Τετάρτη 22 Δεκεμβρίου 2010

...από την ομιλία της Jacqueline de Romilly για την εκπαίδευση

«Οι όροι Παιδεία και Εκπαίδευση χωρίζονται από μια ανεπαίσθητη νοηματική διαφορά. Με τον πρώτο όρο εννοούμε την εκπλήρωση των διανοητικών δυνατοτήτων του ανθρώπου, ενώ με τον δεύτερο τη μετάδοση γνώσης. Ο διχασμός μεταξύ τους προκαλεί τη σημερινή κρίση και την υποβάθμιση της ιστορίας ή της λογοτεχνίας, που χαρακτηρίζονται περιττές πολυτέλειες για το εκπαιδευτικό σύστημα. Η εκφραστική όμως αδυναμία και η ανικανότητα να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον, είναι αυτές που οδηγούν στη βία.

»Για να αντιληφθούμε με ακρίβεια τον λόγο του άλλου, πρέπει να κατανοήσουμε τη σκέψη των προγόνων μας। Η άγνοια του παρελθόντος που επιδεικνύουν οι σημερινοί νέοι απειλεί τη σύγχρονη κοινωνία με πολιτειακή εκτροπή. Στη λογοτεχνία μπορεί να βρει κανείς τη ζωντανή γνώση του παρελθόντος και για τον λόγο αυτό η αντιμετώπισή της ως περιττή πολυτέλεια αποτελεί σοβαρό και επικίνδυνο σφάλμα. Ο Πρωταγόρας αναφέρει στον Πλάτωνα ότι οι νέοι Αθηναίοι είχαν συμφέρον να μελετούν τον Ομηρο, από όπου θα αντλούσαν πρότυπα ηθικής και γενναίας συμπεριφοράς. Κάθε λογοτεχνικό κείμενο δίνει πρόσβαση σε μια εποχή και τον τρόπο σκέψης της, αφήνοντας έντονες εντυπώσεις και μνήμες. Πολλές φορές, οι γνώσεις αυτές από τη σχολική αίθουσα αναπαράγονται σε ώριμα έργα, όπως κάνουν με τις αρχαιοελληνικές μνήμες του ο Ζιρωντού, ο Σαρτρ και τόσοι άλλοι...» (μετάφραση: Φίλιππος Χατζόπουλος).

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_21/12/2010_४२६३२७

«Εκανα παρέα με τον Περικλή»
Η Γαλλίδα ακαδημαϊκός Ζακλίν ντε Ρομιγί αφιέρωσε τη ζωή της στην ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό

Του Σπυρου Γιανναρα

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ. Πικραμένη από τη σταδιακή υποχώρηση των ανθρωπιστικών σπουδών και την αντίστοιχη επικράτηση μιας τεχνοκρατικής αντίληψης στην παιδεία, έφυγε το περασμένο Σάββατο στα 97 της χρόνια, η Γαλλίδα ελληνίστρια και ακαδημαϊκός Ζακλίν ντε Ρομιγί.

«Η Ρομιγί αφιέρωσε τη ζωή της στην ελληνική γλώσσα και στον ελληνικό πολιτισμό, διότι θεωρούσε ότι η μελέτη τους οδηγεί στην κατανόηση της ελευθερίας του ανθρώπου και της δημοκρατίας», υπογράμμισε και η ισόβια γραμματέας της Γαλλικής Ακαδημίας Ελέν Καρέρ ντ’ Ανκός.

«Εζησα σε μια ευτυχισμένη εποχή όπου οι γυναίκες είχαν πρόσβαση στα αρχαία ελληνικά και μετά τον πόλεμο μια περίοδο όλο και μεγαλύτερης άνθισης της μελέτης τους. Υστερα ήρθε ο Μάης του ’68 κι όλα σταμάτησαν. Σήμερα πρέπει να παλεύουμε για να μην εξαφανιστούν από τα σχολεία. Η άμεση επαφή με την ομορφιά των κειμένων μεταμορφώνει κι εξυψώνει τον άνθρωπο. Οι ανθρωπιστικές σπουδές μας κάνουν πιο ανεκτικούς, πιο γενναιόδωρους, πιο ευαίσθητους στην ομορφιά του κόσμου. Οι ανθρωπιστικές σπουδές αυξάνουν την ανθρωπιά μας», ανέφερε σε συνέντευξη στην εφημερίδα «La Croix» το 2008.

Η Ρομιγί άλωσε πολλά ανδρικά προπύργια. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στο γαλλικό College de France (1973) στην έδρα «Η Ελλάδα και η διαμόρφωση μιας ηθικής και πολιτικής σκέψης» και η πρώτη γυναίκα που εξελέγη ακαδημαϊκός στην έδρα «Αρχαίων Επιγραφών και Γραμμάτων» (1975). Ηταν η δεύτερη Γαλλίδα που στέφθηκε ακαδημαϊκός μετά τη συγγραφέα Μαργκερίτ Γιουρσενάρ. Υπήρξε επίσης η πρώτη γυναίκα που έγινε δεκτή στην Ecole Normale (1933) και η πρώτη που πέρασε με επιτυχία τις εξετάσεις για το δίπλωμα της Agregation (1936).

«Είχα το προνόμιο να ανήκω σε μια γενιά, όπου άνοιξαν επιτέλους οι πόρτες στις γυναίκες οι οποίες είχαν για πρώτη φορά την ευκαιρία να ανέβουν σε έδρα», είχε δηλώσει σχετικά, με μεγάλη δόση μετριοφροσύνης, σε συνέντευξη στο περιοδικό «Le Point» το 2007.

Για πάνω από εξήντα χρόνια αφιερώθηκε ψυχή τε και σώματι στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία γράφοντας και διδάσκοντας είτε για το θέατρο του Αισχύλου και του Ευριπίδη, τον αγαπημένο της Θουκυδίδη και τον Πελοποννησιακό πόλεμο, είτε για την εξέλιξη της ιστορίας των ιδεών, ειδωμένη μέσα από το πρίσμα της ελληνικής σκέψης. Εξετάζοντας δηλαδή τη διαχρονική εξέλιξη θεμελιακών αρχών και εννοιών του ανθρώπινου πολιτισμού όπως τον Νόμο και το Δίκαιο, την Ελευθερία, τη Δημοκρατία, την Απλότητα σε σχέση με την καταγωγική τους σημασία.

Η Ρομιγί δεν αντιμετώπιζε τα αρχαία ελληνικά κείμενα ως έργα γραμμένα σε μια νεκρή γλώσσα, αλλά ως έναν θησαυρό που μας επιτρέπει να αντιληφθούμε πληρέστερα και σε μεγαλύτερο βάθος το παρόν μας. Ενδεικτική είναι η δήλωσή της ότι τα αρχαία ελληνικά τής έδιναν χαρά κι ότι ξόδεψε περισσότερο χρόνο κάνοντας παρέα με τον Περικλή και τον Αισχύλο, απ’ ό,τι με τους συγχρόνους της. Η φράση αυτή, η οποία απέχει έτη φωτός από τις κοινότοπες και πανομοιότυπες κατά καιρούς δηλώσεις αδιάφορων πολιτικών για τη σημασία της αρχαίας Ελλάδας, προκαλεί κατάπληξη και θλίψη στους αποφοίτους του ελληνικού σχολείου, από τη Μεταπολίτευση και δώθε, που στην πλειονότητά τους βίωσαν τη διδασκαλία των αρχαίων ως μια ανιαρή διαδικασία αποστήθισης λεξιλογίου και γραμματικοσυντακτικών κανόνων.

Η Ζακλίν ντε Ρομιγί, η οποία γεννήθηκε το 1913, την παραμονή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατά τη διάρκεια του οποίου έχασε τον πατέρα και δύο θείους της, γνώρισε τα ιλιγγιώδη επιτεύγματα, αλλά και τις ολέθριες καταστροφές του περασμένου αιώνα, παραμένοντας σταθερά προσηλωμένη στα ιδεώδη του αρχαιοελληνικού πολιτισμού.

Δεν ήταν ένας μουσειολόγος που διέσωσε μια παρωχημένη γνώση, αλλά ένας πνευματικός άνθρωπος που πάλεψε ώστε να μην ξεχάσουμε ότι το μεγάλο μάθημα του παρελθόντος μπορεί να αποδειχθεί σωτήριο σε δύσκολους καιρούς.

Εξέδωσε δεκάδες βιβλία, η πλειονότητα των οποίων έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά। Το τελευταίο, «Το ανθρώπινο μεγαλείο στον αιώνα του Περικλή» (εκδόσεις Ωκεανίδα), κυκλοφόρησε πέρυσι το καλοκαίρι.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_100006_21/12/2010_426316

Παρασκευή 17 Δεκεμβρίου 2010

Χωρίς κριτική σκέψη οι Ελληνες μαθητές

Από τις χειρότερες επιδόσεις μεταξύ 65 χωρών στον διαγωνισμό PISA

Του Αποστολου Λακασα

Ενας στους πέντε Ελληνες μαθητές διαβάζοντας ένα κείμενο αδυνατεί να αναγνωρίσει το κύριο θέμα του, να εντοπίσει μία με σαφήνεια διατυπωμένη πληροφορία εντός του κειμένου, να κάνει μια απλή συσχέτιση ανάμεσα στις πληροφορίες του κειμένου και σε κοινές, καθημερινές γνώσεις. Αυτό προκύπτει από την επιμέρους ανάλυση των επιδόσεων Ελλήνων μαθητών στον διαγωνισμό PISA που διενεργήθηκε το 2009. Οι 15χρονοι μαθητές 65 χωρών εξετάστηκαν στην κατανόηση κειμένου, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Ο διαγωνισμός διενεργείται ανά τριετία, και κάθε φορά από τον ΟΟΣΑ δίνεται βάρος σε μία μαθησιακή δεξιότητα. Φέτος ήταν η σειρά του αναγνωστικού εγγραμματισμού (κατανόηση κειμένου). Παρότι η Ελλάδα βελτίωσε τη μέση επίδοσή της σε σχέση με τον διαγωνισμό του 2006, αυτό δεν ανατρέπει την εικόνα, καθώς οι επιμέρους επιδόσεις των μαθητών στην ικανότητα να κατανοούν γραπτά κείμενα, να τα χρησιμοποιούν και να τα αξιοποιούν για την προσωπική τους γνωστική βελτίωση, δείχνουν ότι το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας πάσχει σοβαρά. Μάλιστα, οι χειρότερες επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών είναι στον εντοπισμό της πληροφορίας (δηλαδή, την κριτική σκέψη), και την κατανόηση κειμένων που περιέχουν βοηθητικά σχήματα, π.χ. κόμικς, χάρτες. Δηλαδή, σε μία εποχή που η απόκτηση πληροφοριών γίνεται από πολλές πηγές, τα Ελληνόπουλα παρουσιάζονται προσκολλημένα στην παραδοσιακή μορφή του βιβλίου, το οποίο μάλλον... παπαγαλίζουν. Ειδικότερα, με βάση τα επιμέρους στοιχεία που παρουσιάζει η «Κ» για τις επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών στην κατηγορία της κατανόησης κειμένου προκύπτουν τα ακόλουθα:

- Στη γενική κατηγορία της κατανόησης κειμένου στον διαγωνισμό του 2009 η Ελλάδα συγκέντρωσε 483 βαθμούς και βρέθηκε στην 31η θέση μεταξύ 65 χωρών. Στον διαγωνισμό του 2006 είχε 460 βαθμούς και ήταν στην 36η θέση μεταξύ 57 χωρών. Η ελληνική επίδοση βελτιώθηκε μόνο κατά 9 μονάδες συγκριτικά με τον διαγωνισμό του 2000 (ήταν 25η μεταξύ 31 χωρών), όταν και πάλι ο διαγωνισμός είχε δώσει βάρος στην κατανόηση κειμένου. Ομως, και τότε όπως και στον τελευταίο διαγωνισμό η Ελλάδα είναι στην ομάδα των χωρών που είναι κάτω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ (493 βαθμοί το 2009).

- Ομως, το 21,3% των Ελλήνων μαθητών είχε επίδοση που δείχνει ότι αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα στην κατανόηση κειμένου. Συγκεκριμένα, βρέθηκε κάτω από το επίπεδο 2 (με ανώτατο επίπεδο το 6), το οποίο θεωρείται το κατώφλι για την ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος. Στον ΟΟΣΑ κατά μέσο όρο το 18,8% των μαθητών είχαν επίδοση κάτω του 2.

- Στον αντίποδα, στα υψηλά επίπεδα 5 και 6 (δείχνουν τους άριστους μαθητές) βρέθηκε μόνο το 5% και 0,6% αντίστοιχα των Ελλήνων μαθητών, ενώ ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 7,2% και 0,8% αντίστοιχα. Να σημειωθεί πάντως ότι σε τρεις χώρες -Τουρκία, Μεξικό και Χιλή- κανένας μαθητής δεν βρέθηκε στο ανώτατο επίπεδο 6.

- Οι περισσότεροι Ελληνες μαθητές κινούνται στη μετριότητα, καθώς στο επίπεδο 2 βρέθηκε το 24% και στο επίπεδο 3 το 28,9% των μαθητών.

- Ως προς τις πέντε υποκατηγορίες, η χειρότερη επίδοση των Ελλήνων μαθητών ήταν στον εντοπισμό των πληροφοριών που περιέχει το κείμενο. Πήραν 468 βαθμούς έναντι 495 του μέσου όρου του ΟΟΣΑ.

- Εξίσου άσχημα πήγαν οι μαθητές στην κατανόηση μη συνεχών κειμένων (στα οποία παρεμβάλλονται βοηθητικά χάρτες, σχήματα, κόμικς κ.λπ.) όπου συγκέντρωσαν 472 έναντι 493 βαθμών του μέσου όρου.

- Πάλι χαμηλότερα -αλλά με μικρότερη απόκλιση- από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ ήταν οι επιδόσεις στη σύνθεση και ερμηνεία κειμένου (484 βαθμοί έναντι 493), στην κατανόηση συνεχών κειμένων (χωρίς γραφικά κ।λπ.) με 487 βαθμούς έναντι 494 του μέσου όρου, και στην αξιολόγηση ενός κειμένου (489-494).

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100057_17/12/2010_426092

Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2010

Οι Ασιάτες στην κορυφή της εκπαίδευσης


Ως ανερχόµενη παγκόσµια δύναµη και στην εκπαίδευση επιβεβαιώνεται η Κίνα, σύµφωνα µε την έκθεση PISA του ΟΟΣΑ για τις επιδόσεις των µαθητών σε Ανάγνωση, Μαθηµατικά και Φυσικές Επιστήµες. Οι άλλοτε πρωταθλητές Φινλανδοί χάνουν θέσεις και ανησυχούν, ενώ οι έλληνες συµµαθητές τους παρουσιάζουν βελτίωση στις δύο από τις τρεις κατηγορίες.
Η έρευνα του ΟΟΣΑ αποκαλύπτει ότι οι έλληνες µαθητές βελτιώνουν τις επιδόσεις τους στην Ανάγνωση/κατανόηση κειµένου και τα Μαθηµατικά, αλλά παραµένουν κάτω από τον µέσο όρο. Στην έρευνα που πραγµατοποιείταικάθε τρία χρόνια συµµετείχαν περίπου 470.000 δεκαπεντάχρονοι µαθητές από 65 χώρες. Στα Μαθηµατικά οι 15χρονοι Ελληνες συγκεντρώνουν 466 βαθµούς από 459 το 2006 και στην Ανάγνωση/ κατανόηση κειµένου 483από 460 πριν από τρία χρόνια. Στις Φυσικές Επιστήµες δείχνουν να κινούνται στα ίδια επίπεδα, καθώς πήραν 470 βαθµούς το 2009 έναντι 473 βαθµών το 2006. Από την έρευνα προκύπτει επίσης ότι η Ελλάδα βρίσκεται ως προς την ποιότητα εκπαίδευσης στον µέσο όρο των χωρών του Οργανισµού Ανάπτυξης και Οικονοµικής Συνεργασίας.

Η πρωτιά και στις τρεις κατηγορίες ανήκει στους κινέζους µαθητές των σχολείων της Σαγκάης, οι οποίοι αξίζει να σηµειωθεί ότι συµµετείχαν για πρώτη φορά σε έρευνα του ΟΟΣΑ. Εξίσου καλές επιδόσεις παρουσιάζουν οι µαθητές του Χονγκ Κονγκ, ενώ αρκετές θέσεις πιο κάτω βρίσκονται οι συµµαθητές τους από την Ταϊβάν. Είναι χαρακτηριστικό, πάντως, ότι πέντε από τις πρώτες δέκα θέσεις στην κατηγορία Ανάγνωση/κατανόηση κειµένου καταλαµβάνουν χώρες από την Ασία.

Η Ευρώπη εκπροσωπείται µόνο από τη Φινλανδία και την Ολλανδία στην πρώτη δεκάδα. Οι φινλανδοί µαθητές, πάντως, δεν έχασαν τα πρωτεία µόνο από τους κινέζους συµµαθητές τους, αλλά και τη δεύτερη θέση από τους Νοτιοκορεάτες. Η υπουργός Παιδείας της χώρας χαρακτήρισε αυτήν την πτώση στις επιδόσεις «ανησυχητική». «Οι δεξιότητες των φινλανδών µαθητών έχουν κατά κάποιον τρόπο µειωθεί στην Ανάγνωση σε σχέση µε το 2000», αναγνώρισε η Χένα Βίρκουνεν, αποδίδοντας το φαινόµενο στην ολοένα και µεγαλύτερη αδιαφορία των παιδιών για το διάβασµα. «Πριν από δέκα χρόνια, ένα στα πέντε παιδιά δήλωνε ότι δεν του αρέσει να διαβάζει.

Σήµερα είναι ένα στα τρία και το 50% στα αγόρια», τόνισε.

Στον αντίποδα, θεαµατικές βελτιώσεις στις επιδόσεις τους παρουσιάζουν οι µαθητές από τη Χιλή, το Ισραήλ, την Πολωνία, την Πορτογαλία, την Ουγγαρία και τη Γερµανία. Μέτρια – και χειρότερα από το 2000 – είναι τα αποτελέσµατα για τις Ηνωµένες Πολιτείες και τη Βρετανία.
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=2&artid=4608035

Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2010

Μεγαλώνουμε μια γενιά μπροστά στις οθόνες

Τα παιδιά μαθαίνουν να «αποσπώνται» από τη μία ασχολία στην άλλη χωρίς τελικά να εστιάζουν σε τίποτα

The New York Times

Λίγες ημέρες πριν αρχίσει την τελευταία του χρονιά στο Λύκειο, ο Βισάλ Σιχ κλήθηκε να διαλέξει: βιβλίο ή ηλεκτρονικός υπολογιστής.

Ο Βισάλ, ένας πανέξυπνος δεκαεπτάχρονος, έπρεπε να διαβάσει ένα μυθιστόρημα κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. Παρά την πάροδο δύο μηνών από την τελευταία ημέρα στο σχολείο, δεν κατάφερε να προχωρήσει πέρα από τη 43η σελίδα. Προτιμά, είναι η αλήθεια, να μπαίνει στο Ιντερνετ, στο ΥouTube και στο Facebook και να φτιάχνει τα δικά του αριστοτεχνικά ψηφιακά βίντεο. Ακριβώς αυτά έκανε και τούτο το απόγευμα του Αυγούστου. Παράτησε σε μια άκρη το βιβλίο, μπήκε στο YouTube και άρχισε να επιλέγει τη μουσική. Την επόμενη ημέρα, λοιπόν, ξεκινά η τελευταία χρονιά του Λυκείου κι ο Βισάλ ελπίζει ότι θα βελτιώσει τη βαθμολογία του χωρίς, ωστόσο, να διαβάσει το βιβλίο που έπρεπε.

«Στο YouTube μπορείς να παρακολουθήσεις την υπόθεση του βιβλίου μέσα σε έξι λεπτά -εξηγεί ο νεαρός- ενώ για να διαβάσεις το βιβλίο χρειάζεσαι πολύ χρόνο. Προτιμώ αυτό που θέλω να γίνεται αμέσως».

Ανέκαθεν οι μαθητές έρχονταν αντιμέτωποι με πράγματα και καταστάσεις που τους αποσπούσαν την προσοχή. Τα κομπιούτερ και τα κινητά τηλέφωνα και η πλημμύρα ερεθισμάτων που αυτά μεταφέρουν αποτελούν μια εντελώς νέα πρόκληση τόσο στις ικανότητες συγκέντρωσης που διαθέτουν τα παιδιά όσο και γενικότερα στις διαδικασίες μάθησης.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα νέα τεχνολογικά μέσα αποτελούν πόλο έλξης για τους ενηλίκους και ασκούν ακαταμάχητη γοητεία στα παιδιά. Ο κίνδυνος, όμως είναι ότι ο εγκέφαλος των παιδιών που βρίσκεται στο στάδιο της ανάπτυξης μαθαίνει με μεγάλη ευκολία να «αποσπάται» από τη μία ασχολία στην άλλη και τελικά να μην εστιάζεται σε τίποτα.

«Στην πραγματικότητα εγκέφαλος των νεαρών παιδιών ανταμείβεται όχι για να επικεντρωθεί σε ένα καθήκον, μια ασχολία, μια εργασία αλλά για να «τρέχει διαρκώς από τούτο σε εκείνο», εξηγεί ο Μάικλ Ριτς, αναπληρωτής καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και γενικός διευθυντής του Κέντρου για τα ΜΜΕ και την Παιδική Υγεία, στη Βοστώνη. «Η ανησυχία μας είναι ότι μεγαλώνουμε, διαπαιδαγωγούμε μια γενιά παιδιών μπροστά στις οθόνες, μια γενιά με εγκέφαλο διαφορετικό από το δικό μας», καταλήγει ο δρ Ριτς.

Ο Βισάλ είναι παιδί της εποχής του. Παρά τη νεαρή του ηλικία έχει γίνει ειδικός στη τεχνολογία. Στην αρχή της προτελευταίας χρονιάς στο Λύκειο ανακάλυψε ότι του αρέσει να δημιουργεί ταινίες και σιγά σιγά οι φίλοι και οι καθηγητές τού αναγνώρισαν το ταλέντο του. Επίσης, είναι ο άνθρωπος που επιδιορθώνει τις ηλεκτρονικές συσκευές της οικογένειας, βοηθάει, παραδείγματος χάριν, τον πατέρα του να ξαναβρεί κάποια έγγραφα που έχει χάσει στο κομπιούτερ, και τη μητέρα του, υπεύθυνη ασφάλειας του αεροδρομίου του Σαν Φρανσίσκο να αποκτήσει τη δική της ιστοσελίδα.

Ομως, παρά το βαρύ σχολικό του πρόγραμμα, περνά τουλάχιστον δέκα ώρες την εβδομάδα παίζοντας βιντεοπαιχνίδια, ενώ συχνά αναρτά σχόλια στο Facebook στις 2 τα ξημερώματα.

Οι καθηγητές τον θεωρούν έναν από τους πιο ευφυείς μαθητές του σχολείου και αναρωτιούνται γιατί δεν έχει καλύτερους βαθμούς,

«Είναι ένα παιδί παγιδευμένο ανάμεσα σε δύο κόσμους», εξηγεί ο διευθυντής του σχολείου του Βισάλ, Ντέιβιντ Ράιλι, «τον εικονικό και τον πραγματικό».

Ξυπνούν το ενδιαφέρον των μαθητών χρησιμοποιώντας τη νέα τεχνολογία

Παρότι γονείς και εκπαιδευτικοί εκφράζουν την ανησυχία τους για την «ψηφιακή διατροφή» των παιδιών τους, η χρήση τεχνολογίας στην τάξη ενισχύεται, καθώς πολλοί εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι αποτελεί τρόπο για να έρθουν σε επαφή με τα παιδιά να τα βοηθήσουν να αποκτήσουν κάποιες ικανότητες. Στις ΗΠA, τα σχολεία εξοπλίζονται με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, πρόσβαση στο Διαδίκτυο και κινητά έτσι ώστε το «παιχνίδι της μάθησης» να γίνει με τα όπλα που αγαπούν και χρησιμοποιούν τα ίδια τα παιδιά.

Στο σχολείο του Βισάλ στη Σίλικον Βάλεϊ πολλά παιδιά από το πρωί έως το βράδυ στέλνουν εκατοντάδες μηνύματα στα κινητά, παίζουν βιντεοπαιχνίδια ή χρησιμοποιούν το Facebook.

Ο διευθυντής του σχολείου ο 37χρονος Ντέιβιντ Ράιλι δεσμεύεται να κάνει ό,τι μπορεί για να ξυπνήσει εκ νέου το ενδιαφέρον για μάθηση σε αυτούς τους μαθητές του 21ου αιώνα. Ζήτησε από τους καθηγητές να φτιάξουν ιστοσελίδες επικοινωνίας με τους μαθητές, οι οποίοι μπορούν να παρακολουθήσουν ειδικά μαθήματα για τη χρήση των νεώτερων μορφών τεχνολογίας για την καταγραφή της μουσικής. Κατάφερε να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για ipad και εισέπραξε 3 εκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή του κέντρου πολυμέσων.

Το σχολείο ανοίγει τις θύρες του στις 9 το πρωί, διότι όταν ξεκινούσαν τα μαθήματα νωρίτερα,τα παιδιά εμφανίζονταν με βλέφαρα σχεδόν κλειστά, αφού όλα σχεδόν είχαν ξενυχτήσει μπροστά στην οθόνη του κομπιούτερ. Η ανεξέλεγκτη χρήση των ψηφιακών συσκευών είναι δυνατόν να δημιουργήσει μια απόκοσμη πραγματικότητα.Τα παιδιά θα αποκτήσουν εξάρτηση από τον κυβερνοχώρο και τελικά θα χαθούν διά παντός σε αυτόν.

«Προσπάθώ να τα ξανακερδίσω, και να κινήσω το ενδιαφέρον τους, να τα “παρασύρω” μακριά από τα κινητά και τα κομπιούτερ. Και για να το επιτύχω αυτό χρησιμοποιώ τεχνολογία», εξηγεί ο κ. Ράιλι.

Ισορροπίες, όχι απαγόρευση

Μπορεί τα παιδιά να επιλέγουν την υψηλή τεχνολογία αφήνοντας πίσω τους τη «συμβατική» και σε πολλές περιπτώσεις ανιαρή σχολική μελέτη, αλλά η αλήθεια είναι ότι μόλις τώρα οι νευρολόγοι άρχισαν να αποκρυπτογραφούν τι συμβαίνει στους νεανικούς εγκεφάλους που έχουν διαρκή σύνδεση στο Διαδίκτυο και βρίσκονται σε επαφή - επικοινωνία με άλλους χρήστες του.

Για τις ανάγκες ενός πειράματος που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας το 2007, αγόρια ηλικίας από 12 έως 14 ετών έπαιζαν επί μία ώρα κάθε βράδυ, αφού τελείωναν τα μαθήματά τους, βιντεοπαιχνίδια, ενώ κάθε δύο βράδια μπορούσαν να παρακολουθήσουν μια συναρπαστική κινηματογραφική ταινία όπως «Xάρι Πότερ» ή «Σταρ Τρεκ». Στόχος των ερευνητών ήταν να δουν με ποιον τρόπο επιδρούν στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και η τηλεόραση.

Οπως διαπιστώθηκε, η ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια επιδεινώνει την ποιότητα του ύπνου και μειώνει την ικανότητα των παιδιών να επαναφέρουν στη μνήμη τους τη δουλειά του σχολείου που είχαν προετοιμάσει στο σπίτι τις τελευταίες ημέρες. Συχνά, μάλιστα, δεν μπορούν να θυμηθούν καινούργιες λέξεις που απομνημόνευσαν.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Ρediatrics και προκάλεσε το ενδιαφέρον τόσο γονιών όσο και εκπαιδευτικών.

Οι νευρολόγοι δεν γνωρίζουν γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά, σύμφωνα με τον δρα Μάρκους Ντβόρακ, ερευνητή στο Χάρβαρντ, κατά πάσα πιθανότητα ο εγκέφαλος των παιδιών όταν δέχεται κατακλυσμό πληροφοριών καλείται να επιλέξει ποιες θα αποθηκεύσει και ποιες θα πετάξει κυριολεκτικώς στα σκουπίδια। Προφανώς, διατήρησε τις πιο ενδιαφέρουσες. Επίσης, όπως αποδεικνύεται από άλλες μελέτες, ο εγκέφαλος για να απορροφήσει τη νέα γνώση χρειάζεται μια περίοδο ανάπαυσης. «Τα παιδιά βρίσκονται διαρκώς σε μια κατάσταση διέγερσης», εξηγεί ο δρ Ριτς της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ. Βέβαια, δεν προτείνει να πετάξουν οι νέοι τους υπολογιστές από τη ζωή τους και το σπίτι τους. Πρέπει, ωστόσο, να βρουν τις σωστές ισορροπίες όσον αφορά στην προσέγγιση που επιλέγουν προς αυτά τα νέα τεχνολογικά μέσα.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_2_27/11/2010_423987

Καταστροφική για τις σχολικές επιδόσεις, η εμμονή με τους υπολογιστές

Πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν ότι οι νέοι άνθρωποι –και ιδιαίτερα οι έφηβοι– χρησιμοποιούν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και το Διαδίκτυο για να διασκεδάσουν, να παίξουν να ψυχαγωγηθούν και όχι για να αυξήσουν τις γνώσεις τους.

Η δικαιολογημένη αυτή νεανική τάση μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική για τις σχολικές επιδόσεις, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για παιδιά οικογενειών με χαμηλό εισόδημα, υποστηρίζει ο Τζέικομπ Λ. Βίγκντορ, καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου Ντιουκ, ο οποίος συντόνισε τη σχετική μελέτη. Μάλιστα, όταν οι γονείς δεν παρακολουθούσαν για ποιους λόγους χρησιμοποιούσαν τα παιδιά τα κομπιούτερ τους, αυτά έκαναν ό,τι ήθελαν, χωρίς να φροντίσουν να είναι επιμελή στο σχολείο.

Επίσης, αρκετές έρευνες έδειξαν ότι οι μαθητές έχοντας συνηθίσει να «πετιούνται» από το ένα στο άλλο, ασχολούνται πότε με τα μαθήματά τους και πότε παίζουν παιχνίδια. Το Kaiser Family Foundation διαπίστωσε ότι οι μισοί μαθητές ηλικίας από 8 έως 18 ετών την ώρα που μελετούν τα μαθήματά τους χρησιμοποιούν το Ιντερνετ ή βλέπουν τηλεόραση.

Η ευρύτερη χρήση της τεχνολογίας δεν δημιούργησε μόνο νέες συνήθειες, δημιούργησε και νέους «τύπους» μαθητών. Στο παρελθόν, στα σχολεία υπήρχαν οι «σπασίκλες» και οι «αθλητές», ενώ σήμερα έχουν εμφανιστεί και άλλοι τύποι, όπως αυτοί που δεν αποχωρίζονται το κινητό τους, οι μανιώδεις με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, οι εθισμένοι στο Facebook και όσοι δεν ξεκολλάνε από το YouTube.

Ψηφιακή διαφυγή

Επίσης, όπως προειδοποιούν οι ειδικοί, η τεχνολογία και ιδιαίτερα η δικτύωση δεν καθιστά αυτομάτως πιο κοινωνικό τον μαθητή.

Η διαφυγή στον κόσμο των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, βέβαια, χαρίζει στους εφήβους τη δυνατότητα να ελέγχουν κάπως τη χαώδη ζωή τους, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις τούς δίνει ηρεμία και ησυχία από τον περιβάλλοντα κόσμο.

Επίσης η ύπαρξη των νέων, πανίσχυρων κινητών τηλεφώνων επιτρέπει τη συνέχιση της διαδραστικής εμπειρίας σε κάθε χώρο όπου κινούμαστε, τόσο εμείς όσο και τα παιδιά. Ανάμεσα στα μαθήματα, την ώρα που τρώνε το μεσημεριανό τους στο σχολείο, όποτε και όπου επιτρέπεται η χρήση τέτοιων ηλεκτρονικών συσκευών, οι μαθητές μαζεύονται σε ομάδες, μιλάνε μεταξύ τους και ταυτόχρονα στέλνουν μηνύματα. Αλλοι κάθονται μόνοι και παρακολουθούν βίντεο, ακούν μουσική ή σχολιάζουν τις διάφορες αναρτήσεις και φωτογραφίες στο Facebook.

Βέβαια, πολλοί γονείς πιστεύουν ότι η σχέση των παιδιών τους με τους υπολογιστές είναι μια θετική εμπειρία ακόμα και όταν δεν ωφελεί την εκπαίδευση και γενικότερα τη μόρφωσή τους। «Οποιος δεν κατακτήσει την τεχνολογία, δεν θα μπορέσει να κατακτήσει ποτέ τη σύγχρονη ζωή ούτε να αναρριχηθεί στα ύπατα επαγγελματικά αξιώματα», λένε πολλοί γονείς και αφήνουν τα παιδιά εντελώς ανεξέλεγκτα μπροστά στις οθόνες των κομπιούτερ...

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_2_27/11/2010_423986

Τετάρτη 10 Νοεμβρίου 2010

Από την ιδέα ... στη δημιουργία.

Eνσωματώνοντας τις ΤΠΕ στη διδασκαλία:

1. Πρώτα απ΄όλα χρειάζεται να δημιουργήσουμε ένα καλό σενάριο: Και για να γίνει αυτό πρέπει να λάβουμε υπ όψιν μας τις παρακάτω παρατηρήσεις:

a. (πηγή: http://www.ictscenarios.gr/?page_id=52)



========================================

i. 1.Επιλέξτε το κεφάλαιο που θα διδάξετε.

ii. 2.Προσδιορίστε αν θα είναι επανάληψη ύλης ή νέο κομμάτι για διδασκαλία. (προτιμήστε το πρώτο).

iii. 3.Προσδιορίστε τους διδακτικούς στόχους. ( μαθησιακούς – παιδαγωγικούς). Χρησιμοποιείστε τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών και τις οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων). Βάλτε και τους στόχους που θεωρείτε εσείς σημαντικούς για το συγκεκριμένο κεφάλαιο.

iv. 4.Σκεφθείτε πώς, η χρήση δικτυακών τόπων και εκπαιδευτικού λογισμικού, θα βοηθούσε στην επίτευξη των στόχων και εντοπίστε εκείνα τα σημεία του κεφαλαίου για τα οποία οι μαθητές θα μπορούσαν να αντλήσουν πληροφορίες από το διαδίκτυο και το λογισμικό. Μην ξεχνάτε ότι βασικός στόχος είναι, η ενεργητική πορεία προς τη μάθηση. (Διερευνητικό – ανακαλυπτικό μοντέλο.)

v. 5.Δείτε αν το ψηφιακό υλικό μπορεί να δώσει απαντήσεις στα ζητούμενα. Προσαρμόστε τις ερωτήσεις σας, πάνω σε αυτό.

vi. 6.Ανακαλύψτε μόνοι σας άλλες χρήσιμες πηγές στο διαδίκτυο. Αποθηκεύστε τις στα «αγαπημένα». Favorites.

vii. 7.Χωρίστε την ενότητα σε τμήματα, και αναθέστε την επεξεργασία καθενός σε ξεχωριστή ομάδα μαθητών. Απαραίτητα υλοποιείται το μοντέλο τηςομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας σε ομάδες των 3 ή 4 μαθητών.

viii. 8.Αρχίστε να φτιάχνετε φύλλα εργασίας για τις ομάδες. Οι ερωτήσεις καλό είναι να κινούνται στη βάση των αρχών που περιγράφηκαν παραπάνω. Εκμεταλλευτείτε τις ποικίλες αναπαραστατικές μορφές που προσφέρουν οι Νέες Τεχνολογίες.

ix. 9.Προσπαθήστε να δώσετε το περιθώριο στους μαθητές να φτάσουν στη διατύπωση δικών τους συμπερασμάτων.

x. 10.Αναθέστε ρόλους

xi. 11.Δώστε κίνητρο εφευρίσκοντας μια όσο το δυνατόν αυθεντικότερη επικοινωνιακή περίσταση.

xii. 12.Μην παραλείψετε να τους οδηγήσετε στην παραγωγή λόγου, μέσα από τα στοιχεία που έχουν συλλέξει.

xiii. 13.Πάρτε ιδέες για σενάρια και υλικό από αντίστοιχες εργασίες συναδέλφων. (πηγή: http://www.ictscenarios.gr/?page_id=52)

c. Αφιερώστε χρόνο και δείτε το υλικό που έχετε στη διάθεσή σας (βλ. http://gutsias.blogspot.com/2010/10/blog-post_20.html)

d. Αφού έχετε καταλήξει σε μια πρώτη μορφή της παρουσίασής σας αναζητείστε εικόνες (φατσούλες) καθώς και μουσικά samples, στις παρακάτω διευθύσεις:

i. Στην google θέτουμε για αναζήτηση: emoticons

ii. http://www.stonewashed.net/animal.html (για ήχους και εικόνες)

iii. http://beatsandsamples.atspace.com/drums.html

iv. http://www.loopasonic.com/drums.htm

v. Από τη διεύθυνση: http://qmidi.com/ κατεβάζουμε το πρόγραμμα: Chords και συνθέτουμε τη δικιά μας μουσική!

