Ή αλλιώς, τι συμβαίνει όταν η κρίση τρώει τους ενεργούς πολίτες του μέλλοντος
Χρήστος Δεμέτης
Πώς θα ήταν αν το παιδί σου αποφάσιζε να αφήσει το σχολείο για να βοηθήσει την οικογένεια να μαζέψει χρήματα για να γλιτώσει από τον βραχνά των χρεών;
Εσύ τι θα του έλεγες; Και εν τέλει, πώς λειτουργεί ο γονιός εκείνος που ρίχνει το παιδί του στην εργασία από την τρυφερή ηλικία της εφηβείας;
"Πες μου τι γίνεται μ’ εκείνα τα παιδιά, που αν και γεννιούνται κανονικά, δε μεγαλώνουν κανονικά, δεν ονειρεύονται κανονικά, ούτ' ερωτεύονται κανονικά", λέει ο στίχος.
Όσο κι αν θέλουμε να κάνουμε ότι δεν τρέχει τίποτα, όσο κι αν θέλουμε να προσποιηθούμε ότι μπορούμε να αντέξουμε μέχρι το πέρας της κρίσης, όσο κι αν προσπαθούμε εν τέλει να μην γκρινιάζουμε και να μεμψιμοιρούμε, η πραγματικότητα είναι σκληρή, βρίσκεται δίπλα μας και πρέπει να την κοιτάμε στα μάτια.
Τα παρακάτω στοιχεία αποτελούν τροφή για σκέψη και προβληματισμό.
Σήμερα, στις γειτονιές μας, στις αυλές στις πόλεις και στα χωριά μας, 1 στα 10 παιδιά παρατάει το σχολείο, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, για να ενισχύσει το οικογενειακό εισόδημα. Το φαινόμενο ονομάζεται σχολική διαρροή και δεν είναι σε καμία περίπτωση, καινούργιο. Η "ανάπτυξη" που δεν έρχεται όμως, το κάνει ακόμα πιο έντονο. Οι ερευνητές ονομάζουν τα παιδιά που εγκαταλείπουν το σχολείο, drop outs.
Άλλα παιδιά, λίγο μεγαλύτερα σε ηλικία, αφήνουν τις ακαδημαϊκές σπουδές τους για να εργαστούν και μετά από λίγο καιρό απλήρωτης πρακτικής προϋπηρεσίας, βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΚΑΝΕΠ ΓΣΕΕ (Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής), περίπου 150.000 άτομα έχουν εγκαταλείψει το σχολείο εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Ο λόγος;
Τα περισσότερα παιδιά παρατάνε το σχολείο για να ενταχθούν νωρίτερα στην αγορά εργασίας και να βοηθήσουν στο οικογενειακό εισόδημα. Δώρο άδωρο.
Η ίδια έρευνα αποκαλύπτει ότι το 60% των παιδιών που εγκαταλείπουν το σχολείο παραμένουν άνεργα. Τελικά καταλήγουν εκτός εκπαίδευσης, έκτος κατάρτισης και έκτος απασχόλησης. Και εκτός ονείρων;
Το φαινόμενο των Neets
Και εγένετο NEET (Not in Education, Employment or Training) ή NLEET (Neither in the Labor force nor in Education, Employment or Training).
Νεολογισμός ή συντομογραφία για μια γενιά νέων έως 24 ετών, άεργων, χωρίς εκπαίδευση, χωρίς καμία προοπτική ένταξης στην αγορά εργασίας.
Αν αναλογιστεί κανείς ότι την τελευταία δεκαετία σε όλη την ΕΕ το ποσοστό των θέσεων εργασίας για άτομα με μειωμένα τυπικά προσόντα όπως είναι τα παιδιά που εγκαταλείπουν το σχολείο, έχει μειωθεί γύρω στο 25%, καταλαβαίνει εύκολα ότι τα πράγματα μόνο αισιόδοξα δεν είναι.
Το κόστος για την Ελλάδα αλλά και όλη την Ευρώπη, είναι κοινωνικό και οικονομικό
Όπως επισημαίνει από την άλλη, το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (cedefop), που έχει έδρα του τη Θεσσαλονίκη, ο αριθμός των Neets κοστίζει στην ευρωπαϊκή οικονομία 1,25% του ΑΕΠ της.
Ας μην βλέπουμε το φαινόμενο όμως μόνο με αριθμητικούς όρους. Ο ανήλικος, έφηβος ή μόλις ενηλικιωμένος νέος που μένει εκτός εκπαίδευσης και εργασίας κινδυνεύει περισσότερο από τη μακροχρόνια ανεργία, τη φτώχεια και την εγκληματικότητα, σε σχέση με τους άλλους συνομηλίκους τους.
Ακόμα όμως κι αν τελειώσει το σχολείο, ο νέος ενδέχεται να γνωρίσει το σκληρό πρόσωπο της ανεργίας στα αμέσως επόμενα βήματα του.
Το ποσοστό των νέων 18-24 ετών, οι οποίοι εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ και οριακά χαμηλότερο από το αντίστοιχο της Ιταλίας και της Ισπανίας.
Ποιοι και γιατί όμως εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση;
Τα στοιχεία μιλάνε. Οι νέοι λοιπόν που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση είναι κυρίως άντρες, χαμηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (όπως οι μετανάστες) ή αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες.
