Τρίτη 3 Σεπτεμβρίου 2019

Άρθρο στην ΕΕΦ

Το κείμενο αυτό γράφεται στις πρώτες μέρες της σχολικής χρονιάς.

Άλλη η θεματολογία του άρθρου που είχα αρχίσει εδώ και καιρό, αλλά ξεστράτισα με αφορμή τις πρώτες συζητήσεις και τα επίμονα διερευνητικά βλέμματα των μαθητών στην τάξη.

Κάθε αρχή σχολικής χρονιά είναι συνάμα και μια ανακεφαλαίωση των προηγούμενων χρόνων, τι πήγε στραβά, τι θα μπορούσε να πάει καλύτερα.

Προσωπικά είμαι μακριά από βεβαιότητες και θεωρώ ότι υπάρχουν πάντα πράγματα να διορθώσεις σε μια πορεία.

Ως υπεύθυνος διανομής των βιβλίων τρόμαξα από τον όγκο και αριθμό των βιβλίων που "φορτώθηκαν" οι μαθητές.

Μάλιστα οι μαθητές της Α' Γυμνασίου καλούνται να πάρουν τα βιβλία (26 τον αριθμό) σε δυο δόσεις λόγω βάρους!

Το ερώτημα που τίθεται είναι: "Παραγεμισμένο κεφάλι ή καλοφτιαγμένο κεφάλι"

Συσσώρευση πληροφοριών ή ένα κεφάλι ικανό να οργανώνει τις πληροφορίες για να τις μετατρέψει σε γνώση και τελικά κτήμα του μαθητή;

Η απάντηση είναι καλοφτιαγμένο κεφάλι, αλλά αυτό έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την πραγματικότητα.

Τα διδακτικά αντικείμενα (Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία, Ιστορία, Γλώσσα, Γεωγραφία, Έκθεση, κ.ά, ) διδάσκονται αυτόνομα και οι μαθητές καλούνται μάθουν πράγματα φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους, αφού απουσιάζει εκείνη η διαδικασία που όλα αυτά θα τα τοποθετήσει σε ένα ενιαίο σύνολο.

Το κεφάλι λοιπόν των μαθητών μάλλον παραγεμίζει με πολλές ασύνδετες πληροφορίες και απουσιάζει η διαδικασία ενοποίησή τους, ώστε να αποκτήσουν νόημα και ουσία.

Και ένα μάθημα χωρίς νόημα χάνει το ενδιαφέρον των μαθητών, ένα ενδιαφέρον που ξέρουν να κερδίζουν διάφορα τεχνολογικά γκάζετ και εφαρμογές της λεγόμενης "κοινωνικής δικτύωσης" - που μόνο τέτοιες δεν είναι.

Φοβάμαι ότι οι μαθητές μας βρίσκονται κάτω από έναν ανηλεή βομβαρδισμό πληροφοριών και απουσιάζει εκείνος ο χρόνος, αλλά και το τρόπος, η μέθοδος οργάνωσης αυτής της πληροφορίας.

Ο ροή πληροφοριών προς τον μαθητή δεν γίνεται μόνο στο σχολείο, αλλά είναι διαρκής και σχεδόν σ’ όλη την διάρκεια της ημέρας (και νύχτας) των μαθητών. Το κινητό, εξάρτημα πια κάθε μαθητή, είναι εκεί μόνιμα ανοιχτό και περιμένει το μήνυμα επιβεβαίωσης...

Πολλοί μαθητές εξομολογούνται ότι μένουν ξάγρυπνοι ή κοιμούνται ελάχιστες ώρες αφού το κινητό τους με τις εφαρμογές του τους κρατάνε ξάγρυπνους μέχρι τις πρωϊνές ώρες.

Οι περιπτώσεις μαθητών που δεν μπορούν να είναι λειτουργικοί στην τάξη, δεν μπορούν να εστιάσουν και να μείνουν προσηλωμένοι έστω για λίγο, όλο και αυξάνει με τα χρόνια, δείγμα ότι ο χρόνος των εφήβων έχει κατακλεισθεί από υπερβολικά ερεθίσματα! Και πως να γλυτώσουν από την επέλαση των πάσης φύσεως media στο μυαλό των εφήβων όταν αυτοί αποτελούν ένα κομμάτι της αγοράς με χαρτζιλίκι και δώρα που πρέπει να ξοδευτούν ...καταλλήλως.

Αυτό έχει επιπτώσεις στις επιδόσεις των μαθητών που όσοι είμαστε στην τάξη το βλέπουμε να συμβαίνει χρόνο με το χρόνο, με ρυθμό που εκπλήσσει και μας τους ίδιους.

Είναι σίγουρο ότι η παρακάτω είδηση (13-9-2019), δεν εκπλήσσει, αλλά απλά επιβεβαιώνει τους εκπαιδευτικούς που έχουν άμεση - πραγματική επαφή με την τάξη.

“ΠΟΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Έκθεση-σοκ: Λειτουργικά αναλφάβητοι οι μισοί μαθητές των Λυκείων

(Πηγή: iefimerida.gr - https://www.iefimerida.gr/ellada/ekthesi-sok-leitoyrgika-analfabitoi-misoi-mathites )

Τι είναι ο λειτουργικά αναλφάβητος μαθητής;

Το 1978, η Γ.Σ. της UNESCO υιοθέτησε μια νέα προσέγγιση στην προσπάθεια καλύτερης εννοιολογικής περιγραφής του αναλφαβητισμού, εισάγοντας την έννοια του ατόμου που είναι λειτουργικά αναλφάβητο:

«Λειτουργικά αναλφάβητο είναι κάθε άτομο που είναι ανίκανο να ασκήσει όλες τις δραστηριότητες για τις οποίες είναι απαραίτητος ο αλφαβητισμός, ώστε να λειτουργεί καλύτερα η ομάδα του και η κοινότητά του και να μπορεί επίσης, ο ίδιος, να διαβάζει, να γράφει και να μετράει, για την προσωπική του ανάπτυξη και για την ανάπτυξη της κοινότητάς του».

Από την ίδια εφημερίδα:

«...Οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν, σύμφωνα με την εφημερίδα Καθημερινή, ότι «τα προβλήματα που εμφανίζονται στο λύκειο, σε σύγκριση με το δημοτικό και το γυμνάσιο, δεν είναι προβλήματα αποκλειστικά του λυκείου αλλά όλων των βαθμίδων, τα οποία συσσωρευτικά κατέληξαν στο λύκειο. Προβληματίζει, βέβαια, το γεγονός ότι οι αντιλήψεις και οι πρακτικές του Δημοτικού και του Γυμνασίου, ίσως λόγω του υποχρεωτικού τους χαρακτήρα, δεν αποτύπωσαν τα αρχόμενα προβλήματα λειτουργικού αναλφαβητισμού και ενδεχομένως δεν κινητοποιήθηκαν εγκαίρως».

Ενδιαφέροντα τα συμπεράσματα αλλά αν μείνουμε μόνο στις διαπιστώσεις και δεν περάσουμε σε δράσεις αναμόρφωσης των προγραμμάτων σπουδών δεν πρόκειται τίποτα να αλλάξει, ή μάλλον θα …αλλάξει με το ποσοστό των λειτουργικά αναλφάβητων να αυξάνει δραματικά.

Το πρόβλημα της διαχείρισης της πληροφορίας και την επίδραση των νέων μέσω επικοινωνίας με πρώτη την τηλεόραση έχει καταδειχθεί από τη δεκαετία του '80 τουλάχιστον.  (Τότε που δεν είχαμε μόνο τηλεόραση και απουσίαζαν κινητά, tablet s, κινητά τηλέφωνα, social media, κ.λ.π)

Ο Νeil Postman συγγραφέας του εμβληματικού βιβλίου: "Διασκέδαση μέχρι θανάτου" αναφέρει:

"Έχουμε κορεσθεί από πληροφορία, πνιγόμαστε μέσα α'αυτή, δεν την ελέγχουμε και δεν ξέρουμε τι να κάνουμε μ' αυτήν... Το πληροφοριακό μας σύστημα δεν δουλεύει πια. Δεν ξέρουμε πως να φιλτράρουμε αυτή την πλημμύρα πληροφοριών, δεν ξέρουμε πως να την χρησιμοποιήσουμε. Πάσχουμε από ένα είδος πολιτιστικού έιτζ."

 Φυσικά είχε υπ' όψιν του ενήλικες! Φανταστείτε τη θέση των εφήβων μπροστά σ' αυτή την πλημμύρα που εμφανίζονται εντελώς απροστάτευτοι, χωρίς εργαλεία και εκπαίδευση να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση!

Από τον ίδιο συγγραφέα και από το οπισθόφυλλο του βιβλίου: "Διασκέδαση μέχρι θανάτου"
  • "...Τον Όργουελ τον φόβιζαν οι άνθρωποι που θα απαγόρευαν τα βιβλία.
  • Τον Χάξλεϊ τον φόβιζε το γεγονός ότι δεν θα υπήρχε λόγος να απαγορευτεί ένα βιβλίο γιατί δεν θα βρισκόταν άνθρωπος πρόθυμος να το διαβάσει.
  • Ο Όργουελ φοβόταν εκείνους που θα μας στερούσαν την πληροφόρηση.
  • Ο Χάξλεϊ φοβόταν εκείνους που θα μας υπερπληροφορούσαν τόσο ώστε να καταντήσουμε πλάσματα παθητικά και εγωϊστικά.
  • Ο Όργουελ φοβόταν ότι η αλήθεια θα φυλασσόταν μυστική.
  • Ο Χάξλεϊ φοβόταν ότι η αλήθεια θα πνιγόταν σε ένα ωκεανό σύγχυσης.
  • Ο Όργουελ ότι θα αναπτύσσαμε πολιτισμό υποτέλειας.
  • Ο Χάξλεϊ φοβόταν ότι θα αναπτύσσαμε πολιτισμό κοινοτυπίας ασχολούμενοι μόνο με δραστηριότητες αντίστοιχες του όργκυ-πόρκυ, του φυγόκεντρου αγριοκουταβιού και των αισθησιακών ταινιών."
Και μπαίνουμε έτσι στο πυρήνα του προβλήματος.

Όλη αυτή η αδυναμία μας, η αδυναμία των μαθητών αλλά και των ενηλίκων να διαχειρισθούν τον μεγάλο όγκο πληροφοριών οδηγεί σ'αυτό που έχει περιγράψει ο Χάξλεϊ. Τον "πολιτισμό" της κοινοτυπίας και της ευτέλειας. Καταντήσαμε πλάσματα παθητικά εγωιστικά, νάρκισσοι (Να είναι άραγε τυχαίο ότι ζούμε την εποχή των selfie  που κατακλύζουν τα social media;)

Μία κοινωνία νάρκισσων όμως δεν είναι κοινωνία, αλλά άθροισμα μονάδων, ιδανικών δούλων! Και μάλιστα "δούλων που τους αρέσει η σκλαβιά!", όπως πάλι έχει προβλέψει ο Άλντους Χάξλεϋ, ο συγγραφέας του απελπιστικά προφητικού βιβλίου επιστημονικής φαντασίας «Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος»

Είμαι σίγουρος ότι έχει εξάψει την φαντασία σας αυτό το βιβλίο - «Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος» - του Άλντους Χάξλεϋ (εικόνα) και γι’ αυτό παραθέτω απ’αυτό μερικές παραγράφους:

“...Ο νέος «θαυμαστός κόσμος» είναι μια ταξική κοινωνία που υφίσταται ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, όπου δεν υπάρχει οικογένεια, έχει απαλειφθεί η ιστορική μνήμη και υπάρχει ένας γενικευμένος ηδονισμός ως τρόπος ζωής. Όλα είναι ρευστά και δεν υπάρχει καμία δέσμευση καθώς ‘Όλοι ανήκουν σε όλους’. Η αναπαραγωγή του ανθρώπινου είδους δεν γίνεται με φυσικό τρόπο αλλά στα κρατικά εργαστήρια, με τη μέθοδο του κλωνισμού, και ανάλογα με την ποσότητα οξυγόνου που παρέχεται στα έμβρυα παράγονται πέντε τύποι ανθρώπων: οι Άλφα, οι Βήτα, οι Γάμμα, οι Δέλτα και οι Έψιλον. Δεδομένου λοιπόν ότι οι ικανότητες και η ευφυΐα προκαθορίζονται, ο καθένας κάνει τη δουλειά για την οποία είναι βιολογικά προορισμένος και έτσι οι αποτυχίες και οι διαψεύσεις ανήκουν στο παρελθόν.

Ο ηδονισμός είναι το νόημα και ο τρόπος ζωής των όντων αυτού του νέου κόσμου. Το σεξ είναι ελεύθερο και μάλιστα η πολιτεία το προπαγανδίζει με το σύνθημα «οι πάντες ανήκουν στους πάντες»(η κοινοκτημοσύνη σε όλο της το μεγαλείο), παρέχοντας μάλιστα και νέες μορφές ηδονής. Όλοι παίρνουν ένα ναρκωτικό που αποκαλείται «σόμα» και τους δημιουργεί αισθήματα ευφορίας. …”

Δεν μπορώ να σας αφήσω με τις εύστοχες αλλά συνάμα και σκληρά επίκαιρες προβλέψεις του Άλντους Χάξλεϋ και θα προσπαθήσω να κλείσω με μια πρόταση.

Επειγόντως να μεταρρυθμίσουμε τα προγράμματα σπουδών για να μην “παράγουμε” λειτουργικά αναλφάβητους.

Βέβαια ακούγοντας “μεταρρύθμιση” θα τραβούσα περίστροφο αν είχα, γιατί μετά από συνεχείς μεταρρυθμίσεις είμαστε εδώ που είμαστε! Φαίνεται ότι οι μεταρρυθμίσεις έκαναν καλό μόνο στους μεταρρυθμιστές αλλά σίγουρα δεν έκαναν καλό στην εκπαίδευση και στην κοινωνία.

  • Γνήσια μεταρρύθμιση λοιπόν με ξεκάθαρη στόχευση για το τι άνθρωπο - πολίτη θέλουμε και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τη συνεργασία όλων κοινωνικών ομάδων που πρέπει να βρουν το κουράγιο να δουν το πρόβλημα κατάματα και να μην προσπαθήσουν απλά να εξυπηρετήσουν την δικιά τους προσωπική αντζέντα.
  • Σοβαρή μεταρρύθμιση λοιπόν, ανοιχτός διάλογος για το τι Παιδεία θέλουμε. Γιατί είναι απαράδεκτο, η χώρα να έχει χρεοκοπήσει και η Εκπαίδευση να καμώνεται ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει.
  • Σε μια σοβαρή χώρα, θα έπρεπε από την πρώτη στιγμή - με τη χρεοκοπία – να ανασχεδιασθεί όλη η εκπαίδευση, από τα νηπιαγωγεία έως τα ΑΕΙ, αφού η χρεοκοπία σημαίνει πριν απ’ όλα αποτυχία της εκπαίδευσης, αποτυχία και της πνευματικής ηγεσίας του τόπου.
  • Δεν μπορεί να στρουθοκαμηλίζουμε αφού η εκπαίδευση φαίνεται να πορεύεται χωρίς πυξίδα εν κενώ, χωρίς να μπορεί να απαντήσει στα αγωνιώδη ερωτήματα των πολιτών.
  • Να είναι άραγε τυχαίο το γεγονός ότι την υπογραφή για τη χρεοκοπία της χώρας να την έχει βάλλει κάποιος που έχει διατελέσει και Υπουργός Παιδείας;