http://www.wilsoninfo.com/bicycleclipart.shtml

Τετάρτη 20 Οκτωβρίου 2010

ΔΑΣΚΑΛΟΙ

Στη διεύθυνση αυτή θα κατεβάσετε το υλικό που αφορά το Δημοτικό (το περιεχόμενο είναι): Click εδώ:
  1. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Θρησκευτικά Γ' & Δ' Δημοτικού (Μέγεθος 143MB)
  2. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Μαθηματικά Α' & Β' Δημοτικού (Μέγεθος 284MB)
  3. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Μαθηματικά Γ' & Δ' Δημοτικού (Μέγεθος 428MB)
  4. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Μαθηματικά Ε' & ΣΤ' Δημοτικού (Μέγεθος 433MB)
  5. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Εικαστικά Α' - ΣΤ' Δημοτικού (Μέγεθος 225MB)
  6. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Μουσική Α' - ΣΤ' Δημοτικού (Μέγεθος 550MB)
  7. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή Ε΄ & ΣΤ΄ Δημοτικού (Μέγεθος 207MB)
  8. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Φυσικά Ε΄& ΣΤ΄ Δημοτικού (Μέγεθος 94MB)
  9. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Γλώσσα Α΄& Β΄ Δημοτικού (Μέγεθος 94MB)
  10. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Γλώσσα Γ΄& Δ΄ Δημοτικού (Μέγεθος 66MB)
  11. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Γεωγραφία Ε΄& ΣΤ΄ Δημοτικού (Μέγεθος 265MB)
  12. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Αγγλικά ΣΤ΄ Δημοτικού (Μέγεθος 90MB)
  13. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Αγγλικά Δ' - Ε' Δημοτικού (Μέγεθος 84MB)
  14. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Θρησκευτικά Ε' & ΣΤ' Δημοτικού (Μέγεθος 231MB)
  15. Εκπαιδευτικό Λογισμικό (CD-ROM) Μελέτη Περιβάλλοντος Α' - Δ' Δημοτικού (Μέγεθος 348MB)

(Κάντε click στα αντίστοιχα αρχεία) Κάθε αρχείο πρώτα θα το αποθηκεύσετε στον υπολογιστή σας και μετά θα αποσυμπιέσετε.

===============================

Άλλες διευθύνσεις

  1. Aν το σενάριο διδασκαλίας είναι το κύριο στην προετοιμασία μιας παρουσίασης, κάποιο πρόσθετο είναι το "άλλας" που θα δώσει αξια στο σενάριό μας: Πρώτα απ' όλα χρειαζόμαστε κάποιες "φατσούλες" που θα τις βρούμε στην google θέτοντας: emoticons Δεύτερο στοιχείο: η μουσική। κατεβάστε από τη διεύθυνση: http://qmidi.com/ το πρόγραμμα: Chordsκαι συνθέστε τη μουσική σας!
  2. http://beatsandsamples.atspace.com/drums.html
  3. http://www.loopasonic.com/drums.htm
    (Γενικά μπορείτε να βρείτε ήχους, αν κάνετε αναζήτηση με: free+Samples+music)
  4. http://www.stonewashed.net/animal.html
  5. http://www.eduportal.gr/
  6. http://www.prasinipriza.com/
  7. http://www.kessaris.edu.gr/
  8. http://www.epyna.gr/
  9. http://www.e-kimolia.gr/
  10. http://salnk.eduportal.gr/
  11. Eκπαιδευτικά σενάρια १
  12. Εκπαιδευτικά σενάρια_२
  13. Εκπαιδευτικά σενάρια 3
  14. Εκπαιδευτικά σενάρια _४
  15. Yλικό για τη διδασκαλία της Φυσικής στο Δημοτικό
  16. Βοηθητικά προγράμματα
  17. Προγράμματα!(ελεύθερο λογισμικό)
  18. Υλικό
  19. Εκπαιδευτικό σενάριο (ΛΙΜΝΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ)
  20. Εκπαιδευτικά σνέρια_४
  21. Εκπαιδευτικό σενάριο_(Ιστορία ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ)
  22. Εκπαιδευτικό σενάριο (Μέγας Αλέξανδρος) Δ' Δημοτικού
  23. http://5dimcholarg।wordpress.com/
  24. Νοητικοί χάρτες στην Ιστορία
  25. Oδηγός για τη δημιουργία σεναρίου
  26. Αξιοποιώντας το ιστολόγιο στο Δημοτικό Σχολείο
  27. Διδακτικές προτάσεις για το Δημοτικό
  28. WEB 2.0 στο νηπιαγωγείο
  29. http://www.angelfire.com/ab3/GIANNNO/edu/subject/primary_education.htm
  30. http://blogs.sch.gr/glezou/
  31. http://spirit16।blogspot.com/
  32. http://sites.google.com/site/grschulemz/yliko-gia-diaphora-mathemata
  33. http://users.thess.sch.gr/salnk/downloads.htm
  34. http://users.thess.sch.gr/salnk/didaskalia.htm
  35. http://users.thess.sch.gr/salnk/online.htm
  36. http://users.thess.sch.gr/salnk/logismiko.हतं

  • Δείτε μία προς μία τις διευθύνσεις και αξιολογείστε τις προτάσεις τους. (Στείλτε και κανένα e-mail στους δημιουργούς των σελίδων. Είναι απαραίτητο, όσο απαραίτητο είναι το χειροκρότημα σε μια συναυλία. Με ένα απλό χειροκρότημα (... e-mail) συμμετέχετε στη δημιουργία κλίματος δημιουργίας (...της καλής απόδοσης από την ορχήστρα...)
  • Οι παραπάνω προτεινόμενες διευθύνσεις είναι κάποιες που "συνάντησα" στην περιήγησή μου στο Internet. Είναι σίγουρο ότι υπάρχουν και άλλες ενδιαφέρουσες συνδέσεις, ίσως πολύ καλύτερες. Αν εσείς θέλετε να προτείνετε κάποια διεύθυνση επικοινωνήστε μαζί μου στη διεύθυνση: gutsias@gmail.कॉम

Δευτέρα 18 Οκτωβρίου 2010

Σχετικά με τα πρότυπα σχολεία...

Οταν σπούδαζα στην Αμερική, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, οι περισσότεροι Ελληνες φοιτητές που συναντούσα είχαν αποφοιτήσει από «πρότυπα» δημόσια σχολεία που επέλεγαν τους μαθητές τους με εξετάσεις και ήταν στελεχωμένα με εκπαιδευτικούς που συνδύαζαν υψηλά ακαδημαϊκά προσόντα και ερευνητική διάθεση. Ορισμένα, μάλιστα, είχαν ιδρυθεί από κληροδοτήματα και δωρεές ιδιωτών και είχαν ιδιαίτερη παράδοση. Τα πιο γνωστά ήταν το Βαρβάκειο, η Ευαγγελική, η Ιωννίδειος και το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι απόφοιτοι που είχα γνωρίσει τότε ήταν παιδιά με (υπερβολική ίσως) σοβαρότητα, ιδιαίτερη προσήλωση στις σπουδές τους και μεγάλος πάθος για μάθηση. Οι περισσότεροι κατάφεραν να διακριθούν και είναι σήμερα ιδιαίτερα επιτυχημένοι στο πεδίο που επέλεξαν να υπηρετήσουν. Η επιτυχία τους σχετίζεται άμεσα με την παιδεία τους.

Τα πρότυπα επιτελούσαν τρεις πολύ σημαντικές λειτουργίες: καλλιεργούσαν την αριστεία στην εκπαίδευση, παρέχοντας στους μαθητές τους υψηλού επιπέδου παιδεία, ήταν φορείς αξιοκρατίας καθώς επέλεγαν προικισμένα παιδιά με εξετάσεις και εφάρμοζαν μια πολιτική κοινωνικής κινητικότητας, παρέχοντας παιδεία υψηλού επιπέδου σε παιδιά μεσαίων και φτωχών στρωμάτων που δεν είχαν τη δυνατότητα να φοιτήσουν σε κάποιο από τα μεγάλα ιδιωτικά σχολεία. Και οι τρεις αυτές λειτουργίες στοιχειοθετούσαν μιαν αποτελεσματική δημόσια πολιτική που συνδύαζε μικρό οικονομικό κόστος με σημαντικά, μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Η σημασία των σχολείων αυτών, όμως, ξεπερνούσε τον χώρο της εκπαίδευσης καθώς μόνο και μόνο η ύπαρξή τους πρόβαλε την προτεραιότητα αξιών, όπως η αριστεία, η αξιοκρατία και η κοινωνική κινητικότητα, καθώς και την προώθησή τους μέσω δημόσιων πολιτικών.

Εξακολουθώ να συναναστρέφομαι με Ελληνες φοιτητές στην Αμερική, με την ιδιότητα του καθηγητή. Οι φοιτητές αυτοί προέρχονται πλέον μόνο από μεγάλα ιδιωτικά σχολεία. Εχω χρόνια να συναντήσω απόφοιτο προτύπου. Τι συνέβη;

Το 1985, η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου κατάργησε τα πρότυπα μετονομάζοντάς τα σε «πειραματικά». Η φαινομενικά ανώδυνη αυτή αλλαγή ονόματος κάλυπτε δύο ριζικές αλλαγές. Η πρώτη ήταν η αντικατάσταση του συστήματος επιλογής των μαθητών. Αντί των εξετάσεων καθιερώθηκε η κλήρωση (η οποία, μάλιστα, λέγεται πως δεν ήταν πάντοτε αδιάβλητη). Καταργήθηκε, επομένως, η επιλογή των αρίστων. Η δεύτερη αλλαγή ήταν η αντικατάσταση του συστήματος επιλογής των καθηγητών: τα σχολεία στελεχώθηκαν πια με εκπαιδευτικούς με λιγότερα προσόντα και ενδιαφέρον. Σιγά σιγά αυξήθηκε και ο αριθμός των μαθητών που φοιτούσε σ’ αυτά.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τους ακριβείς λόγους που οδήγησαν στη μεταρρύθμιση του 1985, αν και θα είχε πολύ ενδιαφέρον να εντοπιστούν οι φυσικοί αυτουργοί της. Δεν είναι όμως δύσκολο να υποτεθεί πώς εντασσόταν στο όραμα του «εκδημοκρατισμού» με το οποίο το ΠΑΣΟΚ είχε κατακτήσει την εξουσία και σύμφωνα με το οποίο η αριστεία και η διάκριση αποτελούσαν δείγματα ελιτισμού και αριστοκρατίας που έπρεπε να παταχθούν. Ηταν μια εφαρμογή της λογικής του εξισωτισμού, της βαθύτερης δηλαδή ουσίας του λαϊκισμού. Εκεί ακριβώς εντοπίζεται η ρίζα της σημερινής απαξίωσης: πώς να μην καταλήξει στη χρεοκοπία ένα κράτος που ποδοπάτησε τόσο επιδεικτικά αξίες, όπως η αριστεία ή η αξιοκρατία, καταργώντας τις πετυχημένες δημόσιες πολιτικές που τις παρήγαγαν; Και τι να ειπωθεί για τη σιωπηρή αποδοχή ενός τέτοιου μέτρου από μια κοινωνία που δεν διστάζει να βγει στους δρόμους όταν απειλούνται τα «κεκτημένα» της;

  • Μετά το 1985 τα πρότυπα μαράζωσαν και δεν έχουν πια καμία σχέση με το παρελθόν τους. Παρά τα κατάλοιπα της παλιάς τους φήμης, δεν ξεφεύγουν από τον θλιβερό μέσο όρο της δημόσιας δευτεροβάθμιας παιδείας των επαναλαμβανόμενων καταλήψεων και της χρόνιας μιζέριας, που παρά τις φιλότιμες ατομικές προσπάθειες πολλών εκπαιδευτικών εξυπηρετεί περισσότερο το συντεχνιακό συμφέρον μιας κάστας δημοσίων υπαλλήλων και λιγότερο τη βέλτιστη παροχή του δημόσιου αγαθού της παιδείας. Το αποτέλεσμα είναι η εγκατάλειψη της δημοσίας παιδείας από την πλειοψηφία των οικογενειών που διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα να το κάνουν. Ετσι και το κράτος παρέχει μια ακριβή, αλλά υποβαθμισμένη υπηρεσία και χιλιάδες οικογένειες επωμίζονται ένα δυσβάσταχτο οικονομικό κόστος. Ολοι χάνουν.

Αν δεχθούμε πως το 1985 διαπράχτηκε ένα έγκλημα, τι άλλοθι διαθέτουμε 25 χρόνια αργότερα για να δικαιολογήσουμε τη συνέχισή του; Εδώ και αρκετά χρόνια, οι σύλλογοι αποφοίτων των προτύπων αλλά και πνευματικοί άνθρωποι (π।χ. ο Γ. Μπαμπινιώτης το 2000) έχουν ζητήσει την επαναφορά του θεσμού. Πρόκειται για ένα μέτρο με μικρό κόστος και τεράστια συμβολική σημασία, ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία, αφού τα σχολεία αυτά θα μπορούσαν να προσφέρουν μια μοναδική οδό ενσωμάτωσης, κοινωνικής ανόδου και διάκρισης σε ταλαντούχα παιδιά μεταναστών που δεν διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα πρόσβασης σε ιδιωτικά σχολεία. Το γεγονός πως, απ’ ό,τι γνωρίζω, ένα τέτοιο μέτρο δεν βρέθηκε καν στην ατζέντα των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, είναι απόδειξη ενός τεράστιου ελλείμματος φαντασίας που διακρίνει τις πολιτικές ηγεσίες της χώρας. Αποδεικνύει, επίσης, πως παρά τη χρεοκοπία, η χώρα εξακολουθεί να πορεύεται με οδηγό τις ίδιες ακριβώς ιδέες και πρακτικές που την οδήγησαν εκεί.

Tου Σταθη Ν. Καλυβα*( Ο Στάθης Ν. Καλύβας είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Yale.)

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_17/10/2010_419111

Τετάρτη 22 Σεπτεμβρίου 2010

Νεκρές γλώσσες...



Το υπουργείο...
... Παιδείας της Γαλλίας τοποθέτησε χθες απόσπασµα αστυνοµικών σε ένα λύκειο. Αυτήν την απάντηση βρήκε η γαλλική κυβέρνηση στη σχολική βία. Το κλοµπ. Με αυτήν τη λογική, τι περιµένει αύριο τους µαθητές; Ενας δικαστής; Και µεθαύριο; Ενας δεσµοφύλακας;

Οι καθηγητές...
... της Γαλλίας, όµως, έχουν εξοργιστεί και από µια άλλη απόφαση του υπουργείου, η οποία οδηγεί σε ένα «λύκειο λάιτ»: να περιορίσει τις ώρες διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής γλώσσας στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Νιώθουµε σαν είδος που απειλείται µε εξαφάνιση, διαµαρτύρονται οι καθηγητές που πέρυσι τις δίδαξαν σε 500.000 µαθητές του γυµνασίου και του λυκείου. «Είναι κρίµα να σκύβουµε το κεφάλι σε µια ωφελιµιστική ιδεολογία, που δεν βλέπει παρά µόνο τις πρακτικές επιστήµες», λέει ο εκδότης Ζερόµ Μιγιόν. «Πρέπει να σώσουµε τις ανθρωπιστικές επιστήµες» (τον προσεχή µήνα θα εκδώσει το «Λεξικό λατινικών και ελληνικών φράσεων» του Ρέντσο Τόσι, µε πρόλογο του Ουµπέρτο Εκο). Αυτή η γενοκτονία της πολιτισµικής κληρονοµιάς δεν αφορά µόνο τη Γαλλία:

είναι προγραµµατι- σµένη σε όλον τον ευρωπαϊκό χώρο, που υποκύπτει διαρκώς στις πρακτικές ανάγκες της παγκοσµιοποίησης. Οµως, τι αποµένει από τις πρακτικές µας γνώσεις όταν φύγουµε από τα θρανία; Τι αποµένει από τον κύκλο του Οϊλερ και τις δευτεροβάθµιες εξισώσεις; Σχεδόν τίποτα. Και τι αποµένει από τα Λατινικά και τα Ελληνικά; «Ολα εκείνα στα οποία οφείλουµε σήµερα αυτό που λέµε καλλιεργηµένο πνεύµα», λέει ο συγγραφέας Χ. Κεραλί. «Τα ιδρυτικά κείµενα της λογικής σκέψης, τη γέννηση των επιστηµών και της πολιτικής, τη φιλοσοφική έρευνα που συχνά περνάει µέσα από την ετυµολογία, τη σχέση µε τις ρίζες των περισσότερων λέξεων, τα γλωσσικά όπλα του Δικαίου, της Ιατρικής και εν γένει των επιστηµών, την Αντιγόνη που έδειξε πως υπάρχουν υψηλότερες αξίες από τους ατελείς νόµους των ανθρώπων, όλους τους µεγάλους µας µύθους. Σίγουρα υπάρχουν εξαιρετικές µεταφράσεις του Οµήρου, του Θουκυδίδη, του Σοφοκλή. Οµως, τίποτα δεν συγκρίνεται µε την εµπειρία να σκύβουµε πάνω στο πρωτότυπο».

Οι λεγόµενες...
... «νεκρές γλώσσες» παραµένουν ζωντανές σε ολόκληρο τον δυτικό πολιτισµό. Κι αυτός ο πολιτισµός δεν πρόκειται να γίνει καλύτερος µε τη δολοφονία των Ελληνικών και των Λατινικών πάνω στα σχολικά θρανία. Αντιθέτως, όπως είχε προβλέψει η Ζακλίν ντε Ροµιγί στο περιοδικό «Λε Πουάν» το 2007, αυτή η παιδαγωγική δολοφονία θα ανοίξει άλλη µια πόρτα στη σχολική βία και τη βαρβαρότητα.

Εγραφε...
... η ελληνίστρια: «Αυτό που λατρεύω στα ελληνικά κείµενα είναι η συνάντηση µε τη γέννηση της έλλογης σκέψης, η έκρηξη φωτός που πρωτοφάνηκε σε έναν κόσµο αµήχανο και σκοτεινό. Ο λόγος είναι το τείχος που προστατεύει από την κτηνωδία. Οποιος δεν γνωρίζει, όποιος δεν ξέρει να εκφραστεί, όπως πολλοί νέοι µας σήµερα, όποιος δεν έχει λόγο επαρκή για να ακουστεί, επειδή η σκέψη του είναι µπερδεµένη και σκοτισµένη, τότε δεν του αποµένουν παρά οι γροθιές, το ξυλοκόπηµα, η ωµή, ανόητη και τυφλή βία».
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=2&artid=4595371

Πέμπτη 16 Σεπτεμβρίου 2010

Οι αξίες σήμερα είναι σημαντικότερες από ποτέ

New York Times

Θα ήθελα να σας μιλήσω για κάποια άρθρα που διάβασα και νομίζω πως εξηγούν τι συμβαίνει τώρα στην Αμερική. Το πρώτο ήταν στο περιοδικό Newsweek και είχε τίτλο «Είμαστε το Νο 11!». Μεταξύ 100 χωρών, οι ΗΠΑ δεν είναι ούτε καν στην πρώτη δεκάδα! Το δεύτερο άρθρο που θα μπορούσε να αποκαλείται «Γιατί είμαστε Νο 11» ήταν του Ρόμπερτ Σάμιουελσον, οικονομικού αναλυτή της εφημερίδας Washington Post. Γιατί, ρωτούσε, δαπανήσαμε τόσα χρήματα για τη μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και δεν κάναμε τίποτε ουσιαστικό για να έχουν καλύτερη απόδοση οι μαθητές; Ισως, απαντούσε ο ίδιος, να μη φταίνε μόνον οι καθηγητές. «Η κύρια αιτία της αποτυχίας σχεδόν δεν αναφέρεται ποτέ, και είναι η έλλειψη κινήτρων των μαθητών» τόνιζε ο Σάμιουελσον, και προσέθετε ότι «σε τελική ανάλυση, οι μαθητές πρέπει να εργασθούν. Αν δεν έχουν κίνητρα, ακόμη και οι ικανοί καθηγητές θα αποτύχουν. Σε σχετική δημοσκόπηση του 2008 μεταξύ καθηγητών της μέσης εκπαίδευσης, το 21% κατέταξε τις απουσίες των μαθητών στα σοβαρότερα προβλήματα, και το 29% την απάθειά τους».

Ο Σάμιουελσον έχει δίκιο σε μεγάλο βαθμό. Εχει εξαπλωθεί μια νοοτροπία γρήγορου πλουτισμού και ευκολίας. Ισως τον τόνο να έδωσε η Wall Street, αλλά και οι πολιτικοί μας την ενεθάρρυναν. Και ίσως πολλοί από εμάς ήταν ευχαριστημένοι με την εύκολη ευημερία. Αναρωτηθείτε τι έκανε σπουδαίες τις παλαιότερες γενιές; Πρώτον, ότι τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν ήταν τεράστια: η ύφεση, ο ναζισμός, η σοβιετική απειλή. Δεύτερον, ότι οι ηγέτες εκείνων των γενεών ποτέ δεν φοβήθηκαν να ζητήσουν από τους Αμερικανούς να κάνουν θυσίες. Τρίτον, ότι οι γενιές εκείνες ήταν πρόθυμες να κάνουν θυσίες και να συσπειρωθούν για το καλό της χώρας. Και τέταρτον, ότι επειδή ακριβώς ήταν πρόθυμες να κάνουν δύσκολα πράγματα κέρδισαν την παγκόσμια ηγεμονία με τον μοναδικό τρόπο που είναι δυνατόν: λέγοντας «ακολουθήστε με». Συγκρίνετε τώρα αυτές τις γενιές με τις σημερινές. Οι ηγέτες της γενιάς μας ποτέ δεν τολμούν να πουν τη λέξη «θυσία». Ολες οι λύσεις πρέπει να είναι ανώδυνες. Ποιο φάρμακο προτιμάτε; Τα μέτρα τόνωσης της οικονομίας των Δημοκρατικών ή τις φοροαπαλλαγές των Ρεπουμπλικανών; Μια εθνική ενεργειακή πολιτική; Πολύ δύσκολο. Επί μία δεκαετία στέλναμε τα καλύτερα μυαλά όχι στις εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, αλλά στις εταιρείες της Wall Street και πιστεύαμε ότι μπορούσαμε να ζήσουμε το αμερικανικό όνειρο χωρίς να αποταμιεύουμε και να επενδύουμε. Το μήνυμα της ηγεμονίας μας στον κόσμο ήταν «μετά από εσάς».

Ανήκω σε αυτούς που πιστεύουν ότι θα αρχίσουμε να ενδιαφερόμαστε για την πολιτική στις ΗΠΑ, όταν ο δημόσιος διάλογος μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών παραδέχεται πως δεν μπορούμε να μειώσουμε το έλλειμμα χωρίς να αυξήσουμε τους φόρους και να μειώσουμε τις δαπάνες, πως δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε αν δεν ζητήσουμε από τους μαθητές περισσότερα, πως όσοι γονείς δεν βοηθούν τα παιδιά τους στη μελέτη τους ευθύνονται όσο και οι καθηγητές για την κακή απόδοσή τους। Η Κίνα και η Ινδία έφθασαν την Αμερική όχι μόνον με το φθηνό εργατικό τους δυναμικό και τα υποτιμημένα νομίσματά τους. Μας έφθασαν επειδή έχουν ελεύθερη αγορά όπως κι εμείς, πρόσβαση σε κεφάλαια και τεχνολογία όπως κι εμείς, αλλά προπαντός αξίες όπως οι παλαιότερες γενιές. Δηλαδή, την προθυμία να αναβάλουν την ικανοποίηση, να επενδύσουν στο μέλλον, να εργαστούν περισσότερο από τους άλλους και να ενσπείρουν στα παιδιά τους μεγάλες απαιτήσεις από τον εαυτό τους. Σε έναν πεζό κόσμο στον οποίο όλοι έχουν τα πάντα, οι αξίες είναι σημαντικότερες από ποτέ.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_2_16/09/2010_415087

Πέμπτη 9 Σεπτεμβρίου 2010

Το φωτογραφικό αρχείο της NASA διαθέσιμο στο διαδίκτυο

Ύστερα από πενήντα χρόνια προσπαθειών για την κατάκτηση του διαστήματος, η NASA προσφέρει στους χρήστες του διαδικτύου δωρεάν όλο το φωτογραφικό αρχείο της.

Η ΝΑSA μόλις δημιούργησε ένα λογαριασμό Flickr όπου αρχειοθετεί το υλικό της. Μέρος του αρχείου της ήταν ήδη διαθέσιμο στην ιστοσελίδα NASAimages.org, αλλά υπό προϋποθέσεις και περιορισμούς।
http://www.enet.gr/?i=news.el.kosmos&id=201107

Κυριακή 11 Ιουλίου 2010

Σχολεία παραγωγής άεργων και δούλων

Του Νικου Γ. Ξυδακη

Λίγες μέρες αφότου τα δεκαπεντάχρονα λαχτάρησαν για το απολυτήριο του Γυμνασίου (πέρασα, με τι βαθμό;), εκεί στο τέλος της υποχρεωτικής εννεάχρονης εκπαίδευσης, όπου η βάση του 10 έχει σημασία, βγήκαν τα αποτελέσματα των περίφημων Πανελλαδικών Εξετάσεων για τους δεκαοκτάχρονους απόφοιτους Λυκείου. Από αυτή λοιπόν τη γιγάντια και θεαματική τελετή των Πανελλαδικών, οι πιτσιρικάδες του Γυμνασίου έμαθαν ότι το 10 της βάσης, για το οποίο κουράστηκαν και λαχτάρησαν, δεν ισχύει· στις ανώτερες σχολές περνάς και με μέσο όρο κάτω από τη βάση. Περνάς και με 7 μόσο όρο, και με 6, μπορεί και με 5.

Παράδοξο, αλλά έτσι συμβαίνει. Για να περάσει την τάξη στο Γυμνάσιο ο μαθητής χρειάζεται βαθμό 10 κατά μέσο όρο και να μην πέφτει κάτω από τη βάση σε ορισμένo αριθμό βασικών μαθημάτων (αρχαία, μαθηματικά κ. λπ.). Για να περάσει σε κάποιο πανεπιστήμιο ή ΤΕΙ δεν χρειάζεται τίποτε, χρειάζεται ό, τι να ’ναι... Πρόκειται για διπλό μήνυμα, για το double bind των ανθρωπολόγων, αυτό που οδηγεί σε σχιζοφρένεια κατά τους ψυχαναλυτές...

Ολο το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα εκπέμπει τέτοια σχιζοφρενιογόνα μηνύματα, σήματα καταστροφής. Με τη χώρα επισήμως σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, το σχολείο εξακολουθεί να βρίσκεται σε λήθαργο, να αφίσταται από τις πνευματικές επιθυμίες και ανάγκες των πολιτών, να αφίσταται από τις παραγωγικές ανάγκες της χώρας, να αφίσταται από την κοινή λογική.

Η υπουργός Παιδείας άρχισε τη μεταρρύθμσή της (κάθε υπουργός κάνει μεταρρύθμιση...) καταργώντας τη βάση του 10. Για να μη μείνουν κενές θέσεις στα ανεπιθύμητα ΑΕΙ και ΤΕΙ· για να μη μείνουν άδειες οι επαρχιακές πόλεις, οι γκαρσονιέρες τους και οι καφενειοταβέρνες τους· για να μη μείνουν άδεια τα ΚΤΕΛ και οι πτήσεις· για να παρκάρουν οι νέοι σε σχολές και να μην εμφανιστούν στη μετρούμενη, ήδη τρομακτική, νεανική ανεργία· για να εξακολουθήσουν οι φοιτητές να αφαιμάσσουν τις ήδη εξαντλημένες οικογένειες καταγωγής.

Η εισαγωγή χωρίς βάση, ουσιαστικά χωρίς κριτήρια, σε σχολές-φαντάσματα, για ανύπαρκτες γνώσεις και αστεία πτυχία, το κυνικό παρκάρισμα των νέων εκτός παραγωγής και κοινωνίας, η πρωτοφανής παραγωγή αέργων και ημιμαθών, είναι διαρκές έγκλημα: διαρκεί δεκαετίες και έχει υπονομεύσει το μέλλον του ελληνικού λαού, βαθύτερα και από το δημόσιο χρέος.

Η χώρα δεν χρειάζεται κι άλλους εκατοντάδες απόφοιτους φιλοσοφικών και θεατρικών σπουδών, δεν χρειάζεται απόφοιτους ΤΕΙ με ασαφή ή ακατανόητο αντικείμενο σπουδών. Τα παιδιά του 9 ή του 7 δεν χρειάζεται να σπουδάσουν θεωρία για να ζήσουν δυστυχισμένα και άεργα, εκλιπαρώντας δουλικά για ένα διορισμό, μια σύμβαση, ένα σταζ, ένα ό, τι να ’ναι. Η χώρα δεν χρειάζεται δούλους ανέργους. Η χώρα χρειάζεται ελεύθερους πολίτες, τεχνίτες, μηχανικούς, υδραυλικούς, ψυκτικούς, ηλεκτρολόγους, τεχνικούς ηλιακών συσκευών και συσκευών φωταερίου, νοσηλευτές, φυσικοθεραπευτές, ντιζάινερ, μαγείρους, ζαχαροπλάστες, φωτιστές, σχεδιαστές WEB, συντηρητές δικτύων.

Γιατί να υποτιμώνται τόσα και τόσα επαγγέλματα και να ωθούνται όλα, μα όλα, τα παιδιά σε αυτή τη σισύφεια ακαδημαϊκή οδό, που βγάζει μόνο στην αδράνεια, τη ματαίωση και την αεργία; Η πολιτεία, οι κυβερνήσεις, οι «μεταρρυθμιστές» υπουργοί Παιδείας περιφρόνησαν τον επαγγελματικό προσανατολισμό και τις επαγγελματικές σχολές - από τερατώδη άγνοια, από αδράνεια, από έλλειψη κριτηρίων και βούλησης. Και από τερατώδη λαϊκισμό: άλλο να τάζεις πανεπιστήμιο σε κάθε κωμόπολη, και άλλο να ιδρύεις επαγγελματική σχολή εστίασης ή ένδυσης: το ένα εξασφαλίζει γκλάμουρ και ψήφους, το άλλο απαιτεί οργάνωση, εργασία, υποδομή, σύνδεση με την κοινωνία και την παραγωγή. Αρα, όποιος θέλει να σπουδάσει μάγειρας ή μοντελίστ και να γίνει τεχνίτης, περήφανος μαΐστορας, ελεύθερος επαγγελματίας, ας πάει στο εξωτερικό. Οποιος θέλει να σπουδάσει υποψήφιος άεργος, άνεργος, δούλος του πολιτευτή, επισφαλής υπάλληλος, είναι καλόδεχτος σε δεκάδες πανεπιστήμια ανά την ελληνική επικράτεια.

Αυτό πράττει το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα: κατασπαταλά ταλέντα, κανιβαλίζει τον ανθό της κοινωνίας, ληστεύει και εκβιάζει τις οικογένειες.

Η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου, εφαρμόζοντας το Μνημόνιο, αναμορφώνει βίαια την κοινωνία, εισάγει ένα νέο αφήγημα για το τι εστί πολίτης, κράτος, κοινωνικό συμβόλαιο. Αναμορφώνει οδυνηρά το ασφαλιστικό και το εργασιακό περιβάλλον. Ας δεχτούμε ότι δεν μπορεί να πράξει διαφορετικά στην παρούσα φάση. Μπορεί όμως να επιχειρήσει άλλες μεταρρυθμίσεις, που δεν φέρνουν πόνο, αλλά ελπίδα και ανάπτυξη; Μπορεί να πράξει κάτι αντιστρόφως ανάλογο στην εκπαίδευση; Μπορεί να ξεκινήσει μια σοβαρή, βαθιά, δημοκρατική μεταρρύθμιση, για ένα σχολείο του 21ου αιώνα που θα αξιοποιεί τις πολλές δυνάμεις αυτού του λαού, που θα δίνει γνώση, κουλτούρα και προοπτική στους νέους, που δεν θα εξαντλεί τις οικογένειές τους; Που δεν θα δημαγωγεί με την κατάργηση του 10; Που δεν θα ιδρύει κι άλλα ευτελή πανεπιστήμια;

Περισσότεροι φόροι, μικρότεροι μισθοί, λιγότερες συντάξεις, δυσκολότερη εργασία, μεγαλύτερη επισφάλεια. Τι θα γίνει όμως με το σχολείο, τη μάθηση, την παιδεία; Είναι ήδη στο ελάχιστο και στο χείριστο.

Η Ελλάδα χρειάζεται απεγνωσμένα σχέδιο, δομή, χρειάζεται απεγνωσμένα όραμα। Το σχολείο, από την πρώτη βαθμίδα έως την τελευταία, είναι το προνομιακό πεδίο που θα σπείρουμε το όραμα της νέας Ελλάδας μετά την καταστροφή - όπως έγινε μετά τις καταστροφές στον Μεσοπόλεμο, από φωτισμένους ηγέτες και εκπαιδευτικούς, όπως έγινε ακόμη και τη δεκαετία του ’60. Αυτή η πρόκληση όμως φαίνεται ότι υπερβαίνει τις πνευματικές και ψυχικές δυνατότητες του παρόντος πολιτικού προσωπικού.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_11/07/2010_407650

Τρίτη 25 Μαΐου 2010

...με αυτόν τον οικονομικό ναζισμό, τίναξε στον αέρα την Ευρωπαϊκή Ενωση...


Ακαδημαϊκός, κορυφαίος θεωρητικός φυσικός, καθηγητής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, εξέχον μέλος της λεγόμενης «παράλληλης Ελλάδας», της Ελλάδας που σε πείσμα των καιρών αντιστέκεται, προοδεύει και διαπρέπει στο εξωτερικό.

«Εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες, σε όλη την Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη υπάρχουν έλληνες επιστήμονες οι οποίοι βοηθούν χώρες ολόκληρες να πάνε μπροστά και όμως δεν τους ξέρει κανείς» θα πει. Ο Δημήτρης Νανόπουλος είναι ένας άνθρωπος στον οποίο καταφεύγουμε αναζητώντας ένα σημείο αναφοράς. Το πλούσιο επιστημονικό έργο του, η καριέρα του στο εξωτερικό, η αποστασιοποιημένη και ως εκ τούτου αντικειμενική ματιά του για τα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα συνθέτουν μια πηγή πληροφοριών και ερμηνειών πολύτιμη, πολύ περισσότερο δε τώρα, εν μέσω μιας πρωτοφανούς κρίσης, ελληνικής αλλά και παγκόσμιας.

Συναντηθήκαμε στο κτίριο του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», στη διασταύρωση της λεωφόρου Αμαλίας με τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου. «Εφόσον θα μιλήσουμε για την “παράλληλη Ελλάδα”, ελάτε σε αυτό το κτίριο, κάτω από την Ακρόπολη. Εχω και μια ακαθόριστη αγωνία για το τι θα γίνει αύριο στην απεργία». Το ραντεβού μας ήταν την Τρίτη 4 Μαΐου, μία ημέρα πριν από την απεργία και τη διαδήλωση με τους νεκρούς στη Σταδίου...

Ο Νίτσε έχει πει ότι «όλα τα σπουδαία πράγματα στη ζωή γίνονται “παρ’ όλα αυτά”». Στην Ελλάδα, «παρ’ όλα αυτά» που συμβαίνουν τώρα, τι σπουδαίο μπορείτε να δείτε να έρχεται;
«Για την Ελλάδα να σας πω το εξής: πρέπει να βάλουμε όλοι πλάτη για να την αλλάξουμε. Το εννοώ ακριβώς αυτό που λέω. Να γκρεμίσουμε όλο το οικοδόμημα και να πάμε παρακάτω. Να μη φοβηθούμε! Στην ανθρώπινη ιστορία, οι κοινωνίες πήγαν μπροστά πάντα μέσα από τη διαίσθηση και τη φαντασία. Η διαίσθηση και η φαντασία είναι το παν σε αυτή τη ζωή, και οι Ελληνες έχουμε πολλή διαίσθηση και φαντασία. Αυτό, για παράδειγμα, μας έχει βοηθήσει εμάς τους έλληνες επιστήμονες που είμαστε στο εξωτερικό. Επομένως, χρειάζεται διαίσθηση, φαντασία και όχι φόβος. Δείτε τι έχει συμβεί και στην παγκόσμια ιστορία. Πρέπει να υπάρχει κάποιος άγραφος νόμος που λέει ότι “πολύ μεγάλα πράγματα συμβαίνουν στη δημιουργικότητα των ανθρώπων στις εποχές εκείνες, όπου παράλληλα έχουμε και μεγάλες κοινωνικές αναταράξεις”. Αυτό συμβαίνει από την αρχαιότητα ως σήμερα. Στην Αναγέννηση, για παράδειγμα, ενώ μιλάμε για Ντα Βίντσι, για Μιχαήλ Αγγελο και όλους αυτούς τους μεγάλους, ταυτόχρονα γίνονταν φοβεροί πόλεμοι και κοινωνικές αναταραχές. Ερχόμαστε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Λίγο πριν, το 1905, είχαμε τη θεωρία της σχετικότητας και το 1907 τον Πικάσο. Αμέσως μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο, έχουμε τον Μαρσέλ Προυστ (“Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο”), τον Τζέιμς Τζόις (“Οδυσσέας”), το εκπληκτικό επίτευγμα της διατύπωσης της κβαντομηχανικής και πολλά άλλα. Κάτι συμβαίνει στην ανθρωπότητα. Είναι κάτι το απίστευτο. Οταν στην ανθρωπότητα συμβαίνουν πολύ μεγάλα επιτεύγματα, επιστημονικά, πνευματικά κ.ά., τότε έχουμε μεγάλες κοινωνικές αναταραχές».

Σήμερα συμβαίνει κάτι αντίστοιχο;
«Αυτή τη στιγμή ολόκληρη η επιστήμη, και δεν μιλώ μόνο για τη φυσική, είναι και η βιολογία, η τεχνολογία, η ιατρική και οι άλλες επιστήμες, γνωρίζει μια ακμή που δεν έχει ξανασημειωθεί στην ανθρώπινη ιστορία. Ζούμε εποχές που δεν έχουν υπάρξει ξανά, συμπεριλαμβανομένης και της εποχής του Νεύτωνα και του Γαλιλαίου. Πολύ σύντομα θα μπορώ να σας πω τα πάντα για την αρχή του σύμπαντος. Θα ξέρουμε τι συνέβη ακριβώς! Σε λίγο καιρό, επίσης, θα μπορώ να σας μιλάω για τη σκέψη σας και να σας εξηγώ πώς σκέφτεστε και γιατί σκέφτεστε με αυτόν τον τρόπο. Φτάσαμε στο σημείο που αναζητούσαν να φτάσουν οι φυσικοί φιλόσοφοι πριν από 2.500 χρόνια. Αυτά έψαχναν να βρουν».

Εχετε εξήγηση στο γιατί συμβαίνει αυτό;
«Δεν μπορώ να το εξηγήσω με σιγουριά. Ισως ισχύει αυτό που λέει ο Μαρξ, το έργο του οποίου έχουμε ξαναδιαβάσει όλοι τελευταία. Λέει, λοιπόν, ότι “η ποσοτική συσσώρευση φέρνει την ποιοτική αλλαγή” και σε κάποια στιγμή επέρχεται το κλείσιμο κάθε κύκλου, γεγονός που δεν συνεπάγεται μόνο κοινωνικές αναταραχές και αλλαγές αλλά και τη δημιουργία διάφορων σχολών στη λογοτεχνία, στην τέχνη και στην επιστήμη. Συγκεντρώνεται όλη αυτή η ενέργεια και έτσι ο κόσμος προχωράει στο επόμενο στάδιο. Πιστεύω ότι σήμερα ζούμε σε μια τέτοια εποχή. Οπως ο Βολταίρος, ο Ντιντερό και ολόκληρος ο Διαφωτισμός ήταν ουσιαστικά απόρροια της μεγάλης επανάστασης του Νεύτωνα, έτσι και τώρα πιστεύω ότι έρχεται ένας νέος Διαφωτισμός έπειτα από όλη αυτή την τεράστια πρόοδο της επιστήμης. Εγώ, αστειευόμενος, τον λέω “Διαφωτονισμό”, επειδή ξέρουμε και το φωτόνιο. Θα υπάρξουν σίγουρα καινούργιοι άνθρωποι, οι οποίοι θα οδηγήσουν την ανθρωπότητα σε ένα νέο κατώφλι».

Εννοείτε κάποιον πολιτικό από αυτούς που έχουμε σήμερα;
«Οχι βέβαια! Αυτούς που ψηφίζουμε, εδώ αλλά και στην Ευρώπη, τους θεωρώ όλους “λίγους”. Επί Μιτεράν, Κολ, ακόμη και επί Θάτσερ, δεν θα ερχόταν ποτέ αυτός ο εξευτελισμός της Ευρώπης. Μιλάμε για οικονομικό ναζισμό. Τονίζω ότι εμείς φταίμε πρώτοι, αλλά η συμπεριφορά της Ευρώπης, με πρωταγωνίστρια τη Μέρκελ, είναι απαράδεκτη. Η Γερμανία, με τον τρόπο που επιβάλλεται, με αυτόν τον οικονομικό ναζισμό, τίναξε στον αέρα την Ευρωπαϊκή Ενωση».

Πιστεύετε ότι έχει γίνει ήδη αυτό; Η ΕΕ είναι σαν τα αστέρια που έχουν ήδη καταστραφεί, αλλά συνεχίζουμε να τα βλέπουμε στον ουρανό, απλώς επειδή δεν έχει φτάσει ακόμη το φως στη Γη λόγω απόστασης;
«Ακριβώς! Αυτό που έγινε είναι ένα ράγισμα πάρα πολύ βαθύ, το οποίο δεν ξέρω πώς θα επουλωθεί, επειδή μια ολόκληρη γενιά θα τη θυμάται αυτή τη συμπεριφορά. Και να μένουν άπραγοι οι Σαρκοζήδες και οι Μπραούνηδες και οι Μπερλουσκόνηδες, απίστευτα ονόματα, ε; Κανονικός θίασος ξεπεσμένων!».

Ο Βολταίρος έχει πει ότι ο τρόπος με τον οποίο μένουμε έκθαμβοι μπροστά στον έναστρο ουρανό μπορεί να συγκριθεί μόνο με τον τρόπο που μπορεί να μείνουμε έκθαμβοι μπροστά στην ανθρώπινη βλακεία. Τι είναι αυτό που έχει προκαλέσει σε εσάς το μεγαλύτερο δέος επιστημονικά;
«Για το σύμπαν, αυτό που με έχει αφήσει έκθαμβο είναι αυτές οι φωτογραφίες που ονομάζουμε επιστημονικές. Μπορούμε και πάμε πίσω επιστημονικά και να μελετάμε το σύμπαν. Εχουμε πειραματικά δεδομένα σήμερα, πώς είναι το σύμπαν 380.000 χρόνια μετά την εμφάνισή του. Και αν σκεφτούμε ότι το σύμπαν υπάρχει εδώ και 13,7 δισ. χρόνια, καταλαβαίνετε για τι πράγμα μιλάμε. Αυτό δεν περίμενα ποτέ ότι θα το έβλεπα στη δικιά μου τη γενιά. Εχουμε πλέον τόση γνώση, ώστε μπορώ στα παγκόσμια συνέδρια να σηκώνομαι και να υποστηρίζω τη θεωρία του Μπιγκ Μπανγκ: “Σκάστε! Αυτή είναι η πραγματικότητα για το σύμπαν. Επιστημονικά πλέον”. Οχι μόνο εγώ, αλλά όλη αυτή η γενιά των επιστημόνων που λέει ότι “έτσι είναι τα πράγματα και δεν χωράει αμφισβήτηση για το αν είναι ή δεν είναι έτσι”. Εδώ δεν είναι μεταφυσική κουζίνα, είναι πειραματικά δεδομένα».

Το μεγαλύτερο δέος που έχετε νιώσει για την ανθρώπινη πλευρά της ζωής;
«Η ανθρώπινη ανοησία είναι αξεπέραστη. Δείτε αυτά που συμβαίνουν σήμερα. Είχα να νιώσω τόση εσωτερική αηδία, τέτοια άπωση για όλα αυτά τα οποία συμβαίνουν, από την εποχή της χούντας, που ήμουν πρωτοετής φοιτητάκος. Και έλεγα: “Είναι δυνατόν; Είμαστε στο 1967, στην Ελλάδα, που υποτίθεται ότι είναι μια χώρα της Ευρώπης, να βγαίνουν τανκς στους δρόμους;”. Εσείς ακούτε 1967 και λέτε “τώρα τι μου λέει αυτός;”. Σκεφτείτε το όμως. Παντού στην Ευρώπη και στην Αμερική συνέβαιναν επαναστάσεις που πήγαιναν τις κοινωνίες μπροστά. Ηταν δυνατόν με τα παιδιά των λουλουδιών στους δρόμους, στο Παρίσι να ετοιμάζονται για τον Μάη του ’68 και εμείς να έχουμε τα τανκς;».

Ποιος ανθρώπινος νόμος σάς φαίνεται ότι αντίκειται περισσότερο στους νόμους της φύσης;
«Δεν είναι κάποιος νόμος, είναι γενικά η ανθρώπινη συμπεριφορά. Οτι σκοτώνει ο ένας τον άλλον, ότι συμπεριφερόμαστε σαν να πρόκειται να ζήσουμε για πάντα. Βέβαια, από την άλλη, είναι η φύση μας αυτό».

Μήπως εδώ έχουμε το πρόβλημα ως Ελληνες; Μήπως χάσαμε πολλά χρόνια κρίνοντας όλους τους άλλους ως υπανάπτυκτους που τρώνε βελανίδια και τους εαυτούς μας υπερανθρώπους που έφτιαξαν Παρθενώνες και έτσι μας προσπέρασαν και το πήραμε είδηση λίγο αργά;
«Σωστά! Δηλαδή, ας το θέσουμε ως εξής. Αυτό το είδος ανθρώπων που έμενε εδώ, στον ίδιο τόπο που μένουμε και εμείς τώρα, έφτιαξε τους Παρθενώνες. Αν αυτό το είδος των ανθρώπων, που έφτιαχνε τότε Παρθενώνες, ήταν σήμερα εδώ, δεν θα ασχολούνταν με αυτούς που έφτιαξαν τους Παρθενώνες, αλλά θα κοίταζαν να φτιάξουν καινούργιους Παρθενώνες. Αν ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης υπήρχαν σήμερα, δεν θα ασχολούνταν με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη τού τότε. Θα ήταν μέσα στα εργαστήρια και θα ήταν κοσμολόγοι και νευροεπιστήμονες. Εντάξει, καταλάβαμε τι έλεγαν οι πρόγονοί μας και για την εποχή τους έλεγαν πάρα πολύ σπουδαία πράγματα, αλλά, όπως είπε και ο Ντόκινς στη συνέντευξη που σας έδωσε, και το είπε πολύ σωστά, πολλά από αυτά ξεπεράστηκαν. Αυτό δεν πρέπει να εκληφθεί ως απαξίωση, αλλά ως εξέλιξη. Αυτή είναι η ανθρώπινη φύση, να μαθαίνουμε συνεχώς περισσότερα πράγματα. Αρα, λοιπόν, οι “Ελληνάρες” δεν χρειάζεται να είμαστε ούτε πατριδοκάπηλοι, ούτε εθνικιστές με την κακή έννοια, ούτε να πηγαίνουμε στο άλλο άκρο και να θεωρούμε ότι όλα αυτά δεν είναι δικά μας. Να υπάρχει μια λογική στην αντιμετώπιση αυτών των πραγμάτων. Ξέρουμε τι έχουμε κάνει, ξέρουμε πού είμαστε, αλλά να δούμε τι θα κάνουμε τώρα. Να μη ζούμε συνέχεια με το παρελθόν, αλλά ούτε από την άλλη πλευρά να τα ξηλώσουμε όλα και να γίνουμε μια μοντέρνα κοινωνία στην οποία δεν θα συζητηθεί ποτέ η πραγματική σχέση μας με την ιστορία μας».

Οι Ελληνες πώς μπορούμε να αλλάξουμε από λαός που απλώς πιστεύει σε λαό που σκέφτεται;
«Νομίζω ότι ένα πράγμα που μας κάνει κακό είναι ότι παραείμαστε συναισθηματικοί. Αυτό σε ορισμένες περιστάσεις της ζωής είναι σωστό, σε ορισμένες άλλες, όμως, δεν είναι. Παραδείγματος χάριν, ψηφίζουμε με το συναίσθημα. Είμαστε μια κοινωνία η οποία ακολουθεί τις εξελίξεις, μένουμε πίσω από τους άλλους και εδώ ζούμε όλοι εμείς στον δικό μας κόσμο. Δεν σκεφτόμαστε λιγάκι παραπάνω πώς είναι τα πράγματα. Εύχομαι και ελπίζω ότι έχουμε περάσει σε μια άλλη εποχή».

Μήπως έχουμε επίσης και λίγο ελαστική ηθική;
«Εχουμε. Πάρα πολύ ελαστική ηθική, όχι λίγο».

Στο σύμπαν υπάρχει ηθική;
«Ούτε που του καίγεται καρφάκι είτε είμαστε είτε δεν είμαστε εδώ. Είτε το παρατηρούμε είτε όχι, το σύμπαν έχει τους δικούς του νόμους και προχωράει κανονικά. Για το σύμπαν, το ότι εμείς είμαστε εδώ είναι τυχαίο γεγονός, ούτως ή άλλως».

