιας μηχανικής διαδικασίας, μιας σειράς βημάτων που μπορούν να απομονωθούν, να μετρηθούν και να βελτιωθούν. Στον κόσμο του Google δεν υπάρχει χώρος για την ομίχλη του στοχασμού. Η αμφιβολία, το διφορούμενο, δεν αποτελεί δρόμο για τη βαθύτερη αντίληψη, αλλά ένα μικρόβιο που πρέπει να εξουδετερωθεί. Το ανθρώπινο μυαλό είναι ένας ξεπερασμένος υπολογιστής που χρειάζεται να γίνει πιο γρήγορος και με μεγαλύτερη περιεκτικότητα».

Ο Καρ προχωρεί για να δώσει και μια άλλη, οικονομική, διάσταση του θέματος. «Η ιδέα ότι το μυαλό μας πρέπει να λειτουργεί σαν μια γρήγορη μηχανή επεξεργασίας δεδομένων δεν είναι ενσωματωμένη μόνο στη λειτουργία του Ιντερνετ, αλλά αποτελεί και το κυρίαρχο επιχειρηματικό μοντέλο του Διαδικτύου. Οσο γρηγορότερα σερφάρουμε στο Διαδίκτυο τόσο περισσότερες ευκαιρίες αποκτά το Google και άλλες εταιρείες να συλλέγουν πληροφορίες για μας και να μας τροφοδοτούν με διαφημίσεις.

Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες εμπορικών εταιρειών του Ιντερνετ έχουν οικονομικό συμφέρον να συλλέγουν τα ψίχουλα δεδομένων που αφήνουμε πίσω μας από link σε link. Το τελευταίο πράγμα που θέλουν αυτές οι εταιρείες είναι να ενθαρρύνουν το ήρεμο διάβασμα ή την αργή, συγκεντρωμένη σκέψη. Εχουν οικονομικό συμφέρον να μας οδηγούν στην περίσπαση».

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_13/07/2008_277207

Η ληστεία της ανθρώπινης φαντασίας




Η ληστεία της ανθρώπινης φαντασίας


Πώς στήθηκε το storytelling, η αφηγηματική μηχανή που χειραγωγεί τα άτομα και εξαφανίζει την ορθολογική σκέψη χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της ολοκληρωτικής κοινωνίας του Οργουελ και πουλώντας ως αλήθειες τα παραμύθια και τα ψέματα
ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ

Ο Ρενάτο Κούρτσιο, ένας από τους αρχηγούς των Ερυθρών Ταξιαρχιών, αναφερόμενος κάποτε στην αποτυχία της επαναστατικής βίας να αλλάξει τον κόσμο είπε ότι, στην ιστορική περίοδο την οποία διανύουμε δεν υπάρχουν νέες ιδέες και άρα τίποτε καινούργιο δεν μπορεί να διατυπωθεί.
  • Οι σημερινές κοινωνίες επομένως είναι κοινωνίες αφηγήσεων. Ολοι μας λέμε ιστορίες. Θα πρόσθετε κάποιος ότι εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης και της μεγάλης διασποράς των πληροφοριών, οι ιστορίες αυτές είναι μικρής διάρκειας.
Ολα έχουν μια ημερομηνία λήξεως.
  • Κατά συνέπεια, οι τεχνικές της αφήγησης που εφαρμόζονται καθορίζουν τόσο τις μορφές άσκησης της εξουσίας όσο και της διαχείρισης της παγκόσμιας κοινωνίας. Ολες αυτές οι τεχνικές περιέχονται στον όρο storytelling, που σημαίνει ότι ο μόνος τρόπος για να εφαρμοστούν οι σύγχρονες μορφές καταστολής είναι η μετατροπή της ιστορικής σε μυθική αφήγηση.
Το περιεχόμενο και το εύρος του storytelling εξετάζει και αναλύει σε ένα ευσύνοπτο αλλά και εξαιρετικά περιεκτικό βιβλίο του ο Κριστιάν Σαλμόν, συγγραφέας και μέλος του Κέντρου Ερευνών για τις Τέχνες και τη Γλώσσα (που ανήκει στο γαλλικό Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, CNRS).

Αν αυτό που κάποτε χαρακτήριζε μόνο το μυθιστόρημα, δηλαδή το «ψεύδεσθαι ειλικρινώς» όπως έλεγε ο Αραγκόν, μεταφέρεται στην κοινωνική και στην πολιτική αρένα, τότε ασφαλώς τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά. Το μυθιστόρημα, ακόμα, μπορεί να είναι «αληθομανές χαλκείον», σύμφωνα με τον ευφυή ορισμό του Αλέξανδρου Κοτζιά, όταν όμως η εξουσία μετατρέπεται σε χαλκείο φημών και σε πεδίο διαστρεβλώσεων, η ελευθερία διατρέχει μεγάλο κίνδυνο.

Ελεγχος των συνειδήσεων «Metal Gear Solid». Σύγχρονο game που λειτουργεί ως αφηγηματική μηχανή Πώς συμβαίνουν όμως όλα τούτα τα ανησυχητικά; Πώς η μυθοπλασία μεταφέρεται από το μυθιστόρημα στην πραγματική ζωή, στην οικονομία, στην πολιτική και στην κοινωνία;
Ο Σαλμόν διαβάζει τον παγκόσμιο χάρτη επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον του όπως θα περίμενε κανείς στις ΗΠΑ, τη μόνη ως στιγμής υπερδύναμη, το παράδειγμα της οποίας επιδρά καταλυτικά σε όλο τον πλανήτη.

Αυτό δηλαδή που λέμε παγκοσμιοποίηση, σύμφωνα με την ανάλυσή του, είναι ένας σύνθετος μηχανισμός, κινητήρια δύναμη του οποίου αποτελεί η αφήγηση, το storytelling. Εχεις μια καλή ιστορία;

Τότε έχεις και την εξουσία. Γιατί όμως, αφού οι άνθρωποι έλεγαν ιστορίες από καταβολής πολιτισμού και καταλάβαιναν τον κόσμο μέσω των αφηγήσεων, τα πράγματα σήμερα είναι τόσο ανησυχητικά;
Κατά τον συγγραφέα, επειδή έχουμε τώρα μια κρίσιμη ποιοτική διαφορά.
Ενώ παλαιότερα οι αφηγήσεις διείσδυαν πάντοτε στο υπόστρωμα της εμπειρίας και ο άνθρωπος ήθελε να ξέρει γιατί συνέβαινε το κάθε τι, σήμερα οι αφηγήσεις του storytelling έχουν έναν και μοναδικό σκοπό: ερευνούν τους τρόπους να καθυποτάξουν την εμπειρία και άρα να ελέγξουν τις συνειδήσεις.
  • To φαινόμενο εμφανίζεται στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η παγκοσμιοποίηση οδηγεί στη μετάλλαξη των επιχειρήσεων, η αφήγηση γίνεται ο πυρήνας σε κάθε επιθετική πολιτική της διοίκησής τους (μάνατζμεντ), γιατί η νέα οικονομία είναι πλέον μια μυθοπλασία. Μυθοποιεί τις εργασιακές σχέσεις, ηρωοποιεί το μάνατζμεντ και αναδεικνύει τους πρωταγωνιστές του σε γκουρού της παγκοσμιοποίησης.
  • Ετσι, όπως υποστηρίζει η Εύα Ιλιούζ, περάσαμε στην εποχή του «συγκινησιακού καπιταλισμού», με άλλα λόγια περάσαμε από τον παλαιομαρξιστικό «φετιχισμό του εμπορεύματος» στην εμπορευματοποίηση των συγκινήσεων. Τις αφηγήσεις έχουν πάψει πλέον να τις δημιουργούν τα άτομα, αλλά τις δημιουργούν οι επιχειρήσεις, που έχουν μεταλλαχθεί και αρχίζουν να μοιάζουν πλέον με παγκόσμιες κυβερνήσεις.
  • Στο σημερινό μετα-καπιταλιστικό πρότυπο, υποστηρίζει ο Σαλμόν, δεν ισχύει η κλασική ενότητα χώρου και χρόνου που αποτελούσε πυλώνα της παλαιάς οικονομίας, όπως άλλωστε και της κοινωνίας, ενότητα που χαρακτήριζε και τη φορντική εποχή.
  • Αφού εκείνο που εκθειάζεται τώρα είναι η διαρκής αλλαγή - που αλλιώς την αποκαλούν προσαρμογή -, είναι επόμενο η πλοκή να αντικαθιστά τα προγράμματα, οι γνώσεις να ταξιδεύουν από τη μια στην άλλη επιχείρηση και οι σύγχρονες επιχειρήσεις να μην είναι πλέον αυτόνομες οντότητες, αλλά μέρη ενός παγκόσμιου δικτύου, συνεκτικό ιστό του οποίου συνιστά η αφήγηση, το storytelling.
  • Αρα λοιπόν, η αφήγηση εκμεταλλεύεται όλες τις συμβολικές πλευρές της εξουσίας, και σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι σύμβουλοι του ηγεμόνα αντικαθίστανται από τους γκουρού του μάνατζμεντ.
Κατά συνέπεια, οι κυβερνήσεις, σαν τις επιχειρήσεις, είναι παραγωγοί ψευδαισθήσεων και άρα η πολιτική σκηνοθετείται, όπως άλλωστε και η ζωή.

Πουλώντας ψέματα

Το ζήτημα επομένως δεν είναι να πεις την αλήθεια, να ικανοποιήσεις μια πραγματική ανάγκη, να παραγάγεις αυτό που ορθολογικά επιβάλλεται, αλλά να διαλέξεις και να πουλήσεις ένα ψέμα που όλοι είναι διατεθειμένοι να το πιστέψουν. Για να το πετύχεις χρειάζεται μια στρατιά από ειδικούς της πειθούς, από ένα κίνημα, μια τάση, μια θεωρία, ή πιο ωμά ένας φόβος ή μια πίστη.

Αυτό συνέβη με την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, όπου δεν είχε σημασία η αλήθεια αλλά η «αυθεντικότητα» του σεναρίου, όπου μπορούν να συνδεθούν άσχετα πράγματα μαζί με φήμες και ψέματα - και να πείσουν, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει αφηγηματική ροή.
Στη μεταβιομηχανική κοινωνία έχει εξαλειφθεί πλέον ο συγχρονισμός κεφαλαίου και εργασίας.
Εκείνο που τώρα προέχει είναι η δημιουργία κινητήριων μύθων με τους οποίους αισθάνονται υποχρεωμένοι να συστρατευθούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι: από τους μισθωτούς, τους πελάτες, τους μάνατζερ και τους μετόχους στις επιχειρήσεις ως τα πολιτικά στελέχη των κομμάτων, τη γραφειοκρατία και τον κομματικό μηχανισμό. Αυτός είναι ο σύγχρονος τεϊλορισμός: τα μηχανικά γρανάζια στη γραμμή παραγωγής έχουν αντικατασταθεί από διανοητικά γρανάζια.

Αν αναρωτιέται κανείς για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό, ο συγγραφέας έχει μιαν ανατριχιαστική απάντηση: η σημερινή επιδίωξη του καπιταλισμού, λέει, δεν είναι απλώς η συσσώρευση πλούτου, αλλά ο κορεσμός. Αυτόν εξυπηρετούν οι πάντες και τα πάντα: τα προγράμματα κατάρτισης, το ανθρώπινο δυναμικό, τα στρατηγικά σχέδια και πάνω από αυτά η αφήγηση, το storytelling.

Αφού όμως η αφήγηση είναι το κεντρικό ζήτημα του μάνατζμεντ, αφού το storytelling μετατρέπει και την ίδια τη ζωή σε αφήγηση, ξεκινώντας από τους τόπους εργασίας και τα προγράμματα δίνουν τη θέση τους στην πλοκή, δεν είναι παράξενο που το αμερικανικό Πεντάγωνο συνεργάζεται με το Χόλιγουντ. Κατά συνέπεια και η επικοινωνία - ψυχαγωγία δεν είναι παρά μια μορφή προπαγάνδας, γιατί οι αυτοκρατορίες δημιουργούν την πραγματικότητα.

Οι ΗΠΑ ως εμπόρευμα Φωτογραφία του Associated Press από τον πόλεμο στο Ιράκ που κέρδισε το Πούλιτζερ του 2004

Το ίδιο λίγο πολύ συμβαίνει και με το τρίγωνο λεωφόρος Μάντισον στο Μανχάταν (έδρα των μεγάλων διαφημιστικών εταιρειών) - Χόλιγουντ - Λευκός Οίκος. Λειτουργεί με τέτοιον τρόπο ώστε ο υπόλοιπος κόσμος να βλέπει τις ΗΠΑ ως εμπόρευμα και όχι ως χώρα στην οποία ζουν άνθρωποι με διαφορετικές απόψεις μεταξύ τους. Αν αυτό για τους αμερικανούς διανοούμενους όπως ο Τσόμσκι, ο Τζέιμσον ή ο Ρίτσαρντ Σένετ φαντάζει εξοργιστικό - γιατί είναι πέρα ως πέρα αληθινό - δεν ενοχλεί καθόλου όσους υπό το πρόσχημα της όποιας αναγκαιότητας προσαρμογής σε ένα περιβάλλον απανωτών αλλαγών τολμούν και ανασχεδιάζουν τον κόσμο.
Αλλά πού οφείλεται αυτό το θράσος; Χρησιμοποιώντας το παράδειγμα των νεοσυντηρητικών, ο Σαλμόν λέει ότι το θεωρητικό υπόβαθρό τους δεν είναι θρησκευτικό, όπως υποστηρίζουν. Το θρησκευτικό αίσθημα επί του προκειμένου λειτουργεί προσχηματικά. Χρησιμοποιώντας τα ΜΜΕ επί χρόνια, μετέτρεψαν την πολιτική σε αντιπραγματικότητα γιατί αντελήφθησαν ότι το κλειδί για την κατάκτηση της εξουσίας δεν είναι πλέον τα λογικά επιχειρήματα σε ένα συνεκτικό πλαίσιο που να συνοδεύονται κι από κάποιο πολιτικό όραμα, αλλά οι πειστικές αφηγήσεις.
Το ζήτημα λοιπόν δεν ήταν πώς να λες ψέματα αλλά πώς να τα λες με δόλιο τρόπο - και δόλιες προθέσεις. Ετσι, αν καταφέρεις να προκαλέσεις μεγάλα ρεύματα ακροαματικότητας υπέρ σου, έχεις πετύχει, αλλιώς εξαφανίζεσαι. Το φαινόμενο εμφανίζεται την εποχή του Ρόναλντ Ρίγκαν και της Μάργκαρετ Θάτσερ.
Ο Ρίγκαν πέτυχε γιατί μιλούσε στην καρδιά - όχι στη λογική - των Αμερικανών, όπως η γιαγιά λέει παραμύθια στα εγγονάκια της.
  • Αν σήμερα ζούμε σε περίοδο κατακερματισμού της γνώσης, όπως υπονοεί ο Σαλμόν, αυτό αποδεικνύει τη χρεοκοπία των ιδεών, για τούτο και η κατακερματισμένη γνώση δίνει τη θέση της στην αφήγηση, δηλαδή στην τερατώδη πολυμορφική αφήγηση της καταστολής, το storytelling.
Ετσι και η διαφήμιση πέρασε από τον λογότυπο του προϊόντος στην αφήγηση και η πολιτική ρητορική έδωσε τη θέση της στη σκηνοθεσία της πραγματικότητας, τις ιστορίες. Ο ύψιστος στόχος της προπαγάνδας είναι βέβαια η επιβολή του μεγάλου ψέματος. Τον ρόλο που έπαιξαν τα αμερικανικά ΜΜΕ στην πολιτική του Τζορτζ Μπους του νεώτερου αναλύει με ανελέητο τρόπο ο Σαλμόν.
Με αιχμή του δόρατος το τηλεοπτικό κανάλι Fox του Ρούπερτ Μέρντοκ, στήθηκε ένας τεράστιος μηχανισμός προπαγάνδας. Εξαγοράστηκαν συνειδήσεις, διεσπάρησαν ψευδείς ειδήσεις και κιβδηλοποιήθηκε το άλλοτε περίφημο αμερικανικό σύστημα ενημέρωσης. Και όλα τούτα έγιναν με δημόσιο χρήμα.
  • Ακόμα και η τωρινή παγκόσμια οικονομική κρίση είναι σε μεγάλο βαθμό το τίμημα αυτής της τερατώδους βιομηχανίας του ψεύδους, που όπως λέει ο συγγραφέας έβαλε «φωτιά στα μυαλά». Το μπουμπουνητό της μάχης Το μέλλον μοιάζει δυσοίωνο.
Μας προειδοποίησε από το 2000 ακόμη ο διάσημος σκηνοθέτης Λαρς φον Τρίερ σε ένα εξαιρετικά ανησυχητικό κείμενό του με τίτλο Defocaliser (Αφεστίαση): «Ο εχθρός είναι η Ιστορία.
Το θέμα, που παρουσιάζεται αδιαφορώντας για την όποια ευπρέπεια. Αλλά είναι επίσης το γεγονός ότι η βαρύτητα ενός επιχειρήματος εξαρτάται, υποτίθεται, από την εκτίμηση του θεατή με βάση ένα σωρό απόψεις και παραθέσεις γεγονότων αντισταθμιζόμενων με τα αντίθετά τους. Είναι η λατρεία του περιγράμματος, πανίσχυρου και εις βάρος του θεάματος από το οποίο προέρχεται.
Αυτό το θέμα, που είναι ίσως ο πραγματικός θησαυρός της ζωής, έγινε καπνός μπροστά στα μάτια μας. Πώς να το ξαναβρούμε; Πώς να το μεταβιβάσουμε, να το περιγράψουμε; Η ύστατη πρόκληση του μέλλοντος είναι να βλέπουμε χωρίς να κοιτάμε: η αφεστίαση!» λέει ο Τρίερ και καταλήγει: «Αυτός που θα βλέπει χωρίς να εστιάζει θα είναι ο επικοινωνός της εποχής μας - ούτε λιγότερο ούτε περισσότερο!». Αλλά δεν υπάρχει ευθύγραμμη κίνηση στην Ιστορία - γνωστά πράγματα.
Για αυτό και ο Σαλμόν λέει όχι παρηγορητικά αλλά μάλλον διαπιστωτικά: «Εκδηλώνονται συμβολικές πρακτικές αντίστασης, που αποβλέπουν στην αχρήστευση της μηχανής που κατασκευάζει παραμύθια "αφεστιάζοντας", αποσυγχρονίζοντας τις αφηγήσεις της».
Και συμπεραίνει στο τέλος, κρίνοντας από τις αντιδράσεις της κοινωνίας των πολιτών ότι έχουμε πλέον και «μια αντιαφήγηση, γιατί - κι εδώ παραπέμπει στον Μισέλ Φουκό - πρέπει να ακούσουμε το μπουμπουνητό της μάχης».
Το ΒΗΜΑ, 13/07/2008 , Σελ.: S01Κωδικός άρθρου: B15408S011ID: 295774
http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=15408&m=S01&aa=1