Αλλάζει η τεχνολογία τα εγκεφαλικά μας κυκλώματα;

Πώς φαίνεται η απεικόνιση ενός εγκεφάλου την ώρα που ασχολείται με το Διαδίκτυο; Πόσο επηρεάζουν την εγκεφαλική μας λειτουργία οι ώρες που περνούμε online; Μπορεί ένα παιδί να κατανοεί καλύτερα ένα emoticon από μια ανθρώπινη έκφραση;

Ίσως τα παραπάνω να ακούγονται σαν ανησυχίες γονέων, είναι ωστόσο προβληματισμοί επιστημόνων. Ενώ τα βίαια βιντεοπαιχνίδια έχουν απασχολήσει επανειλημμένα την κοινή γνώμη, νέα ερωτήματα πηγαίνουν ακόμη πιο πέρα. Κάποιο επιστήμονες θεωρούν ότι ο δικτυωμένος σημερινός κόσμος μπορεί να αλλάζει τον τρόπο που διαβάζουμε, μαθαίνουμε και αντιδρούμε στα εξωτερικά ερεθίσματα.

Ακόμη δεν υπάρχουν αποκρυσταλλωμένες απαντήσεις. Ωστόσο, ο Δρ. Γκάρι Σμολ, ψυχίατρος στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, υποστηρίζιε ότι η ημερήσια έκθεση σε ψηφιακές τεχνολογίες όπως το Ίντερνετ και τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα μπορεί να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου.

• Όταν ο ανθρώπινος εγκέφαλος περνά πολύ χρόνο απασχολούμενο με υψηλή τεχνολογία και λιγότερο με ανθρώπους, παρασύρεται μακριά από θεμελιώδεις κοινωνικές ιδιότητες, όπως η ανάγνωση εκφράσεων προσώπου κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης, θεωρεί ο Σμολ.
• Έτσι, τα εγκεφαλικά κυκλώματα που σχετίζονται με την διαπροσωπική επικοινωνία, αδυνατίζουν.
• Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την αδυναμία ερμηνείας μη λεκτικών μηνυμάτων, την απομόνωση και την απώλεια ενδιαφέροντος για την παραδοσιακή μάθηση σε μια αίθουσα.

Ο Σμολ αναφέρει ότι η επίδραση φαίνεται μεγαλύτερη στους «ψηφιακούς αυτόχθονες», τους εφήβους και τους νέους που είναι «ψηφιακά δικτυωμένοι από μικρές ηλικίες». Θεωρεί σημαντική τη βοήθεια προς αυτά τα άτομα ώστε να βελτιώσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες αλλά και τους μεγαλύτερους σε ηλικία - τους «ψηφιακούς μετανάστες» - να βελτιώσουν τις αντίστοιχες τεχνολογικές.

Την άποψη του Σμολ, έρχεται να αντικρούσει στην πράξη ένας 19χρονος από την Πασαντίνα της Καλιφόρνια. Ο Τζον Ρόου, περνά έξι με δώδεκα ώρες την ημέρα στο Διαδίκτυο, κοιτάζοντας ιστοσελίδες, παίζοντας παιχνίδια ή μιλώντας με φίλους. Θεωρεί ότι η κοινωνικότητα του είναι απόλυτα φυσιολογική, αν και δίνει δίκιο στον Σμολ στις περιπτώσεις κάποιων ανθρώπων που ξέρει. «Δεν μπορείς απλά να παρατήσεις τους φίλους που βλέπεις σε καθημερινή βάση».

• Πριν από περισσότερα από 2.000 χρόνια, ο Σωκράτης προειδοποιούσε για μια άλλη μορφή επανάστασης της πληροφορίας, το γραπτό λόγο, ένα πιο επιφανειακό τρόπο μάθησης σε σχέση με την προφορική παράδοση. Πιο πρόσφατα, η τηλεόραση θεωρήθηκε μέσο εκδήλωσης βίας στα μικρά παιδιά, παθητικότητας ή παρεμπόδισης της εκπαίδευσης τους.

Ο Σμολ, που περιγράφει τις ανησυχίες της σύγχρονης εποχής στο νέο του βιβλίο «iBrain: Επιβιώνοντας στην τεχνολογική μετάλλαξη του σύγχρονου μυαλού», αναγνωρίζει ότι η υπόθεση του ότι η ψηφιακή τεχνολογία αλλάζει τον εγκεφαλικό τρόπο σκέψης δεν είναι οριστική. Ωστόσο, το επιχείρημα του είναι «ενδιαφέρον και σίγουρα προκλητικό», αν και δύσκολο να αποδειχθεί, σύμφωνα με την Τρέισι Σορς, καθηγήτρια του πανεπιστημίου Ράτγκερς στις ΗΠΑ.

• Κάποιοι άλλοι είναι περισσότερο σκεπτικοί. Ο Ρόμπερτ Κούρζμπαν, ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, ανέφερε ότι οι επιστήμονες έχουν πολλά ακόμη να μάθουν για τον τρόπο που οι ανθρώπινες εμπειρίες επηρεάζουν τα εγκεφαλικά κυκλώματα που ασχολούνται με την κοινωνική διάδραση.

• Η ζωή στην εποχή του Google μπορεί να αλλάξει μέχρι και τον τρόπο που διαβάζουμε. Φυσιολογικά, καθώς ένα παιδί μαθαίνει να διαβάζει, ο εγκέφαλός του χτίζει μονοπάτια που σταδιακά επιτρέπουν πιο περίπλοκες αναλύσεις και σκέψεις, σύμφωνα με την Μάριαν Γουλφ, του πανεπιστημίου Ταφτς της Βοστόνης.
• Αποκαλεί αυτή τη διαδικασία «βαθιά ανάγνωση», η οποία απαιτεί χρόνο, σε αντίθεση με τον σημερινό κόσμο που κινείται και εξελίσσεται με μεγάλη ταχύτητα, συγκεντρώνοντας γρήγορα μεγάλο όγκο πληροφορίας.

Ο Γουλφ αναρωτιέται τι θα συμβεί καθώς τα μικρά παιδιά διαβάζουν όλο και περισσότερα κείμενα μπροστά σε μια οθόνη, στο Διαδίκτυο. Θα αντιδράσουν οι εγκέφαλοι τους με τον τρόπο που περιγράφει η ίδια, και που απαιτούν χρόνο; Και πόσο αυτή η εξέλιξη θα επηρεάσει την ικανότητα τους να αντιλαμβάνονται και να αναλύουν όσα διαβάζουν;

Αυτά είναι ερωτήματα άξια έρευνας, υποστηρίζει η Γουλφ. Θεωρεί ότι τα παιδιά χρειάζονται καθοδήγηση στην απόκτηση αναγνωστικής κατανόησης στη σημερινή ψηφιακή εποχή. Μεγάλη μελέτη του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, καταλήγει ότι η παρέα με φίλους μέσω Ίντερνετ παρέχει στους έφηβους τα απαραίτητα εφόδια για εργασία και κοινωνικοποίηση στην ψηφιακή εποχή. Αυτό περιλαμβάνει μαθήματα σχετικά με την ιδιωτικότητα στο Διαδίκτυο και τους κατάλληλους τρόπους επικοινωνίας.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες Associated Press

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_04/12/2008_258946