Γιατί την εγκαταλείπουν;
Οι λόγοι, σύμφωνα με το cedefop, είναι πολλοί. "Μπορεί κάλλιστα ο νέος να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα, αλλά να το εγκαταλείψει στην πορεία, διότι συνειδητοποιεί ότι δεν ήταν αυτό ακριβώς που ήθελε. Ενδεχομένως να μην του ταιριάζει το είδος ή το επίπεδο του προγράμματος ή του επαγγέλματος που επέλεξε κ.λ.π.
Στο στάδιο αυτό ο νέος χρειάζεται καθοδήγηση, ώστε να μπορέσει να αποφασίσει το επόμενο βήμα του. Χωρίς σωστή καθοδήγηση, τέτοια πρόσκαιρα εμπόδια μπορεί να τον οδηγήσουν σε πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης" σημειώνει το cedefop.
Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό. Ανέκδοτο για τα ελληνικά δεδομένα.
Υπάρχουν λύσεις;
Στη Γαλλία, τον Ιούλιο του 2013 ψηφίστηκε νέος νόμος περί εκπαίδευσης, σύμφωνα με τον οποίο το κράτος είναι υποχρεωμένο να παρέχει σε όλους τους νέους τη δυνατότητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους έως ότου αποκτήσουν ως τυπικό προσόν το επίπεδο 3 της ISCED (Διεθνής Πρότυπη Ταξινόμηση της Εκπαίδευσης της UNESCO).
Το παράδειγμα της Λιθουανίας. Εκεί που δεν παίζουν μόνο καλό μπάσκετ
Στη Λιθουανία, χάρη σε τροποποιήσεις της νομοθεσίας, οι νέοι κάτω των 29 ετών μπορούν να λάβουν στήριξη μέσω επιδοτήσεων στους εργοδότες.
Με αυτό τον τρόπο, παρέχεται θέση εργασίας και κατάρτιση σε ανέργους, καθώς και φορολογικά κίνητρα στους εργοδότες. Στους σπουδαστές παρέχονται επίσης υποτροφίες ως κίνητρο για να παραμείνουν στην επαγγελματική εκπαίδευση. Εξάλλου η Λιθουανία δίνει βαρύτητα στην αναγνώριση των προσόντων:
Η τυπική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση αναγνωρίζει την πρακτική κατάρτιση μέσω εργασίας, η προηγούμενη δε μάθηση ή πείρα μπορεί να οδηγήσει στην απόκτηση τίτλου επαγγελματικής εκπαίδευσης.
Υπάρχουν όμως και άλλα παραδείγματα. Στην Τσεχία ορισμένες επιχειρήσεις συνεργάζονται με σχολές και παρέχουν στους εκπαιδευόμενους οικονομική στήριξη. Οι τελευταίοι μπορούν να απασχοληθούν σε θέσεις εργασίας που αντιστοιχούν στο επίπεδο των προσόντων τους, υπό τον όρο να υπογράψουν σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου με την επιχείρηση.
Οδεύουμε σε μια κοινωνία δύο ταχυτήτων;
Οι συνεργασίες μεταξύ επαγγελματικών σχολών και επιχειρήσεων οφείλουν να εντάσσονται στα προγραμματικά πλάνα και κινήσεις των κομμάτων.
Ψιλά γράμματα ίσως, γκρίνια για άλλους. Ας σκεφτούμε όμως πώς θα είναι η κοινωνία του μέλλοντος που θα απαρτίζεται από ημιμαθείς ή απαίδευτους πολίτες από τη μια, και τους μορφωμένους της "ελίτ" από την άλλη.
Η παραμονή των ατόμων στην βασική αλλά και επαγγελματική εκπαίδευση είναι ένα ζήτημα που δεν λύνεται μόνο με εκπαιδευτικά μέτρα.
Έχει να κάνει με τη συνεργασία εταιρειών και Πανεπιστημίων, τη συνεργασία εταιρειών και κράτους για την επιχορήγηση των προγραμμάτων, με την εξασφάλιση ενός μίνιμουμ βασικού μισθού αλλά και με τον σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό εντός σχολείου. Να ξαναπούμε ότι όλα είναι θέμα πολιτικής βούλησης; Ας το ξαναπούμε. Να ξαναπούμε ότι είναι ζήτημα ομαδικής λειτουργίας και πάταξης της γραφειοκρατίας; Ας το ξαναπούμε και αυτό.
Και στην οικογένεια που δεν έχει χρήματα για να φάει και να ζεσταθεί τι θα πούμε όμως; Μην στείλεις το παιδί σου να δουλέψει; Εδώ ο αγαπητός κ. Γεωργιάδης ανακοίνωσε ότι το εισιτήριο των 25 ευρώ θα το πληρώνουν και οι άνεργοι καθώς δεν εξαιρούνται από το μέτρο. Για τα αμόρφωτα παιδιά θα σκάσουμε; Έλα μωρέ, ένας ημιμαθής άνεργος ακόμα. Βολεύει ίσως κάποιους που αποσκοπούν στη διατήρηση τους στην εξουσία και μόνο.
*Ο Χρήστος Δεμέτης είναι δημοσιογράφος. Σπούδασε Επικοινωνία και ΜΜΕ στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου και ολοκλήρωσε το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, “Πολιτισμικές Σπουδές και Ανθρώπινη Επικοινωνία”. Εργάστηκε στον Όμιλο του Πηγάσου. Από τον Μάιο του 2012 βρίσκεται στην 24 Media και αρθρογραφεί στο NEWS247
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου