ΠΡΟΣΩΠΑ Για τον «κακό» μαθητή

ΝΤΑΝΙΕΛ ΠΕΝΑΚ
ΠΡΟΣΩΠΑ Για τον «κακό» μαθητή
ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ gangel@dolnet.gr
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου 2008

Σε μια εποχή που κυριαρχούν «οι πρώτοι», οι μανιώδεις κυνηγοί της επιτυχίας, οι ανταγωνιστικοί και οι επίδοξες διασημότητες, ο βραβευμένος Γάλλος συγγραφέας Ντανιέλ Πενάκ γράφει για τους μαθητές του τελευταίου θρανίου, για τις μπαλαρίνες στην τελευταία σειρά του κορ-ντεμπαλέ, γι΄ αυτούς που μένουν διαρκώς τελευταίοι. Άλλωστε και ο Πενάκ στο σχολείο ήταν για καιρό μια «χαμένη υπόθεση». Ο ίδιος έχει πει πως, για να μάθει στο Δημοτικό το γράμμα «α», χρειάστηκε μια ολόκληρη χρονιά. Ο πατέρας του πάντως δεν είχε ανησυχήσει αφού, όπως είχε πει τότε, μέσα σε 26 χρόνια ο γιος του θα ήξερε τέλεια την αλφαβήτα...

Γεννημένος το 1944 στην Καζαμπλάνκα του Μαρόκου, γιος στρατιωτικού καριέρας, ο Πενάκ (το πραγματικό όνομά του είναι Ντανιέλ Πενακιόνι) πέρασε την παιδική του ηλικία και την εφηβεία στην Αφρική, την Ευρώπη και την Ασία. Έγινε δάσκαλος και συγγραφέας- παιδικών βιβλίων, μυθιστορημάτων και δοκιμίων- και από την πρώτη στιγμή μελέτησε και επέκρινε τους θεσμούς που αρνούνται την ατομικότητα. «Δεν εξαναγκάζεις την περιέργεια, την αφυπνίζεις», υπογραμμίζει στην παιδαγωγική πραγματεία του «Σαν ένα μυθιστόρημα» (στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Καστανιώτης, άλλα βιβλία του κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Πατάκης, Ψυχογιός, Σύγχρονοι Ορίζοντες, Οδυσσέας).

Τις προάλλες στην Ιταλία, προσκεκλημένος ομιλητής στο Φεστιβάλ Λογοτεχνίας της Μάντοβας, ο Πενάκ μίλησε για κάτι που αφορά τη μεγάλη πλειονότητα των παιδιών: τον πόνο που προκαλεί το να μην καταλαβαίνεις. Δημιουργεί αισθήματα αποξένωσης και οδύνης, ματαίωσης και φόβου, οργής και παράλυσης. Αισθήματα που συνυπάρχουν στον κακό μαθητή. Οι δάσκαλοι του δίνουν το στίγμα του τεμπέλη, του βλάκα, του απρόθυμου και οι γονείς βλέπουν σ΄ αυτόν την αποτυχία των προσπαθειών τους. Κι όμως, αυτός ο «κακός» μαθητής είναι η απόδειξη ενός πλούτου και μιας ανθρωπολογικής περιπλοκότητας που ο Πενάκ έχει βάλει σκοπό του να γνωρίσει.

Εξαιτίας της παγίδας των βαθμών και της διαγωγής, το σχολείο, με λίγες εξαιρέσεις, κάνει δυστυχείς τους μαθητές του. «Θα ήταν καλύτερα να προκαλεί την περιέργεια, χωρίς να μεταδίδει βεβαιότητες», είπε ο συγγραφέας στην ομιλία του.
==========================

• Εδώ ας ανοίξουμε μια παρένθεση για να αναφερθούμε σε μια άλλη συγγενή άποψη που υπάρχει και στο link:

Από το βιβλίο: " Η επιχείρηση του μέλλοντος" (ROWAN GIBSON)


…Έχουμε σχεδιάσει τα σχολεία μας με βάση την υπόρρητη παραδοχή ότι όλα τα προβλήματα στον κόσμο έχουν λυθεί και ότι ο δάσκαλος ξέρει τις απαντήσεις*. Έτσι η δουλειά του δασκάλου είναι να δώσει στους μαθητές το πρόβλημα, κατόπιν την απάντηση και, στην κυριολεξία, να τους βάλλει σε τάξη. Σύμφωνα με την δικιά μου άποψη για τον κόσμο, δηλαδή, το μελλοντικό κόσμο των συνεχών ασυνεχειών, τα προβλήματα δεν είναι δεδομένα. Πρέπει να επινοήσουμε τον κόσμο. Επομένως, η παραδοσιακή εκπαίδευση κινδυνεύει να καταστεί μη εκπαίδευση. Πολλές από τις παραδοχές που υποστήριζαν την εκπαίδευση που έλαβα εγώ στηριζόταν στην πεποίθηση ότι υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορούμε να μάθουμε στον κόσμο και ότι, αν μάθουμε αυτά τα πράγματα, θα μπορέσουμε να ζήσουμε στον κόσμο με σιγουριά. Πιστεύω ότι πολλές από αυτές τις παραδοχές πρέπει να τις ξεμάθω…
Πριν από την ανακάλυψη της τυπογραφίας, στις αρχές του δεκάτου πέμπτου αιώνα, ήμασταν υποχρεωμένοι να πιστεύουμε ότι οι θεσμοί όπως η μοναρχία και η Εκκλησία κατέχουν την γνώση. Ότι αυτοί οι θεσμοί ήταν, σε τελευταία ανάλυση, οι μόνες πηγές γνώσης και σοφίας που υπήρχαν. Στη συνέχεια, με την ανακάλυψη της τυπογραφίας, οι άνθρωποι μπορούσαν να διαβάσουν οι ίδιοι τη Βίβλο στη μητρική τους γλώσσα, στο σπίτι τους και μπορούσαν οι ίδιοι να αποφασίσουν το νόημα της ζωής, για την ηθική και κοινωνική τάξη. Ανακάλυψαν ότι πολλοί από τους παραδοσιακούς θεσμούς είχαν σαθρές βάσεις. Οι Βασιλείς και οι κληρικοί μετατράπηκαν ξαφνικά σε απλούς ανθρώπους, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν ήταν καλύτεροι από τους απλούς ανθρώπους. Η ανακάλυψη αυτή ήταν πολύ συναρπαστική και οδήγησε τους ανθρώπους να γίνουν δημιουργικοί και επιχειρηματικοί. Έχουμε λοιπόν, την Αναγέννηση και όλα τα θετικά που συνεπάγεται.
Ταυτοχρόνως οι άνθρωποι έχουν απέκτησαν μια έντονη αίσθηση ανασφάλειας, μια έντονη αίσθηση αβεβαιότητας, και επακολούθησαν διαμάχες και πόλεμοι αφού οι άνθρωποι άρχισαν να ανταγωνίζονται για την κατάληψη της εξουσίας που είχε μείνει κενή. Νομίζω ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει στις μέρες μας. Και ενώ τότε ο καταλύτης ήταν η ανακάλυψη της τυπογραφίας, σήμερα είναι οι υπολογιστές, το διαδίκτυο και τα CD-ROM.
(* σημείωση: το δυσάρεστο είναι ότι δεν είναι λίγοι οι δάσκαλοι που συμπεριφέρονται ωσάν να έχουν τις απαντήσεις για όλα…)
..κλείνει η παρένθεση...
===============================

«Άκουσα πως για τα κακά που αποδίδουμε στο σχολείο, για την κακή απόδοση των μαθητών, για την κακή διαγωγή τους, ευθύνεται το ΄68. Είναι μια παιδιάστικη χοντράδα που λένε κάποιοι γεροξεμωραμένοι. Αλλά είναι κυρίως ένας τρόπος για να αποσείσουν τις δικές τους ευθύνες. Σήμερα στη διδασκαλική έδρα δεν βρίσκεται ο Μάης του ΄68, αλλά δάσκαλοι που πρέπει να ξέρουν τι είναι το σχολείο και ποια προβλήματα θέτει». Τον Πενάκ, τον δυσκολεύει η λέξη αγάπη, είναι μια λέξη βαριά, πιστεύει όμως ότι αφορά κατ΄ εξοχήν τους εκπαιδευτικούς. Πρέπει να αγαπάς την ύλη που διδάσκεις· να αγαπάς τον τρόπο που τη μεταδίδεις και να αγαπάς, με ανθρωπολογική περιέργεια, αυτή τη φυλή των μαθητών που βρίσκεται κάθε πρωί μπροστά σου.
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=86582&ct=2