Πρόσφατα ο Στίβεν Χόκινς μίλησε περί εξωγήινων. Είπε ότι υπάρχουν και δεν θα ήταν πολύ καλό για τους ανθρώπους να έρθουμε σε επαφή μαζί τους, γι’ αυτό να σταματήσουμε να τους ψάχνουμε.
«Ναι, το άκουσα. Η απάντησή μου σε αυτό είναι το ανέκδοτο με τον λαγό και το λιοντάρι. Εχει βγει ακριβώς για αυτή την περίπτωση: Κάπου κάπου λέμε και καμιά κουταμάρα να περάσει η ώρα. Γιατί ειπώθηκε; Πώς ειπώθηκε; Πού ειπώθηκε; Χωρίς κανέναν επιστημονικό λόγο. Ισως γιατί τώρα, στο DiscoveryChannel, πρέπει να μιλήσουν για εξωγήινους και πρέπει να πουλήσουν. Οι απόψεις των επιστημόνων γενικά, όχι μόνο οι δικές μου, είναι ότι πραγματικά σε ένα τέτοιο αχανές σύμπαν με 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες και τρισεκατομμύρια αστέρια, υπάρχουν πιθανότητες να υπάρχει κάπου αλλού νοημοσύνη, όχι με τη δική μας μορφή βέβαια».

Αναρωτιέμαι αν το νερό που έχουμε στο σώμα μας περιέχει στοιχεία απευθείας από το Μπιγκ Μπανγκ.
«Φυσικά! Γιατί να μην περιέχει; Aκόμη και εδώ μέσα, σε αυτό το δωμάτιο, υπάρχουν σε κάθε κυβικό εκατοστό 400 φωτόνια, τα οποία έρχονται απευθείας από την αρχή του σύμπαντος».

Θα υπάρξει κάποια στιγμή που η γνώση μας θα είναι περισσότερη από την άγνοιά μας;
«Εδώ, μου δίνετε την ευκαιρία να σας πω ότι αυτό πολλοί το ρωτάνε κακόβουλα, με την έννοια: “Ασ’ τους, μωρέ, ό,τι και να κάνουν, εδώ θα καταλήξουν πάλι, στο ότι δεν ξέρουν τίποτε”. Οχι. Δεν είναι καθόλου έτσι. Εχουμε φτάσει τώρα σε ένα τέτοιο σημείο γνώσης, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, που σε λίγο θα έχουμε εικόνες από την αρχή του σύμπαντος. Δηλαδή δεν θα αλλάξουν οι νόμοι άλλο. Από τη στιγμή που θα περιγράφουμε τους νόμους και θα φτάνουμε ως την αρχή του σύμπαντος, ε, δεν πάει άλλο. Παρ’ ότι υπάρχουν κομμάτια που ακόμη δεν τα ξέρουμε, ήδη πολλοί από εμάς βλέπουμε το “πλαίσιο”. Είναι τοποθετημένο το πλαίσιο της γνώσης. Λέω όχι στον “ξερολισμό”, ότι θα λύσουμε όλα τα μυστήρια του σύμπαντος και σαχλαμάρες, αλλά, από την άλλη, είμαστε σε πάρα πολύ καλό δρόμο. Οχι σε 100 χρόνια, αλλά αυτή τη στιγμή που μιλάμε, έχουμε μια πολύ συγκροτημένη άποψη για την ιστορία του σύμπαντος».

Μήπως, όμως, μετά νιώσετε αυτή την παράξενη απογοήτευση που νιώθει ο άνθρωπος όταν έχει κατακτήσει έναν μεγάλο στόχο;
«Οχι, γιατί μετά την ποσοτική κατάκτηση των πάντων θα έρθει η ποιοτική κατάκτηση».

Αν γινόσασταν Θεός για μια στιγμή, ποιον νόμο του σύμπαντος θα αλλάζατε;
«Δεν το έχω σκεφτεί, όμως όλοι βρισκόμαστε εδώ λόγω της αρχής της αβεβαιότητος του Χάιζενμπεργκ. Αν μου έλεγε κάποιος ότι καταστρέφεται ο κόσμος στην επόμενη ώρα και πρέπει να γράψω σε μία σελίδα κάτι για να το στείλουμε στο σύμπαν, θα έγραφα αυτό το σημαντικό πραγματάκι: την αρχή της αβεβαιότητος με τα σύμβολά της».

Οταν κοιτάζουμε το σύμπαν, στην ουσία κοιτάζουμε το παρελθόν του. Υπάρχει πιθανότητα κάποια στιγμή να διαλυθεί το σύμπαν και, επειδή δεν θα έχει φτάσει ακόμη η εικόνα εδώ στη Γη, εμείς να ζούμε μες στην καλή χαρά;
«Αυτό το λέμε για τον Ηλιο. Ο Ηλιος που βλέπω τώρα είναι όπως ήταν 8,2 λεπτά πριν. Τόσο κάνει το ηλιακό φως να φτάσει εδώ στη Γη. Αρα, αν ο Ηλιος εξαφανιστεί, εμείς θα το πάρουμε είδηση 8,2 λεπτά αργότερα. Φανταστείτε το σύμπαν που είναι εκατομμύρια χρόνια πριν. Θα είχε διαλυθεί και θα ήμασταν τώρα μες στην τρελή χαρά. Και οι Ελληνες θα είμαστε, όπως πάντα, στη διπλή τρελή χαρά...».

Υπάρχει αυτό που λέμε προαιώνια μνήμη; Δηλαδή ένας επιστήμονας όπως εσείς, ένας μουσικός όπως ο Μπετόβεν, ένας ποιητής όπως ο Ρίλκε, στην ουσία είστε αγωγοί μιας προϋπάρχουσας γνώσης, απλώς, για κάποιον λόγο, ο εγκέφαλός σας είναι πιο ανοιχτός στην προϋπάρχουσα γνώση; «Οχι, πολλά πράγματα κάνουν έναν άνθρωπο να εξελιχθεί. Δεν νομίζω ότι γεννιούνται έξυπνοι άνθρωποι με τη γνώση να προϋπάρχει μέσα στο σύστημά τους. Παραδείγματος χάριν, λέμε για τον Μότσαρτ – για μένα αυτός ήταν ο μεγαλύτερος μουσικός, πάνω από όλους – ο οποίος έγραφε μουσική από τα πέντε του. Αν δεν ήταν γιος του συνθέτη Λεοπόλδου Μότσαρτ, ίσως να είχε λίγο διαφορετική εξέλιξη. Δεν είναι δεδομένο ότι ο Μότσαρτ θα γινόταν αυτό που έγινε αν ο πατέρας του ήταν ένας φτωχός καλλιεργητής εκείνης της εποχής. Τελικά, όμως, ο Μότσαρτ και ο Λεονάρντο ντα Βίντσι είναι οι σπουδαιότερες μεγαλοφυΐες που πέρασαν ποτέ».

Είναι πιο σπουδαίοι και από τον Νεύτωνα;
«Εγώ θα τολμούσα να πω ναι. Ο Νεύτωνας είναι αποτέλεσμα της εποχής του. Μεγάλος, δεν το συζητάμε, αλλά από άποψη φαντασίας και πολυπραγμοσύνης στον Ντα Βίντσι και στον Μότσαρτ “τελειώσαμε”. Ολοι οι άλλοι είμαστε απλές οδοντόκρεμες».

Αρα, κληρονομικότητα και περιβάλλον λειτουργούν ταυτόχρονα.
«Ναι, κληρονομικότητα με την έννοια ότι την ώρα που γίνεται το σμίξιμο του πατέρα σου και της μητέρας σου, το DNA σε μερικούς κάθεται καλά, σε μερικούς δεν κάθεται».

Για τον άνδρα ποιο είναι μεγαλύτερο πρόβλημα, το χάος ή η γυναίκα;
«Της γυναίκας η ψυχή είναι μια άβυσσος, που λέει και ο Στράτος».

Για εσάς, που θεωρείστε από τους πιο ευφυείς άνδρες του κόσμου, τα προβλήματα με τη γυναίκα τα έχετε αφήσει κατά μέρος ή τα έχετε λύσει; «Ενα θα σας πω και το δίνω ως συμβουλή στους νέους. Κατάλαβα από πολύ μικρός, 13-14 ετών, τον χρυσό κανόνα που μου έλυσε πολλά προβλήματα σε σχέση με τις γυναίκες: “Οσο θέλουμε εμείς τις γυναίκες άλλο τόσο θέλουν και οι γυναίκες εμάς”. Νομίζω ότι αν το καταλάβεις αυτό, σου λύνει αμέσως πάρα πολλά προβλήματα. Οι περισσότεροι άνδρες δεν το έχουν συνειδητοποιήσει και για να κατακτήσουν μια γυναίκα καταστρώνουν πολύπλοκα σχέδια. Δεν θέλει πολλή σκέψη. Σκεφτείτε ότι οι μεγάλοι έρωτες είναι αυτοί οι οποίοι έχουν τελειώσει πολύ γρήγορα. Ισως είναι καλύτερα έτσι. Φανταστείτε τον Αντώνιο και την Κλεοπάτρα να έχουν φτάσει 80 χρόνων ή τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα. Δεν μπορείς να τους φανταστείς 80 χρόνων να κρατιούνται από το χέρι ή να έχουν πλακωθεί στα 50 τους, επειδή ο Ρωμαίος πήγε με μια άλλη».

Οι γυναίκες πρέπει να δίνουν μεγάλη σημασία στον καθρέφτη τους, εφόσον αυτό που βλέπουν εκεί είναι το παρελθόν τους, έστω και κατά ένα κλάσμα του δευτερολέπτου;
«Βεβαίως, έτσι είναι. Ας μην αγχώνονται, λοιπόν. Αυτό γίνεται γιατί το φως έχει μια συγκεκριμένη ταχύτητα. Αυτό είναι το θείο δώρο που μας έχει κάνει η φύση. Οτι η ταχύτητα του φωτός είναι πεπερασμένη. Αν δεν υπήρχε αυτό το θείο δώρο, δεν θα μπορούσαμε να ξέρουμε απολύτως τίποτε».

Η μαγική στιγμή, το «θείο δώρο», που άλλαξε τη δική σας ζωή ποιο ήταν;
«Οταν στα 17 μου διάβασα τον “Μύθο του Σισύφου” του Αλμπέρ Καμύ. Εκεί λύθηκαν όλες οι μεταφυσικές απορίες μου. Το βιβλίο αυτό το είχα αγοράσει από έναν πλανόδιο πωλητή και το έχω ακόμη. Επίσης να πω ότι στον Καμύ με οδήγησε “Η ασκητική” του Καζαντζάκη. Αυτοί οι δύο ήταν τα θεία δώρα για μένα. Αποσπάσματα από την “Ασκητική” διάβασα στον λόγο που εκφώνησα στην Ακαδημία Αθηνών την ημέρα της ορκωμοσίας μου».

Το σύμπαν είναι γεμάτο αναταραχές και αντιθέσεις. Ετσι πορεύτηκε και συνεχίζει να πορεύεται. Μήπως αυτό είναι το «θείο δώρο» του σύμπαντος προς εμάς και το να θέλουμε την ειρήνη είναι τελικά ενάντια στη φύση;
«Ακριβώς το αντίθετο! Εν έτει 2010 θα έπρεπε να έχουμε πετύχει την παγκόσμια ειρήνη και να μην πιστεύουμε σε όλα αυτά που μας οδηγούν σε συγκρούσεις. Η συμπεριφορά μας είναι εντελώς δυσανάλογη προς αυτό που έχει τη δυνατότητα να συλλάβει το μυαλό μας. Δεν είναι δυνατόν σήμερα να έχουμε φτάσει να εξηγούμε την αρχή του σύμπαντος και από την άλλη να έχουμε πολέμους. Φταίει αυτό το κατασκεύασμα που λέγεται μυαλό. Αντί να το αξιοποιούμε για τον λόγο που μας το έδωσε η φύση, εμείς το χρησιμοποιούμε προς τη λάθος κατεύθυνση. Εμείς οι Ελληνες, ως λαός, έχουμε ένα μεγάλο χάρισμα που λίγοι το έχουν στον κόσμο: Το “πέταγμα” του μυαλού. Αυτό είναι πολύ σπουδαίο χάρισμα, όμως, χρόνια τώρα, το χάνουμε σε λάθος επιλογές».

Δημοσιεύθηκε στο BHMagazino, τεύχος 500, σελ. 30-36, 16/05/